Object
Vroenhof of de Oude Pastorie;

Locatie
Adres: Oude Pastorie t.h.v. 4, 6191 HW
Neerbeek;
Gemeente Beek;
Provincie Limburg

Het voormalige kasteelterrein met het nog overgebleven bouwdeel is gelegen ten zuidwesten van de A76 en ten oosten van de A2 tussen Beek en Neerbeek.

Typologie

 (pastorie na 1780)
Aangenomen wordt, dat de oorspronkelijke bebouwing bestond uit een omgrachte adellijke woning. Deze bebouwing is eind achttiende eeuw gesloopt en vervangen door een pastorie, waarvan het thans nog aanwezige gebouwtje onderdeel uit maakte.

Etymologie
De naam Vroenhof is een samenvoeging van vroen, wat betekent "van de heer" en hof wat woonplaats inhoud.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: november 2014

Van de U-vormige bebouwing uit de achttiende eeuw is thans allen nog het zuidwestelijke gedeelte aanwezig. Dit gedeelte bestaat uit een bouwvallig bakstenen T-vormig gebouwtje, waarbij de twee loodrecht op elkaar staande bouwdelen van één laag, die worden afgedekt door een zadeldak met pannen. Aan de zuidzijde is het gebouw uitgebreid met een houten uitbouw, die wordt gebruikt voor opslag. Het noordelijke bouwdeel is aan de westzijde uitgebreid met een aanbouw, uitgevoerd in mergelstenen. De gemeente Beek en Stichting en de Stichting Het Limburgs Landschap hebben aangegeven de Oude Pastorie in oude glorie te willen herstellen en de omgrachting weer te willen uitgraven.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (Betreft deel van de bebouwing uit de achttiende eeuw)
Zichtbaar:  (Betreft het voormalige omgrachte kasteelterrein)
Grondgebruik:

Van de oorspronkelijke bebouwing zijn geen restanten meer aanwezig. Op het voormalige kasteelterrein is alleen nog een L-vormig sterk vervallen deel aanwezig van het langgerekter gebouw uit de zeventiende eeuw. De oorspronkelijke brede omgrachting, die in de zeventiende eeuw is versmalt, is in de loop van de negentiende eeuw gedempt.

Afmetingen
De aangegeven totale afmetingen (ca. 65x75m) betreffen de afmetingen van het oorspronkelijk door een brede gracht omgeven kasteelterrein.

Oudste vermelding
Datum: ca.1293
Bron: schenkingsakte

De naam Vroenhof wordt, voor zover bekend, voor het eerst vermeld in een akte uit ca. 1293, waarin is aangegeven dat de Vroenhof en een deel van het patronaatsrecht wordt geschonken aan de Duitse Orde. Uitgaande van de naam, zou er dus op het betreffende grondgebied een woongebouw aanwezig moeten zijn geweest.

Bezitsgeschiedenis
Wie de eerste bezitters van Vroenhof zijn geweest, is niet bekend. Hoewel niet aantoonbaar, wordt ervan uitgegaan, dat het huis in de dertiende eeuw het middelpunt was van de heerlijkheid Beek en de zetel van de heren van Beek. Deze heerlijkheid was een leengoed van de heren van Valkenburg. Middels een schenking door de weduwe van Willem van Beek is Vroenhof inclusief laathof en tiendrechten in de tweede helft van de dertiende eeuw overgegaan naar de ridderlijke Duitse Orde van de commanderij Alden Biesen. Tot de opheffing ervan in 1796 is Vroenhof in het bezit van deze Orde geweest. Daarna is het als pastorie in bezit geweest van de rooms-katholieke gemeente Beek. Omstreeks 1860 werd Vroenhof, toe bekend onder de naam de Oude Pastorie, verkocht aan de familie Crombag, die de thans nog aanwezige bebouwing inricht als stal en alle overige gebouwen liet slopen.

Historische betekenis
Hoewel dit niet kan worden aangetoond, bestaat het vermoeden, dat het huis Vroenhof in 1225 ook bekend stond als de "villa van Neerbeke", ofwel de zetel van de oude heerlijkheid van Beek wat een leengoed was van de heren van Valkenburg. Vanaf de tweede helft van de dertiende eeuw is het de lokale zetel geweest van de ridderijke Duitse Orde.

