Eyll / Croonenhoff / De Croon
IN BEWERKING [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Eyll / Croonenhoff / De Croon
Eyll / Croonenhoff / De Croon
Locatie
Adres: Rijksweg 12, 6227 SV
Maastricht
Gemeente Maastricht
Provincie Limburg
Het huis is gelegen in het zuidoostelijk gedeelte van het huidige Maastricht, het voormalige dorp Heer, ten oosten van de A2 en het Academisch Medisch Centrum Maastricht.
Adres: Rijksweg 12, 6227 SV
Maastricht
Gemeente Maastricht
Provincie Limburg
Het huis is gelegen in het zuidoostelijk gedeelte van het huidige Maastricht, het voormalige dorp Heer, ten oosten van de A2 en het Academisch Medisch Centrum Maastricht.
Typologie
Het oorspronkelijke huis betrof een eenbeukig rechthoekig onderkelderd huis van ca. 8x20m, uit de zestiende eeuw.
Het oorspronkelijke huis betrof een eenbeukig rechthoekig onderkelderd huis van ca. 8x20m, uit de zestiende eeuw.
Etymologie
De oorspronkelijke naam Croonenhoff was afgeleid van de naam van de herberg en wijnhandel de Croon in Maastricht, waarvan de oudst bekende bezitter van het huis eveneens eigenaar was. De latere naam Eyll is afgeleid van de naam van de familie die het huis in de zeventiende eeuw in bezit kreeg.
De oorspronkelijke naam Croonenhoff was afgeleid van de naam van de herberg en wijnhandel de Croon in Maastricht, waarvan de oudst bekende bezitter van het huis eveneens eigenaar was. De latere naam Eyll is afgeleid van de naam van de familie die het huis in de zeventiende eeuw in bezit kreeg.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: augustus 2015
Huidige functie:
Het huidige buitenhuis, dat door particulieren wordt bewoond, staat momenteel te koop.
Laatst bijgewerkt: augustus 2015
Huidige functie:
Het huidige buitenhuis, dat door particulieren wordt bewoond, staat momenteel te koop.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar: (betreffen de kelder en restanten van opgaand metselwerk uit de 16e eeuw)
Zichtbaar: (betreft het eind 18e eeuw verbouwde huis)
Grondgebruik: (Betreft de grond behorende bij de bouwhoeve)
Grondgebruik: (Betreft de grond behorende bij het herenhuis)
Zichtbaar: (betreffen de kelder en restanten van opgaand metselwerk uit de 16e eeuw)
Zichtbaar: (betreft het eind 18e eeuw verbouwde huis)
Grondgebruik: (Betreft de grond behorende bij de bouwhoeve)
Grondgebruik: (Betreft de grond behorende bij het herenhuis)
Afmetingen
De aangegeven afmetingen (ca. 50x55m) betreffen de oppervlakte van het herenhuis met bouwhoeve. Hiervan heeft het herenhuis een oppervlakte van ca. 8x20m.
De aangegeven afmetingen (ca. 50x55m) betreffen de oppervlakte van het herenhuis met bouwhoeve. Hiervan heeft het herenhuis een oppervlakte van ca. 8x20m.
Oudste vermelding
Datum: 1570
Bron: akten
De oudst bekende vermelding van het goed betreft die uit 1570, waarbij toen werd aangegeven dat Dionysius Sutendael de eigenaar van het huis was.
Datum: 1570
Bron: akten
De oudst bekende vermelding van het goed betreft die uit 1570, waarbij toen werd aangegeven dat Dionysius Sutendael de eigenaar van het huis was.
