Object
Wiegelrade

Locatie
Adres: Wiegelraderstraat 10, 6456 AS
Bingelrade
Gemeente Onderbanken
Provincie Limburg

Het huis ligt ten zuidwesten van Bingelrade, buiten de bebouwde kom, langs de verbindingsweg tussen Bingelrade en Doenrade bij het gehucht Viel.

Typologie
 (betreft een hoeve)
Aangenomen wordt, dat het oorspronkelijke huis een hoeve is geweest, die wat vormgeving betreft er min of moet hebben uitgezien, zoals de thans nog aanwezige gesloten hoeve uit 1658, die in de twintigste eeuw is gemoderniseerd.

Etymologie
Het is niet bekend, waar de naam van het huis vanaf is geleid. Mogelijk heeft de oorspronkelijke naam Wijgelrode betrekking op het ontginnen (rode) van een stuk land.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: maart 2015

Huidige functie:

Door de huidige bewoners van Wiegelrade wordt momenteel een kleinschalig biologisch ingesteld gemengd bedrijf gerund in combinatie met dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (Betreffen de onder het huis aanwezige kelders )
Grondgebruik:  (Gemengd bedrijf in combinatie met zorgboerderij)

Van het oorspronkelijke huis stammen waarschijnlijk nog de onder het huis aanwezige kelders en resten van ondergrondse vluchtgangen.

Oudste vermelding
Datum: 1423
Bron:

Voor zover bekend is de eerste vermelding van de oorspronkelijke hoeve Wiegelrade, die in het leenregister van Valkenburg uit 1423.

Bezitsgeschiedenis
De oudst bekende informatie omtrent het hof Wiegelrade betreft de vermelding in het leenregister van Valkenburg, dat in 1423 Johan van Tegelen ermee werd beleend. Hij was telg uit een oud adellijk geslacht. Wie daarvoor de eigenaar ervan is geweest of er mee was beleend is niet bekend. Halverwege de vijftiende eeuw is het hof overgegaan naar leden van de familie Van Schoonrade. Via vererving blijft het goed binnen deze familie tot halverwege de zestiende eeuw, wanneer het overgaat naar Jonker Johan Huyn van Amstelrade. In 1573 werd het goed verkocht aan de landcommandeur der balie Aldenbiesen van de Duitse Orde, die het goed verpachtte. Tot het ogenblik dat de goederen in 1796 door de Franse Republek werden geconfisqueerd, bleef Wiegelrade in het bezit van deze Duitse Orde. In 1797 werd Wiegelrade door de Fransen verkocht aan Jacob Eggen. In 1864 werd de hoeve geplitst, waarbij het huis met een deel van de grond werd verkocht aan de toenmalige pachter Bougie, die het vervolgens aan Charles de Limpens verkocht. Na diens overlijden gingen huis met bijbehorende grond over naar de Weldadige Stichting Jan de Limpens, die het nog steeds in pacht uitgeeft.

Historische betekenis
Hoewel leden van diverse oude adellijke geslachten eigenaar van het laathof Wiegelrade, dat een groot leen was van Valkenburg, zijn geweest, heeft de hoeve zelf geen rol van betekenis gespeeld.

Bouwgeschiedenis
Daar de oudst bekende belening van Weijershof stamt uit 1423, mag ervan worden uitgegaan, dat het huis van voor die datum stamt. Hoe het huis er moet hebben uitgezien, is niet bekend. Op grond van de beschikbare informatie kan niet worden geconcludeerd dat er sprake zou zijn geweest van een versterkt huis. De meest waarschijnlijke vorm is die van een hof in de vorm van een rond een binnenplaats gegroepeerd complex van gebouwen. De vormgeving ervan zal in principe waarschijnlijk dezelfde zijn geweeest, zoals die van de thans aanwezige boerderij. In 1665 werden de op dat ogenblik sterk vervallen gebouwen door de toenmalige eigenaar de Duitse Orde volledig herbouwd. Een en ander kan worden opgemaakt uit een thans boven de huisdeur op de binnenplaats nog aanwezige wapensteen. Op grond van inmiddels verdwenen muurankers kan verder worden afgeleid, dat in 1762 aan de gebouwen opnieuw herstelwerkzaamheden werden uitgevoerd. Hierbij is in ieder geval het gedeelte van het woonhuis boven de begane grond vernieuwd. De van tongewelven voorziene kelders zijn van een oudere datum.

Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2005, geraadpleegd maart 2015; - kadastrale minuutkaart gemeente Bingelrade, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 01, geraadpleegd maart 2015; - Ferrariskaart 1777, nr. 209, Schinnen, http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html; - De Tranchotkaart Gangelt, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/ref/collection/krt/id/5629, geraadpleegd maart 2015; - foto gevel woonhuis vanaf binnenplaats, Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 318; - foto gebouwencomplex gezien vanuit het zuid, beeldbank RCE; - diverse foto's binnenplaats, beeldbank RCE; - foto wapensteen landcommandeur Edmond van Bocholtz, beeldbank RCE;

Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#de-56-9-1-1v-1-----3l7, geraadpleegd maart 2015; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd maart 2015; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd maart 2015; - http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd maart 2015; - http://www.archeologiestichtingstein.nl, geraadpleegd maart 2015; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd maart 2015; - http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd maart 2015; - http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/indeling/gallery?searchfield=Wiegelrade, geraadpleegd maart 2015;

Literatuur
- Habets, J., 1884, Geschiedenis van het Leenhof en de Leenen van Valkenburg, Roermond, 375-378; - Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 319; - Jongen, J.J., 1963, De Wiegelraderhof, tijdschrift "Het Land van Herle, 13e jaargang, aflevering 2, maart-april 1963, Heerlen, 33-35; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen van Limburg, Hoensbroek, 71;

Bescherming gebouw
Status:  (Betreft de in 1658 herbouwde en in 1762 gerenoveerde hoeve)

Monumentnummer: 28019
 OMSCHRIJVING UIT RCE: Hoeve Wiegelrade. Van baksteen met resten van vakwerk, om een gesloten binnenplaats, XVIIIc. In de gevel van het vernieuwde woonhuis gevelsteen met wapen Van Bocholtz (1658).

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N (Op het huis met bijbehorende grond is van toepassing het door de gemeente Onderbanken in 2006 vastgestelde bestemmingsplan "Buitengebied" met als - Enkelbestemming voor het Huis: woondoeleinden en voor de Grond: agrarisch gebied met landschappelijke en/of natuurlijke waarden; - Dubbelbestemming voor het Huis: cultuurhistorische waarden en voor de Grond: kleinschalige landschapselementen en erosie.)
Bestemming:  (Enkelbestemming voor het huis)
Bestemming:  (Cultuurhistorische waarden als dubbelbestemming voor het huis)
Bestemming:  (Enkelbestemming voor de grond)
Bestemming:  (Kleinschalige landschapselementen en erosie als dubbelbestemming voor de grond)

Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: maart 2015

Geomorfologische codering
11/10A4: Losswand;

Bodemkundige codering
Ldd6/ Bld6: Ooivaaggronden met roest beginnend dieper dan 80cm; siltige leem; colluvium in dal/ Radebrikgronden; siltige leem;