Object
Angerenstein

Locatie
Adres: Julianalaan 5, 6824 KG
Arnhem
Gemeente Arnhem
Provincie Gelderland

Angerenstein is gelegen tussen de Velperweg en de Rozendaalseweg in Arnhem.

Typologie

Het is niet precies bekend hoe het middeleeuwse kasteel Angerenstein eruit zag. Waarschijnlijk was het een eenvoudig stenen huis met een gracht eromheen.

Etymologie
Angerenstein heette oorspronkelijk Angelenstein, oftewel 'het stenen huis van de engelen.'

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 23-3-2004

Het huis bestaat uit een rechthoekig hoofdgebouw van twee bouwlagen, dat op de kap na in zijn hoofdvorm grotendeels dateert uit de 18e eeuw. Het dak en de uitbouw op de begane grond dateren uit 1927. Rechts naast het hoofdgebouw staat een oranjerie van één bouwlaag. Deze dateert in zijn hoofdvorm uit het midden van de 19e eeuw.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Waarschijnlijk zijn resten van het middeleeuwse huis Angerenstein opgenomen in het latere bouwwerk. Het tegenwoordige huis heeft de bestemming 'wonen.'

Oudste vermelding
Datum: 1480
Bron: A. J. Maris, 1984, De leen,- keurmedige en tynsgoederen van de Sint Salvatorabdij te Prüm in Gelderland, no. 1, Arnhem

In 1480 was Angerenstein bezit van Jan Coster, na de dood van zijn vader Johan: 'den goede, geheyten ten Gronde(Angerensteyn)'. Hier wordt alleen melding gemaakt van het goed. Of er toen als sprake was van een huis is onduidelijk.

Bezitsgeschiedenis
Het landgoed was een leengoed van de abdij van Prüm. Johan Coster kocht het van Arnt Pill; in 1480 wordt Angerenstein genoemd als bezit van Johans zoon Jan. In 1501 was het eigendom van Walborch van Berck, die getrouwd was met Derick van den Berch. Daarna bleef het in bezit van het geslacht Van Berck. In 1639 werd het in leen gegeven aan Daniel 't Zas, na opdracht door Sarah Robberts. Vervolgens was het in leen bij Derck van Eck na opdracht door Arnold Tulleken in 1667. In 1677 was het in leen bij Cornelis van Wijck in 1677; zijn weduwe Huyghje Goeyens deed opdracht aan Engelbert Engelen in 1684. Na 1736 was het geen leengoed meer van de abdij van Prüm. In 1808 kwam het in bezit van J. Pallandt van Walfort. Na het overlijden van H. Ch. E. van Pallandt van Walfort werd Angerenstein eigendom van A. Goeyen, die het in 1941 aan de gemeente Arnhem verkocht voor een prijs van f 140.000,-. In de oorlog was het in gebruik door de Duitsers. In 1999 werd het aangekocht door een groep kunstenaars, die het al vanaf 1987 in gebruik hadden. Momenteel wordt het gebouw door hen bewoond en is in het koetshuis ontwerpbureau VDVDV gevestigd.

Bouwgeschiedenis
Hoe het middeleeuwse Angerenstein er heeft uitgezien is niet bekend. In 1643 stonden er een "spieker, huys, moolen" en deze gaan vermoedelijk terug op bebouwing uit de late 15e of vroege 16e eeuw.De oudste delen in het huidige huis dateren uit de late 17e eeuw en zijn mogelijk restanten van een spijker die ter plaatse heeft gestaan. In het midden van de 18e eeuw is deze spijker vergroot tot een landhuis met een T-vormige plattegrond. Het stond destijds rondom in een gracht. Eind 18e eeuw is het huis uitgebreid tot een blokvormig gebouw van twee bouwlagen onder een omlopend schilddak. Tussen 1845 en 1850 zijn rechts van het huis een oranjerie en een koetshuis gebouwd. De oranjerie is via een tussenlid verbonden met het huis.Vóór 1927 is het huis uitgebreid en onder meer voorzien van een houten veranda en is het verbindingslid met een verdieping verhoogd. In 1927 is het dak van het huis steiler gemaakt om meer woonruimte te krijgen, is de veranda versteend en is de ruimte bij het huis getrokken, is het tussenlid voorzien van een zadeldak en de oranjerie verhoogd met een verdieping.In 2001 is het oorspronkelijke beeld enigszins hersteld: het tussenlid is afgebroken en de oranjerie weer ontdaan van zijn verdieping.

Afbeeldingen
-Kaart van kasteel en omgeving door F. Beyerink, 1767. Afgebeeld in Donders, 2001, 105.-Schilderij van het kasteel in ca. 1845. Afgebeeld in Donders, 2001, 103.-Tekening van het kasteel door A. Wijnants, 1850. Afgebeeld in Donders, 2001, 105.-Foto van het kasteel in ca. 1920. Afgebeeld in Donders, 2001, 109.

Literatuur
-Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond, 1962, Repertorium betreffende de Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst III, Den Haag, 11. -Stichting Vrienden van de Gelderse kastelen, 1948, Kasteelen in Gelderland, Arnhem, 98. -Aa, A. J. van der, 1839, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden I, Gorinchem, 266. -Craandijk, J., 1884, Wandelingen door Nederland: Gelderland, Haarlem, 82 en 85. -Donders, F., 2001, Huis Angerenstein, Arnhem de genoeglijkste no. 3, 102-119 .-Entrop, P. J., 1772, Geographische beschryving van de provintie Gelderland, 234.-Schulte, A.G. en C.J.M. Schulte-van Wersch, 1999, Monumentaal Groen. Kleine cultuurgeschiedenis van de Arnhemse parken, Arnhem, 20-21, 32-33, 37-39.-Arnhemse Courant, 8-7-1994.

Documentatie
Rapportage door Monumenten Advies Bureau, 2000. Deze rapportage is nog niet achterhaald.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: Saskia Roselaar
Beschrijving gemaakt: 11-5-2004