Bezitsgeschiedenis
De oudst bekende vermelding van het huis betreft die uit 1570, waarin werd aangegeven dat Dionysius Sutendael uit Maastricht eigenaar van het goed was. Of hij de bouwer van het huis is geweest of dat er voor hem nog andere eigenaren zijn geweest en wie dat mogelijk geweest zouden kunnen zijn, is niet bekend. Sutendael, die in 1584 en 1585 burgemeester van Maastricht was, was daar tevens eigenaar van een herberg en wijnhandel de Croon. Naar aanleiding hiervan werd zijn buitenhuis Croonenhoff genoemd. Via vererving is het goed tot eind zeventiende eeuw in het bezit gebleven van de familie Sutendael. In de zeventiende eeuw werd het bezit over meerdere eigenaren verdeeld en ging uiteindelijk in 1690 het huis en een deel van de grond via vererving, verkoop en een gerechtelijke procedure over naar Alard Laurens van Eyll. Tot 1822 bleef het huis vervolgens binnen de familie Van Eyll. Na het overlijden van Alard Johannes Joseph van Eyll in 1817 werd het huis in 1822 verkocht aan baron Guillaume de Dopff, waarna het via het huwelijk van diens dochter in 1860 overging naar de familie Du Parc. In 1906 werd het goed verkocht aan de Zusters Augustinessen, die het daarna weer doorverkochten. Na nog verschillende keren via verkoop over te zijn gegaan naar diverse andere eigenaren, kwam het in 1929 in handen van J. van Heyst, die het toen sterk vervallen huis weer enigszins bewoonbaar heeft gemaakt. Tijdens deze periode werden huis en naastgelegen pachtboerderij van elkaar gescheiden. De pachtboerderij behield de naam "Croon", terwijl het huis voortaan Huis "Eyll" ging heten. Het huis Nadat het in 1952 over gegaan was naar C.Darley, vond een grondige restauratie en modernisering van het huis plaats.
De oudst bekende vermelding van het huis betreft die uit 1570, waarin werd aangegeven dat Dionysius Sutendael uit Maastricht eigenaar van het goed was. Of hij de bouwer van het huis is geweest of dat er voor hem nog andere eigenaren zijn geweest en wie dat mogelijk geweest zouden kunnen zijn, is niet bekend. Sutendael, die in 1584 en 1585 burgemeester van Maastricht was, was daar tevens eigenaar van een herberg en wijnhandel de Croon. Naar aanleiding hiervan werd zijn buitenhuis Croonenhoff genoemd. Via vererving is het goed tot eind zeventiende eeuw in het bezit gebleven van de familie Sutendael. In de zeventiende eeuw werd het bezit over meerdere eigenaren verdeeld en ging uiteindelijk in 1690 het huis en een deel van de grond via vererving, verkoop en een gerechtelijke procedure over naar Alard Laurens van Eyll. Tot 1822 bleef het huis vervolgens binnen de familie Van Eyll. Na het overlijden van Alard Johannes Joseph van Eyll in 1817 werd het huis in 1822 verkocht aan baron Guillaume de Dopff, waarna het via het huwelijk van diens dochter in 1860 overging naar de familie Du Parc. In 1906 werd het goed verkocht aan de Zusters Augustinessen, die het daarna weer doorverkochten. Na nog verschillende keren via verkoop over te zijn gegaan naar diverse andere eigenaren, kwam het in 1929 in handen van J. van Heyst, die het toen sterk vervallen huis weer enigszins bewoonbaar heeft gemaakt. Tijdens deze periode werden huis en naastgelegen pachtboerderij van elkaar gescheiden. De pachtboerderij behield de naam "Croon", terwijl het huis voortaan Huis "Eyll" ging heten. Het huis Nadat het in 1952 over gegaan was naar C.Darley, vond een grondige restauratie en modernisering van het huis plaats.
Historische betekenis
Noch het huis noch de bewoners ervan hebben een rol van betekenis gespeeld.
Noch het huis noch de bewoners ervan hebben een rol van betekenis gespeeld.