Bouwgeschiedenis
Wanneer en door wie het oorspronkelijke huis Vroenhof is gebouwd is niet bekend. Indien, zoals wordt vermoed, huis Vroenhof hetzelfde huis is als de in 1225 vermelde "villa van Neerbeke", de zetel van de heren van Beek, dan moet Vroenhof in ieder geval stammen van vóór die datum. Hoe dat gebouw er moet hebben uitgezien, is niet bekend. In de loop van de dertiende eeuw is Vroenhof overgegaan naar de ridderlijke Duitse Orde. Of de leden van deze Orde huis Vroenhof tijdens hun bewind hebben verbouwd en/of hebben uitgebreid is niet bekend. Uit het stokregister der titels van de Kerk-fabriek van Beek blijkt, dat in het laatste kwartaal van de zeventiende eeuw de bestaande bebouwing werd vervangen door het middelste bouwdeel van de op kadastrale minuutkaart gemeente Beek, 1811-1832, Limburg, sectie B, blad 01 aangegeven U-vormige bebouwing. Dit als hoofdgebouw aan te duiden gedeelte had een afmeting van 6x20m. In deze periode is de breedte van de omgrachting waarschijnlijk teruggebracht van 10m naar 5m. Dit hoofdgebouw werd vervolgens in 1775 uitgebreid met een nieuwe onderkelderde vleugel aan de noordoostzijde en in 1785 met een nieuwe vleugel aan de zuidwestzijde. Het grootste gedeelte van de wanden van deze bebouwing waren waarschijnlijk als vakwerkwanden uitgevoerd. Na de verkoop van deze Oude Pastorie aan de familie Crombag omstreeks 1860 werd het hoofdgebouw en de noordoost vleugel gesloopt en vakwerkwanden van de thans nog aanwezige zuidwestvleugel vervangen door metselwerk.

Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2009, geraadpleegd november 2014; - kadastrale minuutkaart gemeente Beek, 1811-1832, Limburg, sectie B, blad 01, geraadpleegd november 2014; - foto bestaande bebouwing Vroenhof vanuit noordwesten gezien, Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 304;

Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#cK-4G-7-1-1v-1-3qvQ-IpU---1ky, geraadplegegd november 2014; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd november 2014; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd november 2014; - http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd november 2014; - http://www.archeologiestichtingstein.nl, geraadpleegd november 2014; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd november 2014;

Literatuur
- Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 304; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen van Limburg, Hoensbroek, 69;

Documentatie
- Geraeds, J.J.G., 2010. Archeologisch onderzoek plangebied De Oude Pastorie te Beek. Bureauonderzoek plangebied De Oude Pastorie te Beek, gemeente Beek. Grontmij Archeologische Rapporten 916. Grontmij Nederland B.V., Roermond. - Lobbes, M.E. & C. Sueur., 2012. Archeologisch bureauonderzoek Oude Pastorie en Vroenhof te Beek. Buro de Brug Rapporten B11-125. Buro de Brug - Mennens, P., 2012. Oude Pastorie en haar bewoners. Becha 26(3). Heemkundevereniging Beek. - Paulussen, R., 2012. Oude Pastorie, gemeente Beek. Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); verkennend booronderzoek. ArcheoPro Archeologisch Rapport Nr. 12001. Archeo- Pro, Maastricht. - Paulussen, R. & J. Orbons, 2012. Oude Pastorie, Beek, gemeente Beek. Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); geofysisch onderzoek met controleboringen. ArcheoPro Archeologisch Rapport Nr. 12027. ArcheoPro, Maastricht. - Rackham, D., 2011. De Oude Pastorie, relict van de middeleeuwse Vroenhof. Cultuur- en bouwhistorische opname Oude Pastorie te Beek. Erfgoed in ontwikkeling 17. Res nova VOF. - Ruijters, M.H.P.M., 2013, de Oude Pastorie te Beek, Raap rapport 2620;

Coördinaten
Coordinaten: 50°56'39.86''N,  5°48'35.28''O
Kaartblad: 60C , x: 184,73, y: 328,36, precisie 2

Bescherming gebouw
Status:

Monumentnummer: 8756
 OMSCHRIJVING UIT RCE: In het weiland t.o. Nr 4 de z.g. Oude Pastorie. Bakstenen gebouw van twee vleugels haaks op elkaar; gevelsteen 1781. Om het gebouw sporen van omgrachting, overblijfsel van de voormalige Vroenhof, zetel der heerlijkheid.

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Op het terrein van het voormalige kasteelterrein Vroenhof is van toepassing het door de gemeente Beek in 2013 vastgestelde bestemmingspan "Herbestemming Oude Pastorie", met als enkelbestemming Recreatie/agrarisch met waarden en als dubbelbestemmingen waarden Archeologie 1 en 4. )
Bestemming:  (enkelbestemming Recreatie/agrarisch met waarden en als dubbelbestemmingen waarden Archeologie 1 en 4. )

Auteur en datum
Auteur: J.H. Wendrich
Beschrijving gemaakt: november 204

Geomorfologische codering
11/10A4/ 2S4: losswand/ Beekdalbodem, laaggelegen;

Bodemkundige codering
[h BEBOUW: Bebouwing