Object
Carisborg / Chorushof / Heydenhofke;

Locatie
Adres: n.v.t.
Heerlen;
Gemeente Heerlen;
Provincie Limburg

Het huis was gelegen op de Heerlerhei, ten noorden van het centrum van Heerlen, ten zuiden van de N276, ten westen van de Hei-Carisborgweg ter hoogte van het aldaar gelegen sportcomplex.

Typologie

Het huis was een omgrachte adellijke woning.

Etymologie
Heydenhofke zou de oorspronkelijke naam van het huis zijn geweest. De naam Chorushof is vervolgens afgeleid van de naam van de familie die het goed in de 14e eeuw in bezit hadden. De naam Carisborg is daarna gerelateerd aan de volgende eigenaren uit de 15e eeuw, de familie Van Rodenbroek, waarvan diverse leden de voornaam Karis hadden.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: juni 2017

De locatie van het voormalige kasteelterrein is afgegraven ten behoeve van bruinkoolwinning en thans onderdeel van een sportcomplex

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (Gebouwen gesloopt)
Grondgebruik:  (Park en sportvelden)

Ten behoeve van de exploitatie van de Emma-mijn zijn alle gebouwen omstreeks 1919 gesloopt.

Afmetingen
De aangegeven totale afmetingen (ca. 32x52m) betreffen de globale afmetingen van de oppervlakte van het voormalige huis met voorhof. De aangegeven afmetingen van de hoofdburcht (ca. 11x14m) betreffen de globale afmetingen van het voormalige huis.

Oudste vermelding
Datum: 1381
Bron:

""Johan Corus wyff hait eyn leen ontvangen. Johan Eynelf as eyn momber""

De oudste vermelding van het Chorushof is die in 1381 toen de weduwe van Johan Corus met het hof werd beleend.

Bezitsgeschiedenis
De oudste vermelding van het goed is die uit het leenregister van Valkenburg, waarin word aangegeven, dat in 1381 de weduwe van Johan Chorus met het Chorushof werd beleend. Deze Johan Chorus was schepen in Aken en lid van de familie die hun naam hebben gegeven aan het leengoed van de heren van Wickrath, dat in Valkenburg werd verheven en aanvankelijk werd aangeduid als het Heydenhofke. In 1439 is het goed overgegaan via Karis van Ro(e)denbroeck (Roebroek) over gegaan naar de familie Van Ro(e)denbroeck, die het goed circa een eeuw in hun bezit hadden. In samenhang met de voornaam Karis van diverse leden van deze familie, is de naam van het goed veranderd in Carisborg. Na in 1535 via huwelijk in het bezit te zijn gekomen van het goed en er mee te zijn beleend, met het goed te zijn beleend, bleef het goed tot ca. 1570 in het bezit van de familie Van Lontzen. In 1570 kwam Carisborg in het bezit van Werner Huyn van Amstenraed, door wiens nazaten het goed werd verpand aan Jan Vorsterman, die er vervolgens eind 17e eeuw eigenaar van werd. Via het huwelijk van de dochter van Jan Vorsterman kwam het goed vervolgens in handen van Johan Willem baron van der Heyden de Blisia. Na het overlijden van de laatste mannelijke erfgenaam werd het goed in 1785 verpacht aan Jan Systermans en vervolgens begin 19e eeuw verkocht aan de erfgenamen van Jan Systermans. Bij de uitvoering van een boring ten behoeve van de aanleg van een waterpomp in 1899 stuitte de toenmalige eigenaar Jos Systermans op bruinkool. Ten behoeve va de winning van deze bruinkool liet Jos Systermans in 1919 het huis slopen.

Historische betekenis
Het Chorushof heeft geen rol van betekenis gespeeld.

