Valkenburg, kasteel
IN BEWERKING [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Valkenburg, kasteel
Valkenburg, kasteel
Locatie
Adres: Grendelplein 13, 6301 BS
Valkenburg aan de Geul;
Gemeente Valkenburg aan de Geul;
Provincie Limburg
De ruïne van het kasteel Valkenburg ligt hoog op een uitloper van de Huensberg ten zuiden van het stadje Valkenburg, aan de rand van de stad en ingesloten door de N590 en de N595.
Adres: Grendelplein 13, 6301 BS
Valkenburg aan de Geul;
Gemeente Valkenburg aan de Geul;
Provincie Limburg
De ruïne van het kasteel Valkenburg ligt hoog op een uitloper van de Huensberg ten zuiden van het stadje Valkenburg, aan de rand van de stad en ingesloten door de N590 en de N595.
Typologie
(Waarschijnlijk eerste bouwfase)
(Waarschijnlijk tweede bouwfase)
(Laatste bouwfase)
Het kasteel, waarvan thans nog alleen een ruine bestaat, is vanaf de elfde eeuw in diverse fasen gebouwd, verwoest en vervolgens weer herbouwd en uitgebreid.
(Waarschijnlijk eerste bouwfase)
(Waarschijnlijk tweede bouwfase)
(Laatste bouwfase)
Het kasteel, waarvan thans nog alleen een ruine bestaat, is vanaf de elfde eeuw in diverse fasen gebouwd, verwoest en vervolgens weer herbouwd en uitgebreid.
Etymologie
Het kasteel werd vernoemd naar het nabijgelegen kasteel (Oud-)Valkenburg (thans Genhoes geheten).
Het kasteel werd vernoemd naar het nabijgelegen kasteel (Oud-)Valkenburg (thans Genhoes geheten).
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: september 2016
Huidige functie:
De ruïne van het kasteel van Valkenburg is sinds 1967 een rijksmonument en al jaren een belangrijke toeristische attractie.
Laatst bijgewerkt: september 2016
Huidige functie:
De ruïne van het kasteel van Valkenburg is sinds 1967 een rijksmonument en al jaren een belangrijke toeristische attractie.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik: (Toeristische attractie)
Van het kasteel resten nog de fundamenten van diverse bouwfasen, restanten van de droge grachten en een deel van de oorspronkelijke dwingel. Verder is nog plaatselijk hoogopgaand muurwerk van de gebouwen van de laatste bouwfase aanwezig.
Zichtbaar:
Grondgebruik: (Toeristische attractie)
Van het kasteel resten nog de fundamenten van diverse bouwfasen, restanten van de droge grachten en een deel van de oorspronkelijke dwingel. Verder is nog plaatselijk hoogopgaand muurwerk van de gebouwen van de laatste bouwfase aanwezig.
Afmetingen
De aangegeven afmetingen (ca. 70x110m) betreffen het gebied van het kasteelterrein gelegen binnen het voetpad dat het terrein omgeeft.
De aangegeven afmetingen (ca. 70x110m) betreffen het gebied van het kasteelterrein gelegen binnen het voetpad dat het terrein omgeeft.
Oudste vermelding
Datum: ca. 1115
Bron:
Het oudst bekende bouwwerk van het kasteel betreft een omstreeks 1115 door Gosewijn I van Heinsberg gebouwde hooggelegen rechthoekige woontoren met bijbehorende droge gracht en ommuring.
Datum: ca. 1115
Bron:
Het oudst bekende bouwwerk van het kasteel betreft een omstreeks 1115 door Gosewijn I van Heinsberg gebouwde hooggelegen rechthoekige woontoren met bijbehorende droge gracht en ommuring.