Bouwgeschiedenis
Wanneer het huis met bijbehorende pachtboerderij is gebouwd, is niet bekend. Op grond van de oudst aanwezige muurresten en kelders moet de bouw ervan hebben plaats gevonden in de zestiende eeuw. Het oorspronkelijke herenhuis met een oppervlakte van 8x20m bestond uit 2 bouwlagen boven een kelder en afgedekt door een schilddak. In tegenstelling tot bij het huidige indeling, bevond de entree zich aan de noordzijde en was daarbij gericht naar de ten noorden van het huis aanwezige u-vormige pachtboerderij. Deze pachtboerderij is blijkens de aanwezige gevelsteen in 1782 grondig verbouwd. Het laatste lid van de familie Van Eyll, Alard Johannes Joseph van Eyll, heeft in de tweede helft van de achttiende eeuw het oorspronkelijke herenhuis laten verbouwen tot een representatief buitenhuis. Als onderdeel hiervan werd de gevelindeling aangepast, waarbij de van de pachtboerderij afgerichte zuidgevel thans de voorgevel werd met daarin de entree. Deze gevel werd onderverdeel in zeven traveeën met een viertal pilasters en boven het middelste gedeelte van drie traveeën een fronton. Het oorspronkelijke schilddak werd gewijzigd in een zadeldak. Het inwendige van het huis werd voorzien van fraaie stucdecoraties van Gagini. Begin twintigste eeuw was het huis zodanig vervallen, dat restauratie ervan noodzakelijk was. Halverwege de twintigste eeuw werd het huis verder gerestaureerd en gemoderniseerd. Hierbij werd het huis aan de achterzijde uitgebreid met een nieuwe vleugel, waarin de entree werd ondergebracht.
Wanneer het huis met bijbehorende pachtboerderij is gebouwd, is niet bekend. Op grond van de oudst aanwezige muurresten en kelders moet de bouw ervan hebben plaats gevonden in de zestiende eeuw. Het oorspronkelijke herenhuis met een oppervlakte van 8x20m bestond uit 2 bouwlagen boven een kelder en afgedekt door een schilddak. In tegenstelling tot bij het huidige indeling, bevond de entree zich aan de noordzijde en was daarbij gericht naar de ten noorden van het huis aanwezige u-vormige pachtboerderij. Deze pachtboerderij is blijkens de aanwezige gevelsteen in 1782 grondig verbouwd. Het laatste lid van de familie Van Eyll, Alard Johannes Joseph van Eyll, heeft in de tweede helft van de achttiende eeuw het oorspronkelijke herenhuis laten verbouwen tot een representatief buitenhuis. Als onderdeel hiervan werd de gevelindeling aangepast, waarbij de van de pachtboerderij afgerichte zuidgevel thans de voorgevel werd met daarin de entree. Deze gevel werd onderverdeel in zeven traveeën met een viertal pilasters en boven het middelste gedeelte van drie traveeën een fronton. Het oorspronkelijke schilddak werd gewijzigd in een zadeldak. Het inwendige van het huis werd voorzien van fraaie stucdecoraties van Gagini. Begin twintigste eeuw was het huis zodanig vervallen, dat restauratie ervan noodzakelijk was. Halverwege de twintigste eeuw werd het huis verder gerestaureerd en gemoderniseerd. Hierbij werd het huis aan de achterzijde uitgebreid met een nieuwe vleugel, waarin de entree werd ondergebracht.
Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2012, geraadpleegd augustus 2015; - kadastrale minuutkaart gemeente Heer, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 03, geraadpleegd augustus 2015; - De Tranchotkaart 83 Maastricht- 84 Mangraten, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, - Foto voorgevel vanuit het zuiden gezien, Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 353;
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2012, geraadpleegd augustus 2015; - kadastrale minuutkaart gemeente Heer, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 03, geraadpleegd augustus 2015; - De Tranchotkaart 83 Maastricht- 84 Mangraten, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, - Foto voorgevel vanuit het zuiden gezien, Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 353;
Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#bQ-1g-7-1-1v-1-3lcu-7qS---iMN, geraadpleegd augustus 2015; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd augustus 2015; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd ???????????; - http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd augustus 2015; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd augustus 2015; - http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/deepzoom/collection/krt/id/5629/show/5623, Tranchotkaarten, geraadpleegd augustus 2015; - https://www.volh.nl/index.php/test1/de-croon, de geschiedenis van Boerderij "De Croon", geraadpleegd augustus 2015;
