Object
Wissegracht

Locatie
Adres: Wissengrachtweg 76, 6336 TK
Hulsberg
Gemeente Nuth
Provincie Limburg

De huidige gesloten hoeve met herenhuis is gelegen ten oosten van Hulsberg, ten zuiden van Wijnandsrade, ten westen van Voerendaal en ten noorden van de A79.

Typologie
 (herenhuis met dienstgebouwen)
In de oorspronkelijke toestand bestond het huis waarschijnlijk uit een losstaand herenhuis met ten zuidoosten ervan een u-vormig dienstgebouwen complex. Of het gehele complex of delen ervan door grachten werden omgeven is niet bekend.

Etymologie
Er is geen informatie beschikbaar, waaruit de achtergrond van de naam Wissegracht kan worden afgeleid.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 18-05-2004

Het huidige Wissegracht is een carrévormige hoeve, waarvan de gebouwen zijn gesitueerd rondom om een gesloten binnenplaats. Het oorspronkelijk losstaande woonhuis vormt thans een geïntegreerd onderdeel ervan. Het waarschijnlijk uit de vijftiende eeuw stammende woonhuis telt twee verdiepingen onder een schilddak. Bij het noordelijkste gedeelte verspringen de vloeren in hoogteligging en is een souterrain aanwezig. De zware gevels van de begane grond en de eerste verdieping zijn uitgevoerd in mergelsteen en worden plaatselijk geschoord door middel van steunberen. De gevels van de bedrijfsgebouwen zijn uitgevoerd in baksteen, waarin plaatselijk nog restanten van oude speklagen aanwezig zijn.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (betreft het herenhuis uit de 15e eeuw)
Zichtbaar:  (betreft muurfragmenten met speklagen in gevels dienstgebouwen. )
Grondgebruik:  (in combinatie met recreatiewoning)

Het in mergelsteen uitgevoerde woonhuis stamt grotendeels uit de vijftiende eeuw en was oorspronkelijk een vrijstaand huis. Sinds 1825 vormt het woonhuis een geïntegreerd onderdeel van een gesloten hoeve door uitbreiding van de dienstgebouwen. De huidige dienstgebouwen zijn grotendeels vernieuwd, alleen in delen van de gevels zijn nog restanten van oude speklagen aanwezig. Alle bestaande gebouwen zijn in gebruik.

Afmetingen
De aangegeven afmetingen (ca. 40x52m) betreffen de buitenmaten van het huidige gebouwencomplex van de gesloten hoeve.

Oudste vermelding
Datum: 1535
Bron: leenakte

Voor zover bekend, werd het huis voor het eerst genoemd in 1535 toen Anna (Judenkop) van Strijthagen ermee werd beleend.

Bezitsgeschiedenis
De oudst bekende vermelding van Wissegracht betreft de toewijzing ervan aan Anna Judenkop van Strijthagen als onderdeel van een erfdeling in 1535. Wie Wissegracht hiervoor in bezit had, is niet bekend. Door haar huwelijk met Joris van Schaesberg in 1510 ging het goed vervolgens over naar de familie Van Schaesberg. Na het overlijden van haar vader, Wolfgang Wilhelm van Schaesberg, kwam Wissegracht in 1691 in het bezit van Godefrida Elisabeth Isabella van Schaesberg. Deze Godefrida is driemaal getrouwd geweest. Niet duidelijk is naar wie van haar kinderen uit welk huwelijk Wissegracht is overgegaan. Aan het eind van de achttiende eeuw is het goed in handen van Johannes Lambertus Loyens en vervolgens in 1841 in handen van Oscar graaf Marchant et d'Ansembourg. Momenteel is de familie Dassen uit Mheer eigenaar van het goed, dat als agrarisch bedrijf wordt verpacht.

Historische betekenis
Wissegracht heeft geen rol van betekenis gespeeld.