Bezitsgeschiedenis
De oudst bekende bezitter van het land van Valkenburg, die op de huidige locatie omstreeks 1115 een kasteel liet bouwen, was Gooswijn I van Heinsberg, heer van Valkenburg. Hij had het goed geërfd van Thibalt van Fouron (van Valkenburg), de broer van zijn vrouw. Het door hem gebouwde kasteel werd in 1122 op bevel van de Duitse keizer Hendrik V verwoest, omdat Gooswijn I, onder andere, de kandidaat van zijn leenheer voor de bisschopszetel van Luik niet had gesteund. Door zijn zoon Gooswijn II werd het kasteel omstreeks 1160 weer opgebouwd. Ondanks hun kleine grondgebied hebben Gooswijn I en zijn opvolgers door de strategische ligging van het kasteel nabij de belangrijke handelsweg van Keulen naar Maastricht een rol van betekenis gespeeld in de geschiedenis van dit gebied.
Na het overlijden van Gooswijn II ging Valkenburg over naar diens zoon Gooswijn III en vervolgens naar diens zoon Gooswijn IV. Gooswijn IV stierf waarschijnlijk kinderloos, want na zijn overlijden ging Valkenburg in 1212 over naar Dirk I, de zoon van zijn nicht uit het huis Kleef-Heinsbergen, die daarmee heer van Heinsberg en Valkenburg werd. Tijdens zijn regering werd het kasteel in 1214 door troepen van de latere keizer Frederik II en de bisschop van Luik belegerd en ingenomen. Via vererving bleef het goed met het kasteel tot 1352 binnen de familie Kleef-Heinsberg. In die periode werd het voor de heren van Valkenburg met hun relatief kleine territorium steeds moeilijker om zich tegenover hun omringende machtige heren te handhaven. Door hun machtige burcht lukte het in 1288 nog wel een beleg door de hertog van Brabant af te slaan. De positie van de heren van Valkenburg verslechterde met name onder het bewind van Reinald van Valkenburg, omdat hij zich in tal van conflicten mengde. Zijn conflict met de hertog van Brabant over de relatie met Maastricht werd hem ten slotte noodlottig. Na een belegering van 11 weken werd kasteel Valkenburg in 1329 door de hertog ingenomen en grondig ontmanteld.
Middels bemiddeling van de Franse koning Philips kreeg Dirk IV, de zoon van Reinald, in 1334 de Valkenburgse bezittingen terug. Na het kinderloos overlijden van Dirk IV ging Valkenburg in 1346 over naar zijn jongere broer Jan. Toen Jan in 1352 kinderloos overleed ontstond er een strijd over de erfopvolging. Behalve de zusters van Jan maakten ook een aantal neven aanspraak op de erfenis. De hieruit voortvloeiende geschillen leidde uiteindelijk tot een uitspraak van de Duitse keizer, waarbij Valkenburg in 1365 werd toegewezen aan de hertog van Brabant. Vanaf dat ogenblik werd door de hertog van Brabant een kastelein-drossaard aangesteld, die op het kasteel van Valkenburg woonde.
Een groot deel van die kastelein-drossaards waren leden van families die een vordering hadden op de hertog van Brabant. De kastelein-drossaard diende zelf het kasteel te onderhouden en indien gewenst uit te breiden en in te richten. Een van kasteleins, die wat dat betreft zijn stempel op het kasteel heeft gedrukt was Dirk van Pallant. Hij liet het kasteel uitbreiden met een molen, bakkerij en een brouwhuis, zodat men bij een langdurig beleg stand kon houden. Mede als gevolg hiervan wist hij met succes in 1485 een belegering door Luikse troepen te weerstaan. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog wisselde het kasteel regelmatig van eigenaar. Zo is het gedurende korte tijd in 1568 in handen geweest van Willem van Oranje, in 1574 in handen van Lodewijk van Nassau en in 1632 in handen van Frederik Hendrik. In 1644 kwam het definitief in handen van Staatse troepen. In 1672 werd het kasteel bezet door de Fransen, maar kort daarna werd het door de troepen van koning-stadhouder Willem III belegerd en weer veroverd. Op last van koning-stadhouder Willem III werd het kasteel daarna opgeblazen, waardoor het in een ruïne veranderde.