- http://watwaswaar.nl/#bQ-1g-7-1-1v-1-3lcu-7qS---iMN, geraadpleegd augustus 2015; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd augustus 2015; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd ???????????; - http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd augustus 2015; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd augustus 2015; - http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/deepzoom/collection/krt/id/5629/show/5623, Tranchotkaarten, geraadpleegd augustus 2015; - https://www.volh.nl/index.php/test1/de-croon, de geschiedenis van Boerderij "De Croon", geraadpleegd augustus 2015;
Literatuur
- Hackeng, R.A.W.J., 2006, Het middeleeuwse grondbezit van het Sint-Servaaskapittel te Maastricht in de regio Maas-Rijn, academisch proefschrift, publicatie RHCL, Maastricht; - Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 352-354; - Marres, W., Agt, J.J.F.W. van, 1962, De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Deel V, de provincie Limburg, derde stuk Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht, 's-Gravenhage, 223-224; - Mientjes, A.C., 2011, Scharn en Heer, Cultuurwaardenonderzoek, deelrapportage Archeologie, Maastricht, 29-30; - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VIII, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 118; - Venne, J.M. van de , 1957, Geschiedenis van Heer, Maastricht, 154-165; - Vemer, J.C., 1966, Zuid Limburg land vol kastelen, Maastricht, 27-28; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, Hoensbroek, 89;
- Hackeng, R.A.W.J., 2006, Het middeleeuwse grondbezit van het Sint-Servaaskapittel te Maastricht in de regio Maas-Rijn, academisch proefschrift, publicatie RHCL, Maastricht; - Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 352-354; - Marres, W., Agt, J.J.F.W. van, 1962, De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Deel V, de provincie Limburg, derde stuk Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht, 's-Gravenhage, 223-224; - Mientjes, A.C., 2011, Scharn en Heer, Cultuurwaardenonderzoek, deelrapportage Archeologie, Maastricht, 29-30; - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VIII, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 118; - Venne, J.M. van de , 1957, Geschiedenis van Heer, Maastricht, 154-165; - Vemer, J.C., 1966, Zuid Limburg land vol kastelen, Maastricht, 27-28; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, Hoensbroek, 89;
Documentatie
Coördinaten
Coordinaten: 50°50'9.02''N, 5°43'31.35''O
Kaartblad: 69B; , x: 178,84, y: 316,25, precisie 2
Coordinaten: 50°50'9.02''N, 5°43'31.35''O
Kaartblad: 69B; , x: 178,84, y: 316,25, precisie 2
Bescherming gebouw
Status:
Monumentnummer: 28061
OMSCHRIJVING UIT RCE: HUIS EIJLL. Rechthoekig herenhuis XVIII B, de voorgevel met een middenrisaliet, bekroond door een fronton. Inwendig o.a. rijk Lod.XVI-stukwerk uit 1789. IJzeren régence tuinhek tussen hardstenen pijlers, XVIII B, twee paar andere hekpijlers XVIII B en XIX A. Tuinvaas XVIII B.
Status:
Monumentnummer: 28061
OMSCHRIJVING UIT RCE: HUIS EIJLL. Rechthoekig herenhuis XVIII B, de voorgevel met een middenrisaliet, bekroond door een fronton. Inwendig o.a. rijk Lod.XVI-stukwerk uit 1789. IJzeren régence tuinhek tussen hardstenen pijlers, XVIII B, twee paar andere hekpijlers XVIII B en XIX A. Tuinvaas XVIII B.
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J (Op het kasteelterrein is van toepassing het door de gemeenteraad van Maastricht in december 2012 vastgestelde bestemmingsplan "Heer-Scharn" met als enkelbestemming "Wonen" en als dubbelbestemming "waarde Maastrichts Erfgoed")
Bestemming: (Enkelbestemming 'Wonen' en dubbelbestemming 'waarde Maastrichts Erfgoed')
Bestemmingsplan: J (Op het kasteelterrein is van toepassing het door de gemeenteraad van Maastricht in december 2012 vastgestelde bestemmingsplan "Heer-Scharn" met als enkelbestemming "Wonen" en als dubbelbestemming "waarde Maastrichts Erfgoed")
Bestemming: (Enkelbestemming 'Wonen' en dubbelbestemming 'waarde Maastrichts Erfgoed')
Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: augustus 2015
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: augustus 2015
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.