Object
De Donck (Gasdonk)

Locatie
Adres: De Donckstraat 23, 5975 AB
Sevenum
Gemeente Horst aan de Maas
Provincie Limburg

Het kasteelterrein van het voormalige Huis De Donck ligt aan de noordelijke uitvalsweg van het dorp Sevenum richting Horst. De hoekpunten betreffen de vier hoeken van de oorspronkelijke omgrachting ingeschat op basis van de kadastrale minuutkaart gemeente Sevenum, 1811-1832, Limburg, sectie G, blad 02 in combinatie met Google Earth.

Typologie

Het oorspronkelijke Huis De Donck was waarschijnlijk een omgrachte riddermatige woning bestaande uit twee ronde stenen torens onderling verbonden door een L-vormig gebouw. Een en ander zoals aangegeven door de landmeters Thomas Haretz en Adam Blum en op de Pruisische "Thiends Carten" van 1745

Etymologie
Voorzover bekend worden leden van de familie Van der Donck als de vroegste heren in Sevenum beschouwd. Niet duidelijk is evenwel of zij betrokken waren bij de bouw van het Huis De Donck en of zij mogelijk de de naamgever ervan zijn geweest. Mogelijk dat de naam is afgeleid van de naam Donk, hetgeen betekent een zandige hoogte in een moerassig gebied.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: mei 2011

Het voormalige kasteelterrein is thans in gebruik als agrarisch bedrijf met daarop de in 1941 gebouwde boerderij.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:  (met aansluitend akkers)

Van het oorspronkelijke huis en de daarbij behorende grachten is niets meer zichtbaar aanwezig.

Afmetingen
Afmetingen totale complex inclusief omgrachting ingeschat op basis van de kadastrale minuutkaart gemeente Sevenum, 1811-1832, Limburg, sectie G, blad 02 in combinatie met Google Earth.

Oudste vermelding
Datum: 1469
Bron: Boedelscheiding, RAL, Archief charters Sevenum, IIIA nr. 46 charter 1469.

'opten huys tot Zevenhem'

Bezitsgeschiedenis
Leden van de familie Van der Donck worden beschouwd als zijnde de eerste heren in Sevenum en werden als zodanig reedds voor 1363 vermeld. Of er dan reeds sprake is van een Huis De Donck en in welke mate een van de leden van de familie Van der Donck bij de bouw ervan betrokken was, is niet bekend. Vanaf 1443 bekleedde Johan van der Donck de functie van ambtman van de stad Grave en het land van Cuyk. Volgens een Graafse stadsrekening uit het jaar 1447 verbleef Johan ook wel eens te Sevenum, waaruit mogelijk zou kunnen worden afgeleid dat deze rekening de eerste vermelding is van Huis De Donck. Een echte eerste vermelding van het huis betreft de stukken samenhangend met de boedelscheiding in 1469 bij de dood van Johan van der Donck, waarin wordt aangegeven dat huis De Donck overgaat naar zijn zoon Claes van der Donck. Door het huwelijk van de kleindochter van Claes van der Donck met Reinier van Vlatten in 1545 komt het huis in het bezit van de familie van Vlatten, waar het door vererving blijft tot 1646. Als gevolg van de 30-jarige oorlog hebben de bezittingen van de familie Van Vlatten veel te verduren gehad, waarbij Anna Maria Spies zu Motzenborn de vrouw van de toenmalige eigenaar Johan Hendrik gevangen werd genomen en pas na betaling van losgeld werd vrijgelaten. Mogelijk heeft dit er uiteindelijk toe geleid dat de fam. Van Vlatten in 1646 hun Sevenumse bezittingen hebben verkocht aan Johan van Stepraedt. Als gevolg van financiële problemen van Johan van Stepraedt werd in 1680 huis De Donck publiekelijk verkocht aan Cecilia Catharina van Bocholtz, weduwe van Willem Vincent van Wittenhorst en wonende op kasteel ter Horst, die na het overlijden van haar echtgenoot in het bezit was van de heerlijke rechten van het dorp Sevenum. In 1755 is Huis De Donck in eigendom overgegaan naar de fam. Renesse-Breidbach uit ’s Heeren-Elderen, gelegen bij Tongeren in Belgie in wiens bezit het bleef tot 1872, wanneer de toenmalige eigenaar Rudolph, graaf de Renesse-Breidbach het huis middels openbare verkoop verkocht aan Gertruidis Vorstermans, weduwe van Gisbert van Enckevort.De fam. Van Enckevort heeft Huis De Donck een aantal keren verbouwd totdat in 1941 werd overgegaan tot de bouw van een nieuwe boerderij en de sloop van de restanten van het voormalige Huis De Donck.