De oudst bekende bezitter van het land van Valkenburg, die op de huidige locatie omstreeks 1115 een kasteel liet bouwen, was Gooswijn I van Heinsberg, heer van Valkenburg. Hij had het goed geërfd van Thibalt van Fouron (van Valkenburg), de broer van zijn vrouw. Het door hem gebouwde kasteel werd in 1122 op bevel van de Duitse keizer Hendrik V verwoest, omdat Gooswijn I, onder andere, de kandidaat van zijn leenheer voor de bisschopszetel van Luik niet had gesteund. Door zijn zoon Gooswijn II werd het kasteel omstreeks 1160 weer opgebouwd. Ondanks hun kleine grondgebied hebben Gooswijn I en zijn opvolgers door de strategische ligging van het kasteel nabij de belangrijke handelsweg van Keulen naar Maastricht een rol van betekenis gespeeld in de geschiedenis van dit gebied.
Na het overlijden van Gooswijn II ging Valkenburg over naar diens zoon Gooswijn III en vervolgens naar diens zoon Gooswijn IV. Gooswijn IV stierf waarschijnlijk kinderloos, want na zijn overlijden ging Valkenburg in 1212 over naar Dirk I, de zoon van zijn nicht uit het huis Kleef-Heinsbergen, die daarmee heer van Heinsberg en Valkenburg werd. Tijdens zijn regering werd het kasteel in 1214 door troepen van de latere keizer Frederik II en de bisschop van Luik belegerd en ingenomen. Via vererving bleef het goed met het kasteel tot 1352 binnen de familie Kleef-Heinsberg. In die periode werd het voor de heren van Valkenburg met hun relatief kleine territorium steeds moeilijker om zich tegenover hun omringende machtige heren te handhaven. Door hun machtige burcht lukte het in 1288 nog wel een beleg door de hertog van Brabant af te slaan. De positie van de heren van Valkenburg verslechterde met name onder het bewind van Reinald van Valkenburg, omdat hij zich in tal van conflicten mengde. Zijn conflict met de hertog van Brabant over de relatie met Maastricht werd hem ten slotte noodlottig. Na een belegering van 11 weken werd kasteel Valkenburg in 1329 door de hertog ingenomen en grondig ontmanteld.
Middels bemiddeling van de Franse koning Philips kreeg Dirk IV, de zoon van Reinald, in 1334 de Valkenburgse bezittingen terug. Na het kinderloos overlijden van Dirk IV ging Valkenburg in 1346 over naar zijn jongere broer Jan. Toen Jan in 1352 kinderloos overleed ontstond er een strijd over de erfopvolging. Behalve de zusters van Jan maakten ook een aantal neven aanspraak op de erfenis. De hieruit voortvloeiende geschillen leidde uiteindelijk tot een uitspraak van de Duitse keizer, waarbij Valkenburg in 1365 werd toegewezen aan de hertog van Brabant. Vanaf dat ogenblik werd door de hertog van Brabant een kastelein-drossaard aangesteld, die op het kasteel van Valkenburg woonde.
Een groot deel van die kastelein-drossaards waren leden van families die een vordering hadden op de hertog van Brabant. De kastelein-drossaard diende zelf het kasteel te onderhouden en indien gewenst uit te breiden en in te richten. Een van kasteleins, die wat dat betreft zijn stempel op het kasteel heeft gedrukt was Dirk van Pallant. Hij liet het kasteel uitbreiden met een molen, bakkerij en een brouwhuis, zodat men bij een langdurig beleg stand kon houden. Mede als gevolg hiervan wist hij met succes in 1485 een belegering door Luikse troepen te weerstaan. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog wisselde het kasteel regelmatig van eigenaar. Zo is het gedurende korte tijd in 1568 in handen geweest van Willem van Oranje, in 1574 in handen van Lodewijk van Nassau en in 1632 in handen van Frederik Hendrik. In 1644 kwam het definitief in handen van Staatse troepen. In 1672 werd het kasteel bezet door de Fransen, maar kort daarna werd het door de troepen van koning-stadhouder Willem III belegerd en weer veroverd. Op last van koning-stadhouder Willem III werd het kasteel daarna opgeblazen, waardoor het in een ruïne veranderde.
