Geulle

IN BEWERKING [?]

Object
Geulle

Locatie
Adres: Geulderlei 1, 6243 NG
Geulle aan de Maas
Gemeente Meerssen
Provincie Limburg

Het kasteelterrein met het nog aanwezige gedeelte van de voorburcht is gelegen tussen de Maas en het Julianakanaal, ten zuiden van het dorp Geulle aan de Maas.

Typologie
(Betreft het oorspronkelijke totale complex, waarvan thans alleen nog de voorburcht aanwezig is.)
Het omstreeks 1620 gebouwde kasteel bestond uit een door grachten omgeven hoofdburcht met ten zuiden ervan een bijbehorende voorburcht. Beide bestaande uit diverse gebouwen gegroepeerd rondom een binnenplaats. Hoe het eventueel hiervoor aanwezige kasteel er zou kunnen hebben uitgezien, is niet bekend.

Etymologie
Het huis is genoemd naar de plaats waarbij het gebouwd werd.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: juli 2015

Van het oorspronkelijke in 1620 gebouwde kasteel is alleen nog de omgrachte voorburcht met twee van de oorspronkelijke vleugels aanwezig. Deze vleugels zijn ingericht als woning, terwijl de huidige eigenaren er een bed & breakfast in houden.

Oudste vermelding
Datum: 1620
Bron: stichtingsakte kasteel

Het kasteel Geulle, waarvan thans nog een deel van de voorburcht aanwezig is, werd in 1620 gesticht door Ulrich van Hoensbroek-Geulle, heer van Geulle, tevens stadhouder en voogd van Valkenburg.

Bezitsgeschiedenis
Voor zover bekend, vormde het gebied van de latere heerlijkheid Geulle onderdeel van het totale grondgebied dat Lodewijk de Vrome in de negende eeuw aan de abdij van Kornelimünster heeft geschonken. In 1298 werd een deel van dit gebied door Walram heer van Valkenburg van de abdij gekocht en toegevoegd aan de bezittingen van de heren van Valkenburg. In 1554 dit gebied door Karel V, als hertog van Brabant waar toen Valkenburg toe behoorde, tot de heerlijkheid Geulle verheven. In 1560 werd de heerlijkheid Geulle verpand aan Conrad III van Gaveren, heer van Elsloo. Of er toen reeds sprake was van een versterkt huis op de locatie van het huidige kasteelterrein, is niet bekend. In 1594 schonk zijn zoon de heerlijkheid Geulle aan diens neef Wolter II Hoen, de zoon van Godert Hoen van Hoensbroek, die hiermee de eerste heer van Geulle werd. Door Conraad Ulrich van Hoensbroek-Geul, de zoon van Wolter II, werd in 1620 gestart met de bouw van het kasteel Geulle, waarvan thans nog delen van de voorburcht aanwezig zijn. In 1644 kocht Conrad-Ulrich de heerlijkheid van de in financiële problemen verkerende Spaanse koning Filips IV. In 1660 werd de heerlijkheid tot graafschap verheven. Via vererving bleef de heerlijkheid tot 1794 binnen de familie Van Hoensbroek. Na het overlijden van de laatste mannelijke telg, Herman IX Otto van Hoensbroek-Geulle, in 1775 ging de heerlijkheid Geulle over naar zijn dochter Anna Maria, die was getrouwd met Frans Xavier van Hohenzollern-Hechingen, een familielid van de latere Duitse keizers. Via het huwelijk van hun kleindochter ging de heerlijkheid over naar een lid van de grafelijke familie De Hamel. Dit echtpaar verkocht in 1842 het kasteel aan de Belgische graaf d'Oultremont-Warfusee. Door het huwelijk van diens dochter Emilie ging het goed vervolgens over naar Victor baron van der Linden-Hoogvorst. Hun kinderen verkochten in 1903 het goed aan Paul Brouwers. Via het huwelijk van Germaine, de dochter van Paul, ging het goed over naar graaf Alfons van Afferden. Hun kleindochter Ariane van Rijckevorsel en haar man Fons Tonino zijn de huidige eigenaren van het nog bestaande gedeelte van het landgoed en kasteel.