Historische betekenis
Huis noch bewoners hebben een rol van betekenis gespeeld.

Bouwgeschiedenis
De oudste vermelding van het huis De Donck dateert uit 1469. Op grond hiervan kan worden opgemaakt, dat het huis al vóór 1469 bestond. Hoe het Huis er op dat ogenblik moet hebben uitgezien en wat de afmetingen ervan waren is niet bekend. Pas aan de hand van een kaart uit 1729 kan worden afgeleid, dat het op dat ogenblik aanwezige Huis De Donck bestond uit een tweetal hoektorens onderling verbonden door een L-vormig gebouw.De beide torens hebben daarbij twee verdiepingen en en zolderverdieping, terwijl het tussenliggende gebouw uit een verdieping en een zolderverdieping lijkt te bestaan. De beide torens verschillen in omvang en grootte. De oostelijke toren had daarbij de grootste afmetingen en muurdikte en stond verder bekend als de oude toren. Hieruit kan worden opgemaakt, dat de torens niet uit dezelfde periode stammen. Het terrein waarop het Huis was gebouwd had een rechthoekige vorm en was geheel door een brede gracht omgeven. Op het voorplein aan de zuidzijde van het Huis waren aan weerszijde gebouwen aanwezig, met aan de westzijde een pachtboerderij en aan de oostzijde een schuur. Uit een vergelijking van de door landmeters in 1729 en 1745 gemaakte kaarten kan worden opgemaakt, dat in de tussenliggende periode de pachtboerderij werd gesloopt. Op grond van contracten uit 1790 met betrekking tot uit te voeren werkzaamheden, valt af te leiden, dat de oostelijke zware toren moet zijn gesloopt in de periode 1789-1790. Op de kadastrale minuutkaart gemeente Sevenum, 1811-1832, Limburg, sectie G, blad 02, blijkt de rest van het huis nog aanwezig te zijn. Alleen de overige gebouwen lijken te zijn verdwenen. Na de verkoop van het Huis De Donck in 1872 is er sprake van een aantal verbouwingen door de familie Enckevort. Omtrent aard en omvang van deze verbouwingen is geen informatie beschikbaar.In 1926 is door de familie Enckevort de thans aanwezige boerderij gebouwd, nadat de restanten van het voormalige Huis De Donck reeds eerder waren gesloopt.

Afbeeldingen
- Google earth, datum beeldmateriaal 2005, geraadpleegd mei 2011; - kadastrale minuutkaart gemeente Sevenum, 1811-1832, Limburg, sectie G, blad 02, geraadpleegt mei 2011;- Pruisische “Thiends Carten”van 1745, Janssen,J., 1983, Van Sevenheym tot Sevenum, Sevenum, 37 - Situatie van Huis de Donck te Sevenum, door landmeters Thomas Haretz en Adam Blum, 1729, Fokstra,M., 2005, Kastelen in het land van Kessel, Venraay, 154; - Huis de Donck te Sevenum, door landmeter Adam Blum, 1745, Fokstra,M., 2005, Kastelen in het land van Kessel, Venraay, 156;

Bronnen
-http://watwaswaar.nl/#eG-Ey-6-1-1v-1-43rU-13DM---3y7, geraadpleegd mei 2011. -Boedelscheiding, RAL, Archief charters Sevenum, IIIA nr. 46 charter 1469. - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd mei 2011; - http://www.kich.nl/#a=1;b=1, geraadpleegd mei 2011; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd mei 2011; - http://portal.prvlimburg.nl/gisviewer/viewer.do?appCode=2b7ef4d2aba6c0c2163d6d9b2ad6a8f3; geraadpleegd mei 2011.

Literatuur
- Hupperetz, W., Olde Meierink, B., en Rommes,R, (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht,150-157. - Flokstra, M., 2005, Kastelen in het land van Kessel, Venraay, 154- 165; - Flokstra, M., 1993, Kastelen in het land van Kessel, Horst, 53- 55; - Janssen, J., 1983, Van Sevenheym tot Sevenum, Sevenum, 136-137; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, Hoensbroek, 100;

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N (Het gebied valt binnen het door Gedeputeerde Staten van de Provincie Limburg goedgekeurde Bestemmingsplan Buitengebied Sevenum 1999, kaart 1 bestemmingen blad 3.)
Bestemming:
Bestemming:  (Dubbelbestemming Bouwkavel)

Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: juni 2011

Geomorfologische codering
2R5 op grens met bebouwing Beekdalbodum, zonder veen, laaggelegen

Bodemkundige codering
pZg23 op grens met bebouwing Beekeerdgronden, lemig fijn zand