Bouwgeschiedenis
Door wie en wanneer Wissegracht is gebouwd, is niet bekend. De oudst bekende vermelding ervan is die uit 1535, toen het door vererving in bezit kwam van Anna Judenkop van Strijthagen. Voor zover bekend, bestond de oorspronkelijke hoeve uit een losstaand woonhuis met aan de zuidoost zijde ervan een u-vormig complex van dienstgebouwen. Over een eventuele aanwezigheid van een omgrachting is geen informatie beschikbaar. Op de beschikbare kaarten, zoals de Tranchotkaart en de kadastrale kaart van begin negentiende eeuw is in ieder geval geen omgrachting meer zichtbaar. Door vernieuwing en verbouwing van de dienstgebouwen is begin negentiende eeuw het woonhuis geïntegreerd binnen de huidige gesloten hoeve met een toegang tot de binnenplaats op het noordelijke hoekpunt. Het oorspronkelijk losstaande woonhuis maakt thans onderdeel uit van de noordwestgevel van de huidige gesloten hoeve. Dit waarschijnlijk uit de vijftiende eeuw stammende huis heeft een rechthoekige plattegrond, telt twee verdiepingen en wordt afgedekt door een schilddak. De zware gevels van de begane grond en de eerste verdieping zijn uitgevoerd in mergelsteen en worden plaatselijk geschoord door middel van steunberen. In het noordelijkste gedeelte van het huis verspringen de vloeren in hoogteligging en is een souterrain aanwezig. De aanwezige dienstgebouwen zijn in de loop van de tijd grotendeels verbouwd of vernieuwd. De gevels hiervan zijn uitgevoerd in metselwerk, waarin evenwel nog resten van oude speklagen aanwezig zijn.

Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2012, geraadpleegd juni 2015; - kadastrale minuutkaart gemeente Hulsbergen, 1811-1832, Limburg, sectie B, blad 02, geraadpleegd juni 2015; - Ferrariskaart 1777, nr. 209, Schinnen, geraadpleegd juni 2015; - De Tranchotkaart 73 Rekem- 74 West Valkenburg, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, geraadpleegd juni 2015; - Diverse foto's Wissegracht op beeldbank RCE,

Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#cq-3E-7-1-1v-1-3ulc-DQ0---nH , geraadpleegd juni 2015; - http://www.rijckheyt.nl/cultureel-erfgoed/wissengracht-hulsberg, geraadpleegd juni 2015; - http://nuthlandgoederen.blogspot.nl/2012/10/nierhoven-door-jos-habets.html, geraadpleegd juni 2015; - http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd juni 2015; - http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/ref/collection/krt/id/5629, geraadpleegd juni 2015; - http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/?q=wissegracht, geraadpleegd juni 2015;

Literatuur
- Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 333-334; - Marres, W. en Agt, J.J.F.W. van, 1962, De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Zuid-Limburg, uitgezonderd Maastricht, Deel V, 291. - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, Deel VIII, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 153; -Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, Hoensbroek, 84;

Coördinaten
Coordinaten: 50°53'18.78''N,  5°52'35.46''O
Kaartblad: 62A , x: 189,43, y: 322,20, precisie 2

Bescherming gebouw
Status:  (betreft gehele complex)

Monumentnummer: 30878
 OMSCHRIJVING UIT RCE: Hoeve Wissegracht, gelegen om een gesloten binnenplaats. Bedrijfsgebouwen van baksteen met resten van speklagen. Woonhuis van mergel, XV.

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N (Op het terrein van huis Wissegracht is van toepassing het door de gemeenteraad van Nuth in maart 2015 vastgestelde bestemmingsplan "Buitengebied Nuth" met als enkelbestemming "Agrarisch met waarden" en als dubbelbestemming "Waarde-Archeologie".)
Bestemming:  (als enkelbestemming)
Bestemming:  (als dubbelbestemming waarde-archeologie)

Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: juni 2015

Geomorfologische codering
?????

Bodemkundige codering
??????