Object
Nederho(e)ven / Nierhoven

Locatie
Adres: Nieuwstraat 65, 6099 AA
Beegden;
Gemeente Maasgouw;
Provincie Limburg

Het omgrachte huis Nederhoven is gelegen even ten noord-oosten van het centrum van Heel, ten zuiden van de verbindingsweg Beegden-Heel, op de grens tussen Beegden en Heel. Hierbij is het Huis gelegen binnen het gebied van Beegden en de boerderij binnen het gebied van Heel. De aangegeven coördinaten betrefde de hoekpunten van het omgrachte terrein van het huis inclusief boerderij, zijn ingeschat op basis van de kadastrale minuutkaart gemeente Heel en Panheel, 1811-1832, Limburg, sectie C, blad 02 in combinatie met Google Earth.

Typologie
 (Een mogelijke voorganger van het huidige huis )
 (huidige landhuis uit zeventiende eeuw)
Het huidige herenhuis met bijbehorende bijgebouwen stamt uit het begin zeventiende eeuw.

Etymologie
Er zijn geen gegevens beschikbaar, waaruit kan worden afgeleid waar de naam Nederhoven of Nierhoven van afgeleid is.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: februari 2013

Het huidige herenhuis staat op de grens van Beegden en Heel, waarbij het huis is gelegen op het grondgebied van Beegden en de bijgebouwen op het grondgebied van Heel. Het door een gracht omgeven complex is vanaf de Nieuwstraat bereikbaar via een met bomen omzoomde oprijlaan en een stenen poort. Op het terrein binnen de omgrachting zijn aanwezig in de zuid-oosthoek het herenhuis, aan de westzijde de in een u-vorm rondom een binnenplaats gegroepeerde eenlaagse dienstgebouwen en een tuin in de noord-oosthoek. Het relatief kleine herenhuis heeft een rechthoekige plattegrond van ca. 12x15m met twee bouwlagen en wordt afgedekt door een schilddak.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (betreft restanten van voorgaande bebouwing)
Zichtbaar:  (betreft huis en bijgebouwen uit begin zeventiende eeuw)
Grondgebruik:

Het huidige in 1964 en 1968 gerestaureerde en geheel omgrachte herenhuis met bijbehorende bijgebouwen is begin zeventiende eeuw gebouwd en wordt momenteel nog steeds bewoond.

Afmetingen
De aangegeven totale afmetingen (ca. 60x100m) betreffen die van het huidige omgrachte kasteelterrein met herenhuis en bijgebouwen. Betreffende afmetingen zijn ingeschat zijn ingeschat op basis van de kadastrale minuutkaart gemeente Heel en Panheel, 1811-1832, Limburg, sectie C, blad 02 in combinatie met Google Earth.

Oudste vermelding
Datum: 1447
Bron: akte

"In een akte van 27 maart 1447 wordt vermeld: "Jan Pollaert van Ruremunde", leenheer van "den laeten des hoeffs te Nederhoeven tot Hedell (Heel)". "

Bezitsgeschiedenis
Het goed Nederho(e)ven bestond reeds in de middeleeuwen en was toen een bundig leen van de heren van Horn. Uit het archief van het laathof Nederhoeven, kan worden afgeleid dat er in 1447 al sprake moet zijn geweest van een hof te Heel en dat Jan Pollaert, heer van Exaten en schepen van Roermond, daar eigenaar van zou zijn geweest. Hoe dat hof er moet hebben uitgezien is niet bekend. Uit archiefstukken van Horn kan vervolgens worden afgeleid, dat in 1480 Meinhart van Lövenich eigenaar was van het leengoed. Hoe en wanneer hij het leengoed heeft overgenomen van de familie Pollart is niet bekend. Via vererving blijft het goed tot 1562 binnen de familie Van Lövenich, toen het door het huwelijk van Anna van Lövenich met Christophe van Dursdael overging naar de familie Van Dursdael. Diverse leden van deze familie zijn stadhouder van de lenen van Horn geweest of vervulden bestuurlijke funkties in Roermond. Na het overlijden van Johan van Dursdael in 1610 gaat Nederhoven naar zijn schoonzoon jonker Bartholomeus van der Voort. Behoudens een kleine onderbreken door ruiling bleef het goed binnen de familie Van der Voort tot ca. 1681, wanneer het in het bezit blijkt te zijn van de Maaseikse magistraatsfamilie Smeets. Na het overlijden van Peter Arnold ging Nederhoven omstreeks 1779 via een achternicht over naar de familie Van Dam, waarnaar het door haar kleinkinderen in 1887 werd verkocht aan de Roermondse graanhandelaar Renier Dahmen. Van de huidige bewoners, J.P.E.M. Dahmen en haar echtgenoot E.O.H.M. van Basten Batenburg, is Johanna Dahmen zijn achterkleindochter.