Bouwgeschiedenis
Reeds voor 1381 moet er sprake zijn geweest was er sprake van een huis, het Heydenhofke. Hoe dat er moet hebben uitgezien en door wie het wanneer heeft gebouwd is niet bekend. Mogelijk dat leden van de familie Chorus, die het goed in de 14e eeuw in bezit hadden, dit huis hebben laten vervangen door een nieuw huis dat zij de Carisborg hebben genoemd. Ook van dat huis zijn geen gegevens beschikbaar. Omstreeks 1665 werd het toenmalige huis omgebouwd tot een adellijk huis, dat mogelijk de afmetingen had zoals aangegeven op een foto uit 1907. Op grond van de kadastrale minuutkaart gemeente Heerlen, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 02, (MIN11037A03), kan worden afgeleid, dat er in 1822 sprake moet zijn geweest van een rechthoekig hoofdgebouw met ten noorden ervan het voorhof. Dat voorhof bestond uit een onregelmatig gevormde binnenplaats met daarom de bijgebouwen. Omstreeks 1880 werd het huis gemoderniseerd en de hoeve afgebroken. Ten behoeve van de exploitatie van het ontdekte bruinkool werd het huis in 1919 gesloopt.

Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2016, geraadpleegd juni 2017; - kadastrale minuutkaart gemeente Heerlen, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 02, (MIN11037A03), geraadpleegd juni 2017; - De Tranchotkaart 74 Oost Valkenburg- 75 Heerlen, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, geraadpleegd juni 2017; - Ferrariskaart 1777, nr. 210, Fauquemont, geraadpleegd juni 2017; - Aanzicht Carisborg in 1872, Beaujean, H.A., 1973, Joseph Sijstermans van Carisborg, tijdschrift en contactorgaan "Het Land van Herle", uitgave Stichting Historische Kring Het Land van Herle, jaargang 23 (1973), afl. 1, 30; - Huis Carisborg, voorheen Chorushof, bij Heerlerheide ca. 1907, www.chorusgen.nl/fotopagina.html;

Bronnen
- http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd juni 2017; - https://zoeken.cultureelerfgoed.nl, voor het zoeken naar archeologisch informatie, geraadpleegd juni 2017; - http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd juni 2017; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd juni 2017; - http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd juni 2017; - http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/deepzoom/collection/krt/id/5629, Tranchotkaarten, geraadpleegd juni 2017; - http://archeologieinnederland.nl/bronnen-en-kaarten/amk-en-ikaw, geraadpleegd juni 2017; - http://www.atlas1868.nl/li/houthem.html, geraadpleegd juni 2017; - http://www.landvanherle.nl/, geraadpleegd juni 2017; - http://www.chorusgen.nl, geraadpleegd juni 2017; - http://www.marres.nl/afb/roebroeck, geraadpleegd juni 2017;

Literatuur
- Beaujean, H.A., 1973, Joseph Sijstermans van Carisborg, tijdschrift en contactorgaan "Het Land van Herle", uitgave Stichting Historische Kring Het Land van Herle, jaargang 23 (1973), afl. 1, 27-38; - Eussen, N., Keris van Rodenbroeck - Heerlen, enige bijzonderheden over geboortehuis zijn persoon en zijn functies, tijdschrift en contactorgaan "Het Land van Herle", uitgave Stichting Historische Kring Het Land van Herle, jaargang 18 (1968), afl. 2, 42-49; - Habets,J., 1884, Geschiedenis van het leenhof en de leenen van Valkenburg, Roermond, 446-448; - Hupperetz, W., B., Olde Meierink en Rommes, R., (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 414; - Peeters, P.A.H.M., 1956, Bruinkolendelving te Heerlerheide. 2: Carisborg bij Staatsmijn Emma, Bulletin van de Historische Kring Het Land van Land van Herle 6e jaargang, aflevering 1, 5-10; - Sassen, D.,1934, Genealogie der familie Roebroeck, Publications de la Societe Historique et Archeologique dans le Limbourg, Tome LXX, Maastricht; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen van Limburg, Hoensbroek, 80;

Bescherming gebouw
Status:  (gebouwen gesloopt)

Bescherming terrein
Status:  (Grond vergraven voor mijnbouw)

Bestemming
Bestemmingsplan: N (Op de locatie van het voormalige kasteelterrein is van toepassing het door de gemeente Heerlen in 2006 vastgestelde bestemmingsplan Heerlerheide Noord. )
Bestemming:  (park en sportvelden)

Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: juni 2017