Object
Schinvelderhuuske / Heyenhoven

Locatie
Adres: Brunssummerstraat 65, 6451 CR
Schinveld
Gemeente Onderbanken
Provincie Limburg

Het huis ligt aan de zuidwestzijde van Schinveld, langs de N274 tussen Schinveld en Brunssum.

Typologie
 (vroegste bouwfase)
 (vanaf ca. 16e eeuw)
De oudste bebouwing bestond waarschijnlijk uit een (zaal)toren, waarvan delen in het bestaande hoofdgebouw zijn opgenomen.

Etymologie
Het huis werd oorspronkelijk vernoemd naar de oudst bekende familie die het huis bewoonde. Later is het huis beter bekend geworden onder de naam Schinvelderhuuske.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: februari 2015

Huidige functie:

De huidige bebouwing van Huis Heijenhoven of het Schinvelderhuuske is gelegen aan de rechterzijde van de weg van Brunssum naar Schinveld en herbergen sinds 1987 een hotel- restaurant. Het complex bestaat uit een viertal rondom een binnenplaats gesitueerde gebouwen, waarbij het hoofdgebouw is gelegen aan de zuidwestzijde. Het L-vormige hoofdgebouw bestaat uit twee verdiepingen boven een souterrain, waarbij beide vleugels worden afgedekt door een van leien voorziene zadeldak. De hooggelegen bel-étage is toegankelijk vanaf de binnenplaats via een dubbele trap met bordes, die leidt naar een entree met een classicistische omlijsting. De vensters van de beide woonlagen zijn voorzien van een natuurstenen omlijsting. Het onderste gedeelte van de ramen in de gevels aan de binnenplaats zijn voorzien van luiken. In het hoofdgebouw zijn nog diverse onderdelen uit de oorspronkelijke gebouwen zichtbaar, zoals de samengestelde eikenhouten balklagen, een laatgotische schouw en verschillende kelderruimten.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (Delen van het huidige hoofdgebouw)
Zichtbaar:  (Huidige hoofdgebouw uit 16e eeuw)
Grondgebruik:  (Hotel-restaurant)

De huidige bebouwing stamt grotendeels uit de achttiende eeuw, waarbij het hoofdgebouw en de stallen aan de noordoostzijde werden aangepast en/of opgetrokken. In de eeuwen daarna zijn vervolgens diverse restauraties uitgevoerd. Het in de negentiende eeuw nog u-vormige complex gebouwen werd in die eeuw uitgebreid met nieuwe stallen aan de noordwestzijde.

Afmetingen
De aangegeven totale afmetingen (ca.65x80m) betreffen de afmetingen van het huidige door een omgrachting omgeven kasteelterrein met bebouwing. Hierin zijn de afmetingen van de in de twintigste eeuw weer uitgegraven omgrachting opgenomen. Niet duidelijk is of de afmetingen van deze nieuwe omgrachting wel dezelfde waren als die van de oorspronkelijke omgrachting.

Oudste vermelding
Datum: 1385
Bron: leenregister Valkenburg

De oudst bekende registratie van het goed Heijenhoven betreft de vermelding in het leenregister van Valkenburg , dat het goed in 1385 door Willem van Boistorp werd verheven, die het tijdelijk overnam van Edmond van Heijenhoven. In werkelijkheid is het huis veel ouder, omdat het daarvoor dus al eigendom was van de familie Van Heijenhoven.