Historische betekenis
Door de strategisch ligging van het kasteel en de achtergrond resp. betekenis van de eigenaren ervan heeft het kasteel tot in de zeventiende eeuw een belangrijke rol van betekenis gespeeld in de geschiedenis van de regio en is daardoor vaak inzet geweest van de daarmee samenhangende machtsstrijd.
Door de strategisch ligging van het kasteel en de achtergrond resp. betekenis van de eigenaren ervan heeft het kasteel tot in de zeventiende eeuw een belangrijke rol van betekenis gespeeld in de geschiedenis van de regio en is daardoor vaak inzet geweest van de daarmee samenhangende machtsstrijd.
Bouwgeschiedenis
Het oudst bekende kasteel dat op deze hooggelegen locatie moet hebben gestaan, is de in 1115 door Gooswijn I gebouwde rechthoekige woontoren van ca. 12x20m met een muurdikte van 2,5m. Aan de zuidzijde van het complex was het kasteel voorzien van een droge gracht met een verdedigingsmuur. Deze woontoren werd in 1122 door soldaten van de Duitse keizer verwoest. Omstreeks 1160 werden de restanten van de woontoren vervangen door met name een zware zestienkantige toren met een diameter van ca. 16m. Uit die periode stamde ook de nu grotendeels verdwenen schildmuur aan de westzijde met de op het noordelijke hoekpunt gelegen forse ronde Molentoren. Mogelijk dat de zestienkantige toren tijdens het beleg van de troepen van de latere keizer Frederik II en de bisschop van Luik in 1214 werd beschadigd. Korte tijd daarna werd namelijk op de funderingen ervan een nieuw kasteel gebouwd, bestaande uit een op een binnenplaats staande relatief kleine 10-hoekige toren met een diameter van va. 9,5m. Het geheel was omgeven door een schildmuur.
In de periode daarna werd het toenmalige kasteel steeds verder uitgebreid, zowel binnen de bestaande schildmuren als er buiten. Met name in de periode van Diederik II (1236-1268) en zijn zoon Walram (1268-1302) werd het kasteel aanzienlijk uitgebreid en versterkt. Hierbij werden de voorlopers gebouwd van de thans nog herkenbare oost- en zuidvleugel. Verder werd in deze periode de aan de zuidzijde aanwezige, voor de verdediging van het kasteel belangrijke, dwingel gerealiseerd. Hoe belangrijk deze dwingel was, moge blijken uit het feit dat de hertog van Brabant er in 1288 niet in slaagde om het kasteel in te nemen. Toen diens kleinzoon het in 1329 wel lukte, werden de gebouwen van het kasteel zwaar beschadigd. Als gevolg van deze beschadigingen besloot Diederik IV om de gebouwen aan de oostvleugel te vervangen door de thans nog gedeeltelijk nog aanwezige oostvleugel bestaande uit de onderkelderde ridderzaal, de artilleriekamer en de overwelfde kapelruimte. Door Jan I, de laatste heer van Valkenburg, werd vervolgens de zuidvleugel verbouwd en uitgebreid.
Zoals uit de nog beschikbare documenten kan worden opgemaakt, werden in de jaren daarna door de verschillende drossaards veelvuldig onderhouds- en uitbreidingswerkzaamheden uitgevoerd. Met name ten tijde van drossaard Dirk van Pallant ( 1467-1482) werd de verdedigbaarheid en bewoonbaarheid van het kasteel vergroot. Nadat het kasteel tijdens de Tachtigjarige Oorlog diverse malen van eigenaar was verwisseld, besloten de Staatse troepen in 1644 de belangrijkheid van het kasteel te beperken door het gedeeltelijk te slopen. Korte tijd daarna werden alsnog herstelwerkzaamheden uitgevoerd om het kasteel weer bewoonbaar te maken. Het definitieve einde van het kasteel kwam in 1672, toen het op de Franse bezetters was heroverd en in opdracht van koning-stadhouder Willem III met behulp van springladingen werd verwoest. Na in de eeuwen erna door de burgers van Valkenburg als steengroeve te zijn gebruikt, werden in 1863 maatregelen genomen om verdere vernielingen te voorkomen.
