Kaldenbroek

IN BEWERKING [?]

Object
Kaldenbroek

Locatie
Adres: Kaldenbroek 1, 5973 RJ
Lottum
Gemeente Horst aan de Maas
Provincie Limburg

Het huis is gelegen ten noordwesten van Grubbenvorst op de grens tussen Lottum en Grubbenvorst. De hoekpunten van het oorspronkelijke kasteelterrein zijn gebaseerd op een combinatie van gegevens van de kadastrale minuutkaart uit 1811-1832 met de huidige situatie in Google Earth.

Typologie

Op de kadastrale kaart gemeente Grubbenhorst, Limburg, sectie, sectie B, blad 03 is er sprake van een omgracht terrein met diverse gebouwen gescheiden door een nog gedeeltelijk aanwezige tussengracht. (http://watwaswaar.nl/#fY-Fs-7-1-1v-1-4AIi-14tc---dU, geraadpleegd juni 2011)Alleen van het latere Huis Kaldenbroek is een deel van de plattegrond bekend. (Flokstra 1994, 65)

Etymologie
Het huis is vermoedelijk vernoemd naar het laaggelegen natuurgebied gelegen op de grens van Grubbenvorst en Lottum, gesitueerd ter plaatse van een verlande oude meander van de Maas.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: mei 2011

Het huis bestaat uit twee haaks op elkaar staande vleugels.

Oudste vermelding
Datum: 1394
Bron: Sloet 1904, 136 (nr 171)

In 1394 wordt Alart Vleck beleend met Huis te Caldenbroick, als volgt: 'Dat huys geheiten Caldenbroick, met greven ende vurgeburchte; item eenen eerenhoff voor den husen gelegen, met eener hoeven lants ende heuren tobehoron; item 3 hollantsche mergen broecks, angaende op den gescheyde van den dorpe van Voirst an den dijck, ende lanx streckende an Jans goet van Caldenbroeck tot Lottemweert, tot Zutphenschen leensrechte geerft van Alert van Caldenbroeck op sijn dochter Gertrud, beheltlick harer moder Lijsbet die tucht, a°. 1414.'

Bezitsgeschiedenis
Het huis wordt voor het eerst vermeld in 1394 in het Gelders leenaktenregister, toen Alart Vleck van Kaldenbroeck door de hertog van Gelre werd beleend met “Huis te Caldenbroick”. Via het huwelijk van zijn dochter Gertruid met Daniel van Ghoor, afstammeling van de eigenaren van kasteel Aldenghoor te Haelen, werd de familie Ghoor bezitter van “Huys to Caldenbroeck”.Na de dood van Daniel van Ghoor bleef het Huis tot 1624 via vererving binnen de familie Van Ghoor. In dat jaar overleed Anna van Ghoor en ging het Huis Kaldenbroek over naar haar zoon Hendrik Hoen van Cartiels, die het kort daarna overdoet aan zijn zuster Ursula Hoen van Cartiels. Bij het kinderloos overlijden van Ursula in 1633 gaat Kaldenbroek over naar haar nicht Catharina van Ghoor, die het vervolgens overdoet aan haar zoon Willem Lodewijk van Efferen.Omstreeks 1679 is huis Kaldenbroek in handen gekomen van Maria Eleonora van Efferen, een zuster van Willem Lodewijk van Efferen, die het huis in 1687 als gevolg van financiële problemen moest verkopen aan Philip Carel van Wylich, baron van Lottum. In 1755 werd Kaldenbroek door de erfgenamen van Philip Carel van Wylich verkocht aan Hendrik Leopold van Baexen. Via vererving binnen de familie kwam Kaldenbroek in handen van Philip Ernest de la Marck, de kleinzoon van Hendrik Leopold van Baexen, die in 1820 Kaldenbroek vervolgens verkoopt aan Pieter Johannes Schraven uit Broekhuizen.Bij het overlijden van Pieter kwam Kaldenbroek in het bezit van zijn kinderen Getrudis en Gerard Schraven. Na hun dood werd Kaldenbroek diverse malen doorverkocht om uiteindelijk in 1970 in handen te komen van de b.v. tot Exploitatie van het Recreatieterrein Caldenbroich te Grubbenvorst. Als gevolg van een rechtelijke uitspraak werd het bouwen van de geplande 5000 recreatiewoningen verhinderd. In verband hiermee werd Kaldenbroek in 1976 verkocht aan Wiel Joosten uit Grubbenvorst, die het huis opknapte en in 1986 verkocht aan de huidige bewoners de familie Siepermann uit Wuppertal. In 2003 werd het westelijke gedeelte van het Huis en de daarvoor gelegen schuur verkocht aan Arnoldus Peters en diens partner Marlies Sloot (Flokstra 2005, 239- 253).

Historische betekenis
De toenmalige eigenaar van Kaldenbroek, Alart van Goor, was in 1543 betrokken bij het Tractaat van Venlo, dat een einde maakte aan de oorlog tussen de hertog van Gelre en keizer Karel V.

Bouwgeschiedenis
Omtrent de bouwgeschiedenis van het Huis Kaldenbroek is weinig bekend, terwijl van de oorspronkelijke gebouwen geen restanten meer zichtbaar. Mogelijk dat in de ondergrond nog restanten aanwezig zijn.Uit het leenregister van 1414 kan worden opgemaakt dat er omstreeks 1414 al sprake moet zijn geweest van een met grachten omgeven burcht en voorburcht. De grachten werden daarbij gevoed door de “Gekkegraaf” en de Houthuizermolenbeek.Op basis van een, door de leengriffier namens het leenhof van Gelder, uitgevoerde inspectie kan verder worden opgemaakt, dat omstreeks 1672 door een brand grote delen (een kwart) van het toenmalige reeds in 1580 door de Spanjaarden geplundeerde huis zou zijn verwoest. Of deze brand aanleiding is geweest om het oorspronkelijke huis geheel of gedeeltelijk te slopen en een nieuw Huis Kaldenbroek te bouwen is niet bekend. Uit vergelijking van diverse landkaarten uit de 19e eeuw blijkt de vormgeving van de verschillende gebouwen veelvuldig te zijn veranderd. In 1805 is de totale omgrachting nog in takt. Volgens het kadastrale minuutplan uit 1825 heeft het hoofdgebouw een L-vormige plattegrond, waarbij de binnengevel van het oostelijk deel verspringend is uitgevoerd. De gracht tussen hoofdburcht en voorburcht is op dat tijdstip reeds gedeeltelijk gedempt. Volgens de topografische kaart uit 1840 blijkt, dat dan de gehele tussengracht is gedempt en is het hoofdgebouw aan die zijde voorzien van twee zware steunberen. Verder blijkt een deel van het oostelijk been van het L-vormige hoofdgebouw te zijn gesloopt. Op grond van de dikte van de thans nog aanwezige buitenmuren kan worden afgeleid, dat het zuidelijke gedeelte van het nog aanwezige deel van het hoofdgebouw het oudste deel is. Het thans nog aanwezige l-vormige gebouw bestaat uit 2 bouwlagen afgedekt door een pannen zadeldak. In de gevels van het gebouw zijn bouwmaterialen, waaronder mergel, van het oorspronkelijke gebouw verwerkt. De restanten van de in de negentiende eeuw nog aanwezige grachten zijn in de loop van de 20e eeuw grotendeels gedempt.De naast het hoofdgebouw aanwezige schuur met afwisselend baksteenlagen en mergel lagen (speklagen) was in de tweede helft van de 20e eeuw zodanig vervallen, dat hij in 1974 werd gesloopt.