Bezitsgeschiedenis
Wanneer het huis is gebouwd en door wie is niet bekend, maar in de veertiende eeuw was het in het bezit van de adellijke familie Van Heijenhoven. Bij het overlijden van Edmond van Heijenhoven in 1385 ging het goed tijdelijk over naar Willem van Boisdorf, om in 1430 weer terug te gaan naar leden van de familie Van Heijenhoven. Via vererving blijft het goed dan tot in de zestiende eeuw binnen deze familie. Bij het overlijden van de laatste mannelijke telg, Dirk van Heijenhoven, gaat het goed in 1540 via het huwelijk van zijn dochter Eva met Werner van Merode over naar de familie van Merode. Na het kinderloos overlijden van hun zoon Willem van Merode ging Heijenhoven vervolgens over naar Johan van Merode, de zoon van Werner uit zijn eerste huwelijk. Via het huwelijk van diens dochter Anna van Merode met Johan van Vercken ging Heijenhoven begin zeventiende eeuw vervolgens over naar de familie Van Vercken. Als gevolg van hulp aan de vijand werden hun bezittingen omstreeks 1640 door Frederik Hendrik verbeurd verklaard en aan particulieren verkocht. Na de vrede van Munster kwam Heijenhoven weer in het bezit van de familie Vercken. Door het huwelijk van Agnes Catharine van Vercken ging in 1664 Heijenhoven over naar de familie van Caspard van Bercken en vervolgens via haar zoon uit het tweede huwelijk van hun dochter Anna Elisabeth door verkoop naar zijn stiefvader Willem Godfried van Bronsfelt. Van wege financiële problemen was hun zoon Johan Adolf van Bronsfelt in 1731 genoodzaakt om Heijenhoven te verkopen aan Leopold Duijckers, dossaard van het graafschap Amstenrade. Via vererving is het goed tot het eind van de achttiende eeuw in het bezit van de familie Duijckers gebleven. In 1793 ging het over naar een nicht Maria Agnes van Thienen, die in 1805 trouwde met Frans Willem Pelser. In 1848 werd Heijenhoven verkocht aan de Michael Beckers, de zoon van de pachter. Erfgenamen van de familie Beckers bleven eigenaar van Heijenhoven tot 1970, toen het overging naar de Limburgse Kastelenstichting. Na een uitgevoerde restauratie ging Heijenhoven in 1987 over naar particulieren, waarna er vanaf 1994 een hotel-restaurant in is gevestigd.

Historische betekenis
Ondanks dat het goed een grootleen was van Valkenburg en de bezitter ervan tussen 1511 en 1794 zelfstandig recht mocht spreken op het gebied van eigendoms- en pachtrecht, heeft het huis geen rol van betekenis gespeeld.

Bouwgeschiedenis
Voordat het oorspronkelijke huis in 1385 over ging naar Willem van Boisdorf, was het in het bezit van leden van de familie Van Heijendoven. Hieruit kan worden afgeleid, dat de bouw van het oorspronkelijke huis van voor de eerste helft van de veertiende eeuw moet stammen. Op grond van de onder het huidige hoofdgebouw nog aanwezige kelderruimte met muurdikte van 1,3m kan worden afgeleid dat de oudste bebouwing waarschijnlijk moeten hebben bestaan uit een zaalbouwtoren. Deze had de oppervlakte van het huidige hoofdgebouw inclusief een deel van de ten westen ervan gelegen stal. Vermoedelijk bestond deze toren boven de kelderruimte maar uit een (hoge) verdieping, die was voorzien van een met pannen gedekte dakconstructie. Of er daarnaast sprake is geweest van een ommuurde binnenplaats en of er in de loop der tijd op die binnenplaats andere bebouwing aanwezig is geweest, is niet bekend. In de loop van de zestiende eeuw zijn aan het hoofdgebouw diverse verbouwingen doorgevoerd, waarbij het gebouw waarschijnlijk met een bouwlaag werd verhoogd. Over de vormgeving van mogelijk andere aanwezige gebouwen zijn geen gegevens bekend. Mogelijk dat de represaille maatregelen die door Frederik Hendrik in de tweede helft van de zeventiende zijn doorgevoerd tot beschadiging van de gebouwen heeft geleid. Op grond van de aanwezige muurankers kan worden afgeleid, dat begin achttiende eeuw grootscheepse verbouwingen hebben plaatsgevonden. Hierbij werden in de gevels van het hoofdgebouw de huidige van een natuurstenen omlijsting voorziene vensters aangebracht. Verder werd de huidige entree voorzien van een classicistische omlijsting en bordes aangebracht en werden de stallen aan de noordzijde van het hoofdgebouw gerealiseerd. Aan de hand van de kadastrale minuutkaart gemeente Schinveld, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 03 kan worden afgeleid, dat de bebouwing aan de noordwestzijde en de hiermee samenhangende gedeeltelijke verlaging van het hoofdgebouw aan deze zijde pas in de loop van de negentiende eeuw moet hebben plaats gevonden. Daarbij is waarschijnlijk ook de toen nog aanwezige omgrachting gedempt. Bij de grootscheepse door de Limburgse Kastelenstichting in de periode tussen 1976 en 1985 uitgevoerde restauratie is de oorspronkelijke omgrachting weer in eren herstel.

Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2005, geraadpleegd februari 2015; - Kadastrale minuutkaart gemeente Schinveld, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 03, geraadpleegd februari 2015; - Ferrariskaart 1777, nr. 209, Schinnen, geraadpleegd februari 2015; - Tranchotkaarten gebied tussen Maas en Rijn, geraadpleegd februari 2015. - Plattegrond bestaande bebouwing, http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/afbeelding/30026069; - Aanzicht huidige gebouwen vanuit het westen, Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 317; - Luchtfoto vanuit westen gezien, http://www.schinvelderhoeve.nl/. - Aanzicht hoofdgebouw vanaf binnenplaats gezien, http://rijksmonumenten.nl/monument/42091/schinvelder+huiske++heyenhoven/schinveld/ ; - Aanzicht zuidoostelijke stalgebouw vanaf binnenplaats, http://rijksmonumenten.nl/monument/42091/schinvelder+huiske++heyenhoven/schinveld/ ; - Aanzicht huidige gebouwen vanuit noordoosten, http://rijksmonumenten.nl/monument/42091/schinvelder+huiske++heyenhoven/schinveld/.

Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#e6-50-9-1-1v-1-40pc-KoW---2S6, geraadpleegd februari 2015; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd februari 2015; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd februari 2015; - http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd februari 2015; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd februari 2015; - http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd februari 2015; - http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/deepzoom/collection/krt/id/5629/show/5623, Tranchotkaarten, geraadpleegd februari 2015; - http://wiki-de.genealogy.net/Beitr%C3%A4ge_zur_Genealogie_der_adligen_Geschlechter_4_(Strange)/004, geraadpleegd februari 2015. - http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/afbeelding/30026069, geraadpleegd februari 2015. - http://www.schinvelderhoeve.nl/, geraadpleegd februari 2015. - http://rijksmonumenten.nl/monument/42091/schinvelder+huiske++heyenhoven/schinveld/, geraadpleegd februari 2015

Literatuur
- Bosch, J.H.W., 1973, Uit de geschiedenis van Schinveld I, Historisch tijdschrift ‘Het Land van Herle’, jaargang 23, aflevering 2, 63-64; - Corten, A., 1984, Huis Heyenhoven te Schinveld, uitgave Kastelen in Limburg naar aanleiding van de Limburgse kastelendag 1984, Venlo;, - Habets, J., 1884, Geschiedenis van het Leenhof en de Leenen van Valkenburg, Roermond, 422-423; - Heynen. L., 2005, Kastelen in Zuid-Limburg, In hernieuwde glans, Zutphen, 151; - Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 316-318; - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VIII, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 420; -Roex, J.J.Th., 1996, Het Schinvelder Huuske, van vroegere tijden tot nu, Jaarboek 1996 van Heemkundevereniging de Veersjprunk, Jabeek, 6-15; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen van Limburg, Hoensbroek, 39, 100;

Coördinaten
Coordinaten: 50°57'51.44''N,  5°58'27.43''O
Kaartblad: 60D , x: 196,24, y: 330,69, precisie 2

Bescherming gebouw
Status:

Monumentnummer: 42091
 OMSCHRIJVING UIT RCE: Schinvelder Huiske; woonhuis XVIIIb, met verdieping, voorzien van vensters in geblokte omlijstingen van Naamse steen en een pilasteringang; het woonhuis omgeeft met de bijgebouwen een binnenplaats. Vroeger omgracht.

Bescherming terrein
Status:  (Betreft het omgrachte kasteelterrein)

Bestemming
Bestemmingsplan: N (Op het kasteelterrein is van toepassing het door de Gemeente Onderbanken in juni 2013 vastgestelde bestemmingsplan "BPwoonkernen 2013" met als enkelbestemming Horeca en als dubbelbestemming waarde-Archeologie 1 zeer hoog.)
Bestemming:  (met als dubbelbestemming waarde-archeologie 1 zeer hoog)

Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: februari 2015

Geomorfologische codering
2S4: Beekdalbodem, laaggelegen;

Bodemkundige codering
Ldd5/Ldd6: Poldervaaggronden; zandige leem, colluvium in dal / Ooivaaggronden met roest beginnend dieper dan 80 cm, siltige leem, colluvium in dal;