Het oudst bekende kasteel dat op deze hooggelegen locatie moet hebben gestaan, is de in 1115 door Gooswijn I gebouwde rechthoekige woontoren van ca. 12x20m met een muurdikte van 2,5m. Aan de zuidzijde van het complex was het kasteel voorzien van een droge gracht met een verdedigingsmuur. Deze woontoren werd in 1122 door soldaten van de Duitse keizer verwoest. Omstreeks 1160 werden de restanten van de woontoren vervangen door met name een zware zestienkantige toren met een diameter van ca. 16m. Uit die periode stamde ook de nu grotendeels verdwenen schildmuur aan de westzijde met de op het noordelijke hoekpunt gelegen forse ronde Molentoren. Mogelijk dat de zestienkantige toren tijdens het beleg van de troepen van de latere keizer Frederik II en de bisschop van Luik in 1214 werd beschadigd. Korte tijd daarna werd namelijk op de funderingen ervan een nieuw kasteel gebouwd, bestaande uit een op een binnenplaats staande relatief kleine 10-hoekige toren met een diameter van va. 9,5m. Het geheel was omgeven door een schildmuur.
In de periode daarna werd het toenmalige kasteel steeds verder uitgebreid, zowel binnen de bestaande schildmuren als er buiten. Met name in de periode van Diederik II (1236-1268) en zijn zoon Walram (1268-1302) werd het kasteel aanzienlijk uitgebreid en versterkt. Hierbij werden de voorlopers gebouwd van de thans nog herkenbare oost- en zuidvleugel. Verder werd in deze periode de aan de zuidzijde aanwezige, voor de verdediging van het kasteel belangrijke, dwingel gerealiseerd. Hoe belangrijk deze dwingel was, moge blijken uit het feit dat de hertog van Brabant er in 1288 niet in slaagde om het kasteel in te nemen. Toen diens kleinzoon het in 1329 wel lukte, werden de gebouwen van het kasteel zwaar beschadigd. Als gevolg van deze beschadigingen besloot Diederik IV om de gebouwen aan de oostvleugel te vervangen door de thans nog gedeeltelijk nog aanwezige oostvleugel bestaande uit de onderkelderde ridderzaal, de artilleriekamer en de overwelfde kapelruimte. Door Jan I, de laatste heer van Valkenburg, werd vervolgens de zuidvleugel verbouwd en uitgebreid.
Zoals uit de nog beschikbare documenten kan worden opgemaakt, werden in de jaren daarna door de verschillende drossaards veelvuldig onderhouds- en uitbreidingswerkzaamheden uitgevoerd. Met name ten tijde van drossaard Dirk van Pallant ( 1467-1482) werd de verdedigbaarheid en bewoonbaarheid van het kasteel vergroot. Nadat het kasteel tijdens de Tachtigjarige Oorlog diverse malen van eigenaar was verwisseld, besloten de Staatse troepen in 1644 de belangrijkheid van het kasteel te beperken door het gedeeltelijk te slopen. Korte tijd daarna werden alsnog herstelwerkzaamheden uitgevoerd om het kasteel weer bewoonbaar te maken. Het definitieve einde van het kasteel kwam in 1672, toen het op de Franse bezetters was heroverd en in opdracht van koning-stadhouder Willem III met behulp van springladingen werd verwoest. Na in de eeuwen erna door de burgers van Valkenburg als steengroeve te zijn gebruikt, werden in 1863 maatregelen genomen om verdere vernielingen te voorkomen.
Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2012, geraadpleegd augustus 2016;
- kadastrale minuutkaart gemeente Valkenburg, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 01, (MIN11115A01), geraadpleegd augustus 2016;
- De Tranchotkaart 73 Rekem- 74 West Valkenburg, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, geraadpleegd augustus 2016;
- Ferrariskaart 1777, nr. 210, Fauquemont, geraadpleegd augustus 2016;
- Plattegrond ruïne kasteel, http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/detail/170f61ec-b964-5a95-1a98-7f81b31bd1a3/media/106e37a1-dce5-7c18-2bfa-4c3ef3c1d063?mode=detail&view=horizontal&q=Kasteel%20Valkenburg&rows=1&page=5;
- Maquette van kasteel en stadje Valkenburg omstreeks 1465, Hupperetz, W., B., Olde Meierink en Rommes, R., (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 396;
- Luchtfoto van de ruine van kasteel van Valkenburg, Janssen, H.L., Kylstra-Wielinga, J.M.M., Olde Meierink, B., 1996, 1000 jaar Kastelen in Nederland, Utrecht, 35;
- Pentekening kasteel van Valkenburg ca. 1669, gezien vanuit het noorden van Josua de Grave, Venne, J.M. van, 1951, Geschiedenis van het kasteel van Valkenburg zijn heren en hun drossaarden, Valkenburg, 23;
- Pentekening kasteel van Valkenburg ca. 1670, gezien vanuit zuid-westen van Josua de Grave, Venne, J.M. van, 1951, Geschiedenis van het kasteel van Valkenburg zijn heren en hun drossaarden, Valkenburg, 27;
- Plattegrond ruïne met bouwfasering, Hupperetz, W., B., Olde Meierink en Rommes, R., (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 396; -
- In zuidvleugel nog aanwezige vloertegels, http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/detail/695d23c2-3b30-c732-1ac5-44f76ec314db/media/9012005b-3993-60ca-84ca-7b6504025625?mode=detail&view=horizontal&q=Kasteel%20Valkenburg&rows=1&page=222
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2012, geraadpleegd augustus 2016;
- kadastrale minuutkaart gemeente Valkenburg, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 01, (MIN11115A01), geraadpleegd augustus 2016;
- De Tranchotkaart 73 Rekem- 74 West Valkenburg, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, geraadpleegd augustus 2016;
- Ferrariskaart 1777, nr. 210, Fauquemont, geraadpleegd augustus 2016;
- Plattegrond ruïne kasteel, http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/detail/170f61ec-b964-5a95-1a98-7f81b31bd1a3/media/106e37a1-dce5-7c18-2bfa-4c3ef3c1d063?mode=detail&view=horizontal&q=Kasteel%20Valkenburg&rows=1&page=5;
- Maquette van kasteel en stadje Valkenburg omstreeks 1465, Hupperetz, W., B., Olde Meierink en Rommes, R., (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 396;
- Luchtfoto van de ruine van kasteel van Valkenburg, Janssen, H.L., Kylstra-Wielinga, J.M.M., Olde Meierink, B., 1996, 1000 jaar Kastelen in Nederland, Utrecht, 35;
- Pentekening kasteel van Valkenburg ca. 1669, gezien vanuit het noorden van Josua de Grave, Venne, J.M. van, 1951, Geschiedenis van het kasteel van Valkenburg zijn heren en hun drossaarden, Valkenburg, 23;
- Pentekening kasteel van Valkenburg ca. 1670, gezien vanuit zuid-westen van Josua de Grave, Venne, J.M. van, 1951, Geschiedenis van het kasteel van Valkenburg zijn heren en hun drossaarden, Valkenburg, 27;
- Plattegrond ruïne met bouwfasering, Hupperetz, W., B., Olde Meierink en Rommes, R., (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 396; -
- In zuidvleugel nog aanwezige vloertegels, http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/detail/695d23c2-3b30-c732-1ac5-44f76ec314db/media/9012005b-3993-60ca-84ca-7b6504025625?mode=detail&view=horizontal&q=Kasteel%20Valkenburg&rows=1&page=222
Bronnen
- http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd augustus 2016;
