Object
Wambach / Wambeke

Locatie
Adres: Langs Kaldenkerkerweg
Tegelen
Gemeente Venlo
Provincie Limburg

Het met een brede omgrachting omgeven huis Wambach lag ten zuidoosten van Tegelen, buiten het dorp langs de weg van Tegelen naar Kaldenkirchen, tussen de Tegelse woonwijk Heide en de Duits-Nederlandse grens. De coordinaten van het omgrachte kasteelterrein zijn ingeschat op basis van de kadastrale minuutkaart gemeente Tegelen,1811-1832, Limburg, sectie C, blad 02 in combinatie met Google Earth..

Typologie

Het thans geheel verdwenen huis bestond uit een omgracht complex gebouwen, dat ten tijden van de "Van Holtmeulens" ook wel "jachthuis van Holtmühle" werd genoemd.

Etymologie
Het huis werd genoemd naar de beek die de rondom het huis aanwezige gracht voedde.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: mei 2012

Het terrein is thans bestemd voor dagrecreatie en beplant met bomen en voorzien van waterpartijen.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (Thans wandelgebied met hertenkamp)
Grondgebruik:  (Recreactie)

De bebouwing is in de jaren zeventig van de twinigste eeuw gesloopt. Het oorspronkelijke kasteelterrein werd vervolgens gebruikt als groeve voor kleiwinning. De hierdoor ontstane ontgravingen werden vervolgens ingericht als vuiltstortplaats. Het gebied is vanaf 2007 ingericht als wandelgebied met een hertenkamp.

Afmetingen
De aangegeven afmetingen betreffen de afmetingen van het met een brede omgrachting omgeven oorspronkelijke gebouwencomplex (ca. 40x75m) en zijn afgeleid van de kadastrale minuutkaart gemeente Tegelen,1811-1832, Limburg, sectie C, blad 02.

Oudste vermelding
Datum: 1326
Bron: Gelders leenregister

"Den hoff te Wambeke, met der meulen, thiendo ende rente, die daerto behoren, helt Henrick die L a n g e van C r y e c k e n b e k e, a°. 1326."

Bezitsgeschiedenis
Hoewel er al in 1288 sprake is geweest van ene ridder Peter van Wambach, is het niet duidelijk of er een relatie was met het Huis Wambach. Voor zover bekend, werd het Huis voor het eerst vermeld in 1326, toen volgens het Gelderse leenregister Hendrick de Lange in 1326 met "den hoff te Wambeke, met der meulen, thienden ende rente, die daertoe behoren" werd beleend. Via vererving of verkoop is het goed vervolgens in het bezit geweest van de diverse Heren van Tegelen, zoals o.a. de families Van Tegelen, Van Smyttens en vanaf 1555 de familie Van Holtmeulen, de bezitters van het Huis Holtmühle. Via vererving kwam Wambach vervolgens in handen van baron Joachim Reinhold van Glasenap. In 1757 werd Wambach vervolgens verkocht aan Willem Frederik baron d'Olne, die het Huis in 1762 doorverkocht aan Ludolf Arnold Hamboch, de gereformeerde predikant van Kaldenkirchen. Deze laatste liet in 1774 op het terrein een nieuw buitenverblijf bouwen. In de negentiende eeuw werd Wambach als pachtboerderij verkocht. Begin twintigste eeuw werd het omliggende terrrein aangekocht door Kleiwarenfabriek Tiglia, die er een kleigroeve ging exploiteren, terwijl er in die periode door de pachter een kippenfokkerij werd gehouden. In 1970 werd het Huis gesloopt om de kleigroeve te kunnen uitbreiden. In de jaren daarna werden de kleiputten gebruikt voor het storten van vuil. Thans is het terrein ingericht als natuurgebied ten behoeve van recreatiedoeleinden.

Historische betekenis
Hoewel het Huis in het bezit is geweest van een aantal welgestelde geslachten en er een laathof aan was verbonden, heeft hetzelf geen rol van betekenis gespeeld in de geschiedenis van Limburg.

Bouwgeschiedenis
Op grond van de vermelding ervan in 1326 in het Gelderse leenregister kan worden afgeleid, dat er omstreeks 1300 al een Huis Wambach moet zijn geweest. Hoe het huis er toen heeft uitgezien en of er sprake is geweest van een riddermatig goed is niet bekend. De eerst bekende afbeeldingen met betrekking tot het Huis Wambach betreffen een Tranchotkaart en een kadastrale minuutkaart uit het begin van de 19e eeuw. Op betreffende kaarten is het goed Wambach aangegeven als een met een brede U-vormige gracht omgeven complex gebouwen. Aan de zuid-westzijde van het omgrachtte terrein was de pachtboerderij met als ankerjaartal 1619 gesitueerd en daartegenover aan de oostzijde eenlaagse dienstgebouwen. Ten noorden van de pachtboerderij was het herenhuis aangegeven, dat in 1774 door de gereformeerde predikant Ludolf Arnold Hamboch was gebouwd. Dit huis bestond uit een vierkant metselwerk gebouw met twee bouwlagen boven een kelderruimte dat was gebouwd in de traditionele vorm van een "spijker". Hoe de voor 1619 aanwezige gebouwen er hebben uitgezien, is niet bekend. Betreffende gebouwen zijn in 1970 gesloopt ten behoeve van de kleiwinning.

Afbeeldingen
- Google Earth datum beeldmateriaal 2005, geraadpleegd april 2012; - kadastrale minuutkaart gemeente Tegelen,1811-1832, Limburg, sectie C, blad 02, geraadpleegd mei 2012; - Afb. Huis Wambach bij Tegelen, Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 174;

Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#fI-DQ-6-1-1v-1-4BmK-uWm---36o, geraadpleegd mei 2012; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd mei 2012; - http://www.kich.nl/#a=1;b=1, geraadpleegd mei 2012; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd mei 2012; - http://portal.prvlimburg.nl/gisviewer/viewer.do?appCode=2b7ef4d2aba6c0c2163d6d9b2ad6a8f3; geraadpleegd mei 2012.

Literatuur
- Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 174; - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nerdelandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VIII Limburg, Utrecht, 461; - Romen, J.J., 1876, Adelijke Huizen te Tegelen, Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg, Maastricht, 66, 67; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen van Limburg, Hoensbroek, 103;

Bescherming gebouw
Status:  (Geen gebouw meer aanwezig)

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N (Op het terrein is van toepassing het door de gemeenteraad van Venlo op 30 maart 2011 vastgestelde gewijzigde bestemmingsplan "Buitengebied Venlo, met bijbehorende verbeelding 4". Bestemmingen bos en water.)
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: mei 2012

Geomorfologische codering
6E6/13N6 : Plateauterras bedekt met loss/ Groeve;

Bodemkundige codering
zWz : Moerige eerdgronden met een zanddek en een moerige tussenlaag op zand