Historische betekenis
Voor zover bekend hebben noch het Huis Nederhoven noch zijn bewoners een rol van betekenis gespeeld.

Bouwgeschiedenis
Hoewel er in 1447 reeds sprake was van een hof Nederho(e)ven, is het niet duidelijk wanneer dat hof is gebouwd en hoe het er moet hebben uitgezien. Aangenomen wordt, dat het oorspronkelijk uit die tijd stammende huis in de zestiende eeuw, tijdens de Gelderse oorlogen of het begin van de Tachtigjarige Oorlog zodanig is beschadigd, dat het niet meer voor bewoning geschikt was. Op grond van muurankers in de voorgevel van het thans nog bestaande huis, kan worden afgeleid dat het begin zeventiende eeuw (ca. 1614) is gebouwd. Dat betekent, dat Johan van Dursdael de bouwheer moet zijn geweest van het huidige huis. Aangenomen wordt, dat de huidige bijgebouwen en de rondom hoofdgebouw en bijgebouwen aanwezige gracht ook uit die periode stammen. De binnen de omgrachting aanwezige onderdelen bestaan in principe uit het het in de zuidoosthoek van het terrein aanweige huis, de in een u-vorm rondom een binnenplaats gegroepeerde bijgebouwen aan de westzijde van het terrein en een tuin in de noordoosthoek. Het relatief kleine huis, met een rechthoekige plattegrond van ca. 12x15m, heeft twee bouwlagen en wordt afgedekt door een schilddak. De twee zuidelijke hoekpunten van het huis zijn voorzien van zware bakstenen steunberen, die mogelijk onderdeel waren van het hiervoor aanwezige huis. In het gevelmetselwerk zijn diverse speklagen van megel zichtbaar. Van de oorspronkelijk in de gevel aanwezige hardstenen kruiskozijnen, zijn bij de modernisering van 1775 de stenen middenstijlen uitgebroken en de vensterbanken verlaagd. In 1819 werd in de nok van het dak een vierkante uitzichtskoepel aangebracht. De drie rondom een binnenplaats aanwezige eenlaagse dienstvleugels zijn bij de modernisering in 1775 verhoogd. In 1964 is het huis gerestaureerd en in 1968 werden de voormalige paardenstallen verbouwd tot woonhuis, dat vervolgens een gastenverblijf werd met een Bread & Bedfast voorziening.

Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2005, geraadpleegd februari 2013; - de kadastrale minuutkaart gemeente Heel en Panheel, 1811-1832, Limburg, sectie C, blad 02, geraadpleegd februari 2013; - huis Nederhoven gezien vanuit het zuidoosten, Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 224; - Huis Nederhoven gezien vanaf binnenplaats, Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, Hoensbroek, 24; - Huis Nederhoven vanuit het noordoosten gezien, Timmers, J.J.M.J., 1976, Kijk op Limburg, Amsterdam, afb. 159;

Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#dO-A6-9-1-1v-1-3wKu-fvU---iMH, geraadpleegd februari 2013; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd februari 2013; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd februari 2013; - http://portal.prvlimburg.nl/gisviewer/viewer.do?appCode=2b7ef4d2aba6c0c2163d6d9b2ad6a8f3; geraadpleegd februari 2013.