- https://zoeken.cultureelerfgoed.nl, voor het zoeken naar archeologisch informatie, geraadpleegd augustus 2016;
- http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd augustus 2016;
- http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd augustus 2016;
- http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd augustus 2016;
- http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/deepzoom/collection/krt/id/5629, Tranchotkaarten, geraadpleegd augustus 2016;
- http://archeologieinnederland.nl/bronnen-en-kaarten/amk-en-ikaw, geraadpleegd augustus 2016;
- http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/?mode=gallery&view=horizontal&q=Genhoes&rows=1&page=1, geraadpleegd juli 2016;
- http://www.atlas1868.nl/li/oudvalkenburg.html, geraadpleegd juli 2016;
- http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd augustus 2016;
- https://zoeken.cultureelerfgoed.nl, voor het zoeken naar archeologisch informatie, geraadpleegd augustus 2016;
- http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd augustus 2016;
- http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd augustus 2016;
- http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd augustus 2016;
- http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/deepzoom/collection/krt/id/5629, Tranchotkaarten, geraadpleegd augustus 2016;
- http://archeologieinnederland.nl/bronnen-en-kaarten/amk-en-ikaw, geraadpleegd augustus 2016;
- http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/?mode=gallery&view=horizontal&q=Genhoes&rows=1&page=1, geraadpleegd juli 2016;
- http://www.atlas1868.nl/li/oudvalkenburg.html, geraadpleegd juli 2016;
Literatuur
- Crolla, A.J., 19790 , De Burchtruïne van Valkenburg, Valkenburg;
- Dorren, Th., 1921, Het kasteel van Valkenburg, zijn geschiedenis, legenden en sagen, Valkenburg;
- Habets, J., 1884, Geschiedenis van het leenhof en de leenen van Valkenburg, Roermond;
- Hupperetz, W., B., Olde Meierink en Rommes, R., (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 394-398;
- Janssen, H.L., Kylstra-Wielinga, J.M.M., Olde Meierink, B., 1996, 1000 jaar Kastelen in Nederland, Utrecht, 33, 35;
- Kappelhof, A.C.M., 1991, Jaarboek Historische Kring het "Land van Valkenburg en Heuvelland", Valkenburg aan de Geul, 7-76;
- Kuipers-Verbuijs, M.J., Klomp, H., Maes, N.C.M., Michels, J., Schulte, A.G., Vries, A. de, Wielinga, R.J., 1997, Ruïnes in Nederland,212-216;
- Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel Viii, de provincie Limburg, 's-Gravenhage, 487-488;
- Renaud, J.G.N., 1979, Kasteel van Valkenburg, deel 39 uit de serie "Nederlandse Kastelen"van NKS en ANWB,
- Renaud, J.G.N., 1984, Over de bouwgeschiedenis van het kasteel van Valkenburg, Verantwoording van een tussenbalans Maastricht;
- Schurgers, H.J.H., Notten, J.G.M., Pluymaekers, L.G.W.N., 1979, Geschiedenis van Valkenburg-Houthem, Valkenburg;
- Stenvert, R., Kolman, C., Ginkel-Meester, S. van, Broekhoven, S. Stades-Vischer, E., 2003, Monumenten in Nederland, Limburg, Zeist/Zwolle, 376-377;
- Vemer, J.C., 1966, Zuid Limburg land vol kastelen, Maastricht, 66-67; -
- Venne, J.M. van, 1951, Geschiedenis van het kasteel van Valkenburg zijn heren en hun drossaarden, Valkenburg;
- Venne, J.M. van de, 1950, Valkenburg-Houthem, voorheen en thans, Valkenburg;
- Weersch,J. van, 1993, Kasteel Schaloen, periodiek van de Heemkundevereniging Schin op Geul nr. 3;
- Welters, A., 1968, Uit Valkenburgs verleden, Valkenburg;
- Crolla, A.J., 19790 , De Burchtruïne van Valkenburg, Valkenburg;
- Dorren, Th., 1921, Het kasteel van Valkenburg, zijn geschiedenis, legenden en sagen, Valkenburg;
- Habets, J., 1884, Geschiedenis van het leenhof en de leenen van Valkenburg, Roermond;
