Object
Bol(len)berg

Locatie
Adres: Boekhorstweg ongen., 6100 AA
Echt (Maria-Hoop)
Gemeente Echt-Susteren
Provincie Limburg

De locatie van het voormalige mottekasteel is gelegen aan de weg tussen Mariahoop en Montfort.

Typologie

Er is sprake van een kunstmatig opgeworpen heuvel met daarom heen een brede gracht en daarom heen weer een aarden wal. Op deze heuvel heeft ooit een "kasteeltoren" gestaan.

Etymologie
Aangenomen wordt, dat de naam is afgeleid van de in Limburg vanouds voor een motte gebruikelijke naam "bolberg". Waarschijnlijk is de naam pas later ontstaan toen het kasteel al verdwenen was en er geen gegevens meer beschikbaar waren over de oorspronkelijke naam van het kasteel.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: juni 2013

Van de oorspronkelijke motte Bollenberg zijn alleen nog restanten aanwezig langs de weg van Mariahoop naar Montfort. Deze restanten bestaan uit een kunstmatig opgehoogde, thans begroeide heuvel, die omgeven wordt door een brede gracht en een aarden wal. De nog aanwezige 125 m lange toegangsweg wordt geflankeerd door wallen. Of er in de heuvel nog funderingsrestanten van het voormalige kasteel aanwezig zijn, is niet bekend.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (Van de motte is alleen nog de heuvel met omgrachting zichtbaar.)
Grondgebruik:  (De met bomen en struiken begroeide omgrachte heuvel met toegangsweg is gelegen in een weiland.)

Van het oorspronkelijke mottecomplex is in het terrein nog aanwezig de kunstmatig opgeworpen heuvel met een diameter van ca. 30 á 40m met daarin mogelijk nog fundamenten van de oorspronkelijke kasteeltoren uit de twaalfde eeuw of ouder. De heuvel is omgeven door een gracht en een wal.

Afmetingen
De kunstmatig opgeworpen burchtheuvel heeft een diameter van dia. 30 á 40m en een hoogte van ca. 5m. De heuvel is omgeven door een gracht met een breedte van 10 á 15m en een aarde wal van vergelijkbare breedte. Ten westen van de heuvel lag het voorhof met afmetingen van ca. 80x90m, dat eveneens werd omringd door een gracht en een aarde wal met ieder een breedte van 10 á 15m. Het complex was bereikbaar via door wallen geflankeerde weg met een lengte van ca. 130m vanaf de huidige Boekhorstweg.

Oudste vermelding
Datum: onbekend
Bron:

Bezitsgeschiedenis
Voor zover bekend, is er geen informatie beschikbaar over het ontstaan en de geschiedenis van het mottekasteel Bollenberg. Zo is het niet bekend door wie en wanneer de motte werd gebouwd en met welk doel. Verder zijn er ook geen namen van de families, die op de motte hebben gewoond. Men gaat er van uit, dat de naam Bollenberg niet de oorspronkelijke naam is van het kasteel, maar dat de oorspronkelijke naam van het kasteel verloren is gegaan en dat de huidige naam is afgeleid van "Bolberg", de in Limburg gebruikelijke naam voor een motte. Ook is niet duidelijk of de motte destijds is gebouwd ten behoeve van de jacht in het nabij gelegen gebied van de graven van Gelre, of in combinatie met andere kastelen ten behoeve van de bescherming van het betreffende gebied.

Historische betekenis
Voor zover bekend is de betekenis van de motte beperkt geweest. Mogelijk hield men vanuit de motte toezicht op het jachtterein van de graven van Gelre of speelde het een rol bij het beschermen van het omringende gebied.

Bouwgeschiedenis
Op grond van de Tranchotkaart uit 1804 en de thans nog in het terrein aanwezige restanten kan worden afgeleid, dat de motte Bollenberg heeft bestaan uit een kunstmatig opgeworpen heuvel met een diameter van 30 á 40m, omringd door een brede gracht met een breedte van 10 á 15m en een aarde wal van vergelijkbare breedte. In vergelijking met andere motte in de omgeving is er sprake van een relatief grote motte. De heuvel heeft thans nog een hoogte van 5m. Ten westen van de heuvel lag het voorhof met afmetingen van ca. 80x90m, dat eveneens werd omringd door een gracht en een aarde wal met ieder een breedte van 10 á 15m. Het complex was bereikbaar via door wallen geflankeerde weg met een lengte van ca. 130m vanaf de huidige Boekhorstweg. Over de vormgeving en de afmetingen van de op de heuvel aanwezige burcht zijn geen gegevens beschikbaar. Aangenomen wordt, dat er zoals gebruikelijk in eerste instantie een houten toren op de heuvel heeft gestaan. Gezien de grote hoeveelheid leien en mergelstenen gevonden in de heuvel is deze toren later vervangen door een toren die geheel of gedeeltelijk van steen was. Uit beschikbare teksten kan worden afgeleid, dat het kasteel omstreeks 1643 al grotendeels tot een ruïne was vervallen. Het gehele complex was gelegen ten westen van een omvangrijk moeras, het huidige Echterbroek.

Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2005, geraadpleegd juni 2013; - kadastrale minuutkaart gemeente Echt, 1811-1832, Limburg, sectie D, blad 05, geraadpleegd juni 2013;

Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#dc-7s-7-1-1v-1-3zvs-XZI---2Sc, geraadpleegd juni 2013; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd juni 2013; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd juni 2013; - http://portal.prvlimburg.nl/gisviewer/viewer.do?appCode=2b7ef4d2aba6c0c2163d6d9b2ad6a8f3; geraadpleegd juni 2013; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd juni 2013;

Literatuur
- Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 263; - Otten, J., 2012, Rondje Diergaerden, Jaarverslag 2012 Heemkundekring Echter Landj, 140-145; - Venner, J., 2000, Geschiedenis van Limburg, deel I, uitgave Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap, Maastricht, 124, 125; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen van Limburg, Hoensbroek, 73;

Bescherming gebouw
Status:  (Er zijn geen zichtbare gebouwdelen meer aanwezig)

Monumentnummer: 14260
 OMSCHRIJVING UIT RCE: Terreinverhevenheid De Bollenberg met kasteelfundamenten.

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Op het voormalige kasteelterrein van de motte is van toepassing het door de gemeente Echt-Susteren in mei 2014 vastgestelde bestemmingsplan "buitengebied Echt-Susteren met daarbij van toepassing: De enkele bestemming "Natuur" en de Dubbelbestemmingen Waarde- "Archeologie 1" en "Cultuurhistorisch waardevol ensemble". )
Bestemming:  (De enkele bestemming 'Natuur' en de Dubbelbestemmingen Waarde- 'Archeologie 1' en 'Cultuurhistorisch waardevol ensemble'. )

Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: juni 2013

Geomorfologische codering
4G5: Daluitspoelingswaaier, bedekt met dekzand/loss

Bodemkundige codering
pZn23: Gooreerdgronden; lemig fijn zand