Literatuur
- Hanssen, J.H., 2000, Huis Nederhoven, ligging en bouwgeschiedenis, Kastelendag 2000, uitgave Stichting Limburgse Kastelen; - Hupperetz, W., Olde Meierink, B. en Rommes, R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 223-224; - Janssen de Limpens, K.J.Th., 1974, Leen- en Laathoven in de Maaslandse Territoria voor 1795, Maastricht, 201; - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VIII, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 13; - Timmers, J.J.M.J., 1976, Kijk op Limburg, Amsterdam, afb. 159; - Vemer, J.C.,1967, Kastelen in het land van Midden- en Noord-Limburg, Maastricht, 65-67; - Vemer, J.C., 2003, Kastelen in Limburg, het verleden in steen, Tilburg, 84-85; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, Hoensbroek, 24 en 69;

Coördinaten
Coordinaten: 51°10'51.97'N,  5°54'21.30'O
Kaartblad: 58D , x: 191,27, y: 354,76, precisie 2

Bescherming gebouw
Status:

Monumentnummer: 526750
 OMSCHRIJVING UIT ODB: Omschrijving complex: De historische buitenplaats Nederhoven bestaat uit een eenvoudig vierkant hoofdgebouw met bijgebouwen binnen een rechthoekige gracht; daarbuiten de parkaanleg, die zeer bescheiden is en bestaat uit een door een formeel patroon van lanen (17de en 18de eeuw), met doorzichten op de hoofdas aan de voor- en achterzijde van het huis. Aan de noordoostzijde een bosaanleg, die vermoedelijk tot in de 18de eeuw teruggaat. De eerste geschreven bron over het complex betreft een vermelding van 'Neirhof' uit 1480. Het complex ligt ten oosten van het dorp Heel en wordt aan de noordkant begrensd door de Nieuwstraat, c.q. Dorpstraat, aan de oostzijde door de agrarische gronden van derden, aan de zuidkant door het kadastrale perceel Heel en Panheel C/4225 en aan de westkant door het dorp Heel. Het complex bestaat uit HOOFDGEBOUW (1), KOETSHUIS (2), BOERDERIJ (3), PARKAANLEG (4), DAM met TOEGANGSPOORT (5) en TUINMUUR (6).Binnen het complexgebied bevinden zich drie onderdelen die niet beschermenswaard zijn, te weten: de open wagenschuur naast de oprijlaan, de loods in het weiland ten westen van de oprijlaan en de schuur ten westen van de boerderij.Op de bij de registeromschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.Waardering De historische buitenplaats NEDERHOVEN is van algemeen cultuurhistorisch belang vanwege de ouderdom en de hoge mate van gaafheid van het complex; NEDERHOVEN is een goed voorbeeld van een eenvoudige Limburgse historische buitenplaats met agrarisch karakter.

Monumentnummer: 526748
 OMSCHRIJVING UIT ODB: Onderdeel 1: HOOFDGEBOUW.Pand op rechthoekige plattegrond, XVIIa + wijzigingen XVIIId; baksteen met mergelbanden onder schilddak (leien) bekroond door een vierkant houten torentje met windvaan 1819. Ankerjaartal 1614 in de voorgevel. Ingang en gewijzigde vensters met omramingen van hardsteen. Drie dakkapellen met gebogen frontons. Voordeur XVIII of ouder. Het gebouw staat in de uiterste zuidoost hoek van het omgrachte terrein. Inwendig o.m.: hardstenen plavuizen vloer in vestibule, XVIII; eiken zoldertrap, XVIII of ouder. Met bijgebouw (gemeente Beegden en Heel; zie onderdeel 2 en 3) op een omgracht terrein gelegen.Waardering Het HOOFDGEBOUW is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang wegens: - de ouderdom; - de gaaf bewaarde 17de-eeuwse architectuur met toevoegingen uit de 18de eeuw;- de zeldzaamheid; - vanwege de markante ligging in de historische aanleg en in het landschap.