Historische betekenis
In 1660 werd de heerlijkheid Geulle verheven tot graafschap en werd het kasteel de zetel van dit graafschap.

Bouwgeschiedenis
Door Conraad Ulrich van Hoensbroek is in 1620 gestart met de bouw van het kasteel, waarvan een gedeelte van de omgrachte voorburcht thans nog aanwezig is. Omtrent de mogelijkheid van een eerder op deze locatie aanwezig versterkt huis zijn geen gegevens beschikbaar. Hoewel er sprake zou zijn geweest van de verwoesting van een op deze locatie aanwezig kasteel door de hertog van Brabant tijdens zijn strijd met Reinald van Valkenburg in de veertiende eeuw, zijn hiervan geen bewijzen te vinden. Zoals uit tekeningen kan worden afgeleid, was de opzet van het kasteel in grote lijnen vergelijkbaar met die van het toenmalige kasteel Hoensbroek. Een door grachten omgeven hoofdburcht met voorburcht, waarbij de binnenplaats van de hoofdburcht via een poortgebouw en brug over de tussengracht bereikbaar is vanaf de openzijde van de u-vormige voorburcht. Kort na de bouw ervan is het kasteel in 1634 door Staatse troepen geplunderd. Of hierbij veel schade is ontstaan is niet bekend. De in 1847 gesloopte hoofdburcht bestond uit een viertal rondom een binnenplaats gegroepeerde vleugels met uitspringende vierkante hoektorens op de vier hoekpunten. Alle in metselwerk uitgevoerde vleugels hadden twee bouwlagen boven een souterrain en werden afgedekt door een van leien voorziene zadeldak. Op diverse plaatsen in het gevelmetselwerk, zoals o.a. op de hoeken en rondom de ramen was mergel toegepast. De hoektoren op de zuidwesthoek werd afgedekt door een open lantaarn, die op de noordoosthoek door een knobbelspits, terwijl de overige torens door geknikte tentdaken werden afgedekt. Het woongedeelte was ondergebracht in de westelijke vleugel, die iets dieper en hoger was dan de overige vleugels. In deze vleugel bevond zich de grote zaal met een vroeg-zeventiende-eeuwse classicistische schouwpartij. De drie andere vleugels hadden aan de zijde van de binnenplaats arcaden op balusterzuilen. De toegang tot de binnenplaats was gesitueerd in de vierkanten poorttoren halverwege de zuidgevel. Boven de toegangspoort bevond zich een groot venster en de vier wapenschilden van de ouders van de bouwer van het kasteel. In 1847 werd de sinds 1798 leegstaande hoofdburcht door de toenmalige eigenaar gesloopt en werd een deel van de grachten gedempt. De oorspronkelijke voorburcht was u-vormig met drie vleugels rondom een binnenplaats met de openzijde aan de noordzijde richting de hoofdburcht. De in metselwerk uitgevoerde gebouwen hadden in principe een bouwlaag onder een met leien gedekte zadelkap. Via een in de westvleugel aanwezige tweelaagse vierkanten poortgebouw afgedekt door een ingesnoerd schilddak was de binnenplaats toegankelijk. Het poortgebouw heeft een iets terug liggende halfronde poort in Naamse steen voorzien van een in blokverband uitgevoerde hardstenen omlijsting. Boven de poort bevind zich nog een oorspronkelijk tussendorpelvenster voorzien van een in hardstenen uitgevoerde omlijsting. In de loop van de tijd werd de westvleugel met een halve verdieping verhoogd, de aanwezige schietgaten door vensters vervangen en de noordvleugel gesloopt. In de westvleugel is thans het woongedeelte ondergebracht. De metselwerk gevels zijn thans witgepleisterd.