- Hupperetz, W., B., Olde Meierink en Rommes, R., (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 394-398;
- Janssen, H.L., Kylstra-Wielinga, J.M.M., Olde Meierink, B., 1996, 1000 jaar Kastelen in Nederland, Utrecht, 33, 35;
- Kappelhof, A.C.M., 1991, Jaarboek Historische Kring het "Land van Valkenburg en Heuvelland", Valkenburg aan de Geul, 7-76;
- Kuipers-Verbuijs, M.J., Klomp, H., Maes, N.C.M., Michels, J., Schulte, A.G., Vries, A. de, Wielinga, R.J., 1997, Ruïnes in Nederland,212-216;
- Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel Viii, de provincie Limburg, 's-Gravenhage, 487-488;
- Renaud, J.G.N., 1979, Kasteel van Valkenburg, deel 39 uit de serie "Nederlandse Kastelen"van NKS en ANWB,
- Renaud, J.G.N., 1984, Over de bouwgeschiedenis van het kasteel van Valkenburg, Verantwoording van een tussenbalans Maastricht;
- Schurgers, H.J.H., Notten, J.G.M., Pluymaekers, L.G.W.N., 1979, Geschiedenis van Valkenburg-Houthem, Valkenburg;
- Stenvert, R., Kolman, C., Ginkel-Meester, S. van, Broekhoven, S. Stades-Vischer, E., 2003, Monumenten in Nederland, Limburg, Zeist/Zwolle, 376-377;
- Vemer, J.C., 1966, Zuid Limburg land vol kastelen, Maastricht, 66-67; -
- Venne, J.M. van, 1951, Geschiedenis van het kasteel van Valkenburg zijn heren en hun drossaarden, Valkenburg;
- Venne, J.M. van de, 1950, Valkenburg-Houthem, voorheen en thans, Valkenburg;
- Weersch,J. van, 1993, Kasteel Schaloen, periodiek van de Heemkundevereniging Schin op Geul nr. 3;
- Welters, A., 1968, Uit Valkenburgs verleden, Valkenburg;
Documentatie
Coördinaten
Coordinaten: 50°51'42.67''N, 5°49'51.56''O
Kaartblad: 62A , x: 186,25, y: 319,24, precisie 2
Coordinaten: 50°51'42.67''N, 5°49'51.56''O
Kaartblad: 62A , x: 186,25, y: 319,24, precisie 2
Bescherming gebouw
Status:
Monumentnummer: 36769
OMSCHRIJVING UIT RCE: KASTEEL VALKENBURG, verwoest 1672; burchtruine op de steile helling ten zuiden van de stad. Het kasteel, waarvan nog belangrijke muurgedeelten overeind staat, XIX-XV, was aan alle zijden omgeven door een omhoog klimmende versterkte weg, een z.g. dwingel waarvan aan de oostzijde resten bewaard zijn.
Status:
Monumentnummer: 36769
OMSCHRIJVING UIT RCE: KASTEEL VALKENBURG, verwoest 1672; burchtruine op de steile helling ten zuiden van de stad. Het kasteel, waarvan nog belangrijke muurgedeelten overeind staat, XIX-XV, was aan alle zijden omgeven door een omhoog klimmende versterkte weg, een z.g. dwingel waarvan aan de oostzijde resten bewaard zijn.
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J (Op het kasteelterrein is van toepassing het door de gemeenteraad van Valkenburg aan de Geul in oktober 2010 vastgestelde bestemmingsplan "Centrum Valkenburg", met als enkelbestemming "Stadscentrum" en als dubbelbestemmingen waarde, "beschermd stadsgezicht", "archeologie 1"en "Ondergronds gangenstelsel". )
Bestemming: (enkelbestemming 'Stadscentrum')
Bestemming: (de dubbelbestemmingen waarde, 'beschermd stadsgezicht', 'archeologie 1'en 'Ondergronds gangenstelsel'. )
Bestemmingsplan: J (Op het kasteelterrein is van toepassing het door de gemeenteraad van Valkenburg aan de Geul in oktober 2010 vastgestelde bestemmingsplan "Centrum Valkenburg", met als enkelbestemming "Stadscentrum" en als dubbelbestemmingen waarde, "beschermd stadsgezicht", "archeologie 1"en "Ondergronds gangenstelsel". )
Bestemming: (enkelbestemming 'Stadscentrum')
Bestemming: (de dubbelbestemmingen waarde, 'beschermd stadsgezicht', 'archeologie 1'en 'Ondergronds gangenstelsel'. )
Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: augustus 2016
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: augustus 2016
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.