Monumentnummer: 526935
 OMSCHRIJVING UIT ODB: Onderdeel 2: KOETSHUIS, XVIII. Het koetshuis is gebouwd met rode baksteen onder rode Oud-Hollandse pannen (zuidzijde) en grijze Oud-Hollandse pannen (binnenplaatszijde), oorspronkelijk in gebruik als paardenstal, gelegen langs het zuidelijke grachtgedeelte tussen het hoofdgebouw en de boerderij. Het koetshuis is in feite een verlengstuk oostelijk van de stallen van de boerderij. In 1969 is deze voormalige paardenstal onder leiding van architect W. Röling omgebouwd tot woning. Hierbij werd in de zuidgevel een groot venster met tuindeur gemaakt.Waardering Het KOETSHUIS is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang: - wegens de ouderdom; - als wezenlijk onderdeel van het historische complex; - wegens de ensemblewaarde.

Monumentnummer: 526936
 OMSCHRIJVING UIT ODB: Onderdeel 3: BOERDERIJ, XVIII. De boerderij is gebouwd evenwijdig aan de noord-, west-, en zuidzijde van de gracht, rode baksteen onder omgaand schilddak (rode Oud-Hollandse pannen) bestaande uit tegen elkaar in U-vorm aangebouwde delen. Het noordelijk deel is een grote schuur, het westelijke deel is een woning (topgevel) en in het zuidelijke deel de stallen en een remise. Laatstgenoemd gedeelte is naar de binnenplaatszijde met grijze Oud-Hollandse pannen gedekt. De remise vertoont aan deze zijde een grote inrijpoort met dubbele deur onder een tympaan. In het tympaan een hardstenen wapen van de familie Smets (ook wel Smeets). Binnen de U-plattegrond een binnenplaats met fraaie bestrating van kleine veldkeien, XVIII-XIX.Waardering De BOERDERIJ is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang wegens: - de ouderdom; - als wezenlijk onderdeel van het historische complex; - als historisch voorbeeld van een eenvoudig complex bijgebouwen van een Limburgse historische buitenplaats.

Monumentnummer: 526937
 OMSCHRIJVING UIT ODB: Onderdeel 4: PARKAANLEG. De parkaanleg bestaat uit a. oprijlaan en doorzicht; b. oude oprijlaan; c. bos; d. binnentuin met doorzicht over de Sleijbeek; e. overige delen van de aanleg. Ad a.: de oprijlaan begint aan de Nieuwstraat en loopt in zuidelijke richting naar de dam over de gracht; de poort van de remise fungeert als point-de-vue van de laan; ter weerszijden van de laan met puinverharding staat een enkele rij oude lindebomen; de laan is aangelegd in de tweede helft van de 18de eeuw. Tussen deze oprijlaan en het bos (ad c) het uit de formele aanlegperiode daterende doorzicht bestaande uit een rechhoekige open ruimte, gelegen op de as van de voorzijde van het huis in de richting van de Nieuwstraat. Ad b.: de oude oprijlaan (XVII-XVIII) liep vanuit het dorp Heel tot aan de al genoemde dam, parallel aan de noordzijde van de gracht; dit tracé is reeds lang buiten gebruik; er rest nog een aantal oude eiken, die nu in een weiland staan en die duidelijk dit oude laangedeelte markeren. De laan liep naar het oosten verder naar de weg langs de boerderij de Pannenhof; ook hier nog een enkele rij oude eiken; dit tracé is nog in gebruik, voornamelijk voor agrarisch verkeer; het is een zandweg met puin in twee rijsporen. Ad c.: in het noordoosten van het complexgebied ligt een oud bosperceel tussen de Nieuwstraat en het oostelijk deel van de oude oprijlaan; veel oud opgaand loofhout, met name eik en beuk; vaag is nog een wandelpad herkenbaar. Ad d.: dit is de tuin bij het hoofdgebouw in de noordoosthoek van het omgrachte terrein; de tuin heeft een recente aanleg met een gazon waaromheen borders met vaste planten en heesters; op het talud langs de gracht staan rhododendrons. Vroeger was dit relatief kleine terrein waarschijnlijk meer in gebruik als moestuin met enkele fruitbomen; er staat nog een zeer indrukwekkende oude perelaar. Aan de achterzijde van het huis, in zuidelijke richting, is er vanouds een doorzicht over de Sleijbeek op het door notenbomen en heesters omzoomd weiland ten zuiden hiervan (onderdeel en zuidgrens van het beschermde park) en verder op de Maasvallei. Tussen de achterzijde van het huis en de Sleijbeek ligt een ruigteperceel, waarop in de jaren 50 van de 20ste eeuw populieren werden geplant. Deze zijn kort na 2000 gekapt. Door de daaropvolgende heesterbeplanting is het doorzicht naar de Maasvallei niet meer volledig. Op het lage dijkje langs de gracht aan de achterzijde van het huis staan 7 oude eiken, gedeeltelijk hoog opgesnoeid vanwege het uitzicht.Ad e.: direct ten oosten van het omgrachte terrein en ten zuiden van het bos is een grote open ruimte (akkerland), dat aan de oostkant begrensd wordt door een rechte rij eiken (aan deze zijde de grensmarkering van het beschermde parkgedeelte). Waardering De PARKAANLEG is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - als wezenlijk cultuurhistorisch onderdeel van het complex; - vanwege de visueel-landschappelijke waarden; - vanwege de gaaf bewaarde structuur.

Monumentnummer: 526938
 OMSCHRIJVING UIT ODB: Omschrijving onderdeel 5: DAM met TOEGANGSPOORT, XVIII-XIX. De dam heeft flanken en borstweringen van baksteen; borstweringen met rollaag zwenken licht uit aan zijde van oprijlaan; de dam is verhard met veldkeien. De toegangspoort sluit aan op de dam aan de binnenzijde van de gracht en bestaat uit twee forse bakstenen pijlers, die verbonden zijn door een laag dakje (grijze pannen), gedragen door witgeschilderde balken. De ijzeren hekvleugels zijn nieuw. De westelijke pijler is met de boerderij verbonden door een korte kwartronde muur, die in de richting van de boerderij iets afloopt.Waardering De DAM met TOEGANGSPOORT is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de architectonische vormgeving;

Monumentnummer: 528756
 Omschrijving onderdeel 6: TUINMUUR, baksteen, XVIII. De muur, die de scheiding vormt tussen de binnenplaats en de tuin bij het huis en vanouds de scheiding tussen Beegden en Heel markeert, begint bij de oostelijke pijler van de toegangspoort en eindigt in een forse bakstenen pijler, ong. 3 m. uit de gevel van het koetshuis. Aan deze pijler hingen vroeger twee pompen; één aan de tuinzijde en één aan de kant van de binnenplaats; beide zijn verdwenen. Tussen pijler en koetshuismuur nieuwe lage ijzeren hekvleugels. De muur is ongeveer 2.50 m. hoog en heeft een bijzondere vegetatie.Waardering De TUINMUUR is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - als wezenlijk cultuurhistorisch onderdeel van de historische buitenplaats; - vanwege de hoge mate van ongestoordheid; - als zeldzaam voorbeeld van een robuuste tuinmuur op een historische buitenplaats.

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Op het terrein is van toepassing het bestemmingsplan Beegden van de gemeente Maasgouw)
Bestemming:  (Enkelbestemming, Landgoederen en kastelen)
Bestemming:  (Dubbelbestemming , waarde Archeologie)

Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: februari 2013

Geomorfologische codering
2S6: Rivierdalbodem, laaggelegen

Bodemkundige codering
|h BEBOUW : Bebouwing