Meerssenhoven / Mertzena
IN BEWERKING [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Meerssenhoven / Mertzena
Meerssenhoven / Mertzena
Locatie
Adres: Meerssenhoven 200-202, 6222 PD
Meerssenhoven (wijk)
Gemeente Maastricht
Provincie Limburg
Het kasteelterrein is gelegen in de gemeente Maastricht, ten noorden van Maastricht, ten zuidwesten van Bunde, ten oosten van het Julianakanaal en ten westen van de A2 en ten noordoosten van de Beatrixhaven.
Adres: Meerssenhoven 200-202, 6222 PD
Meerssenhoven (wijk)
Gemeente Maastricht
Provincie Limburg
Het kasteelterrein is gelegen in de gemeente Maastricht, ten noorden van Maastricht, ten zuidwesten van Bunde, ten oosten van het Julianakanaal en ten westen van de A2 en ten noordoosten van de Beatrixhaven.
Typologie
(Aanname voor oorspronkelijke kasteel)
(Huidige 18e eeuws landhuis)
Uit het feit, dat voor de inname van het oorspronkelijke kasteel eind vijftiende eeuw meer dan 500 man nodig waren, mag worden afgeleid dat er toen sprake moet zijn geweest van een slot van enige afmetingen. Het thans nog aanwezige kasteel betreft een achttiende eeuws u-vormig landhuis.
(Aanname voor oorspronkelijke kasteel)
(Huidige 18e eeuws landhuis)
Uit het feit, dat voor de inname van het oorspronkelijke kasteel eind vijftiende eeuw meer dan 500 man nodig waren, mag worden afgeleid dat er toen sprake moet zijn geweest van een slot van enige afmetingen. Het thans nog aanwezige kasteel betreft een achttiende eeuws u-vormig landhuis.
Etymologie
Voor zover bekend, zijn er geen gegevens beschikbaar waaruit de achtergrond van de oorspronkelijke naam Mertzena en die van de latere naam Meerssenhoven kan worden afgeleid.
Voor zover bekend, zijn er geen gegevens beschikbaar waaruit de achtergrond van de oorspronkelijke naam Mertzena en die van de latere naam Meerssenhoven kan worden afgeleid.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 26-03-2004
Aan de weg van Itteren naar Bunde staat het statige kasteel Meerssenhoven. Via een poorttoren komt men op het binnenplein, met links en rechts twee van de bouwhuizen. De andere twee staan aan de overkant van de weg. Recht vooruit staat het kasteel, bereikbaar door een stenen brug. Het huis heeft een hoofdvleugel met aan weerskanten een haakse vleugel. Aan de linkerzijde van het huis is een toren uitgebouwd met een koepelspits. Het huis telt één bouwlaag op een souterrain, onder een leien schilddak. De bel-étage is bereikbaar via een bordes met dubbele trap. De voorgevel telt drie traveeën met kruisvensters aan weerskanten van de ingang. Het risaliet waarin de ingang zich bevindt, wordt gekroond door een fronton met een uurwerk. Het huis is geheel witgepleisterd, behalve daar waar het oude muurwerk nog zichtbaar is. De lisenen zijn grijs geschilderd.
Laatst bijgewerkt: 26-03-2004
Aan de weg van Itteren naar Bunde staat het statige kasteel Meerssenhoven. Via een poorttoren komt men op het binnenplein, met links en rechts twee van de bouwhuizen. De andere twee staan aan de overkant van de weg. Recht vooruit staat het kasteel, bereikbaar door een stenen brug. Het huis heeft een hoofdvleugel met aan weerskanten een haakse vleugel. Aan de linkerzijde van het huis is een toren uitgebouwd met een koepelspits. Het huis telt één bouwlaag op een souterrain, onder een leien schilddak. De bel-étage is bereikbaar via een bordes met dubbele trap. De voorgevel telt drie traveeën met kruisvensters aan weerskanten van de ingang. Het risaliet waarin de ingang zich bevindt, wordt gekroond door een fronton met een uurwerk. Het huis is geheel witgepleisterd, behalve daar waar het oude muurwerk nog zichtbaar is. De lisenen zijn grijs geschilderd.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar: (Betreft het 18e eeuws herenhuis)
Zichtbaar: (betreft muurresten van voorafgaande bouwwerken)
Grondgebruik:
In het huidige uit de achttiende eeuw stammende herenhuis zijn in het souterrain en de beletage muurresten opgenomen van voorafgaande bouwwerken.
Zichtbaar: (Betreft het 18e eeuws herenhuis)
Zichtbaar: (betreft muurresten van voorafgaande bouwwerken)
Grondgebruik:
In het huidige uit de achttiende eeuw stammende herenhuis zijn in het souterrain en de beletage muurresten opgenomen van voorafgaande bouwwerken.
Afmetingen
Het door grachten omgeven kasteelterrein van hoofdburcht en voorburcht had een oppervlakte van ca. 90x120m. Hoofdburcht wordt door een brede gracht gescheiden van de hoofdburcht en heeft evenals de voorburcht een afmeting van ca. 90x60m. Ten zuiden van het omgrachte kasteelterrein is/was een kasteelpark aanwezig van ca. 90x370m.
Het door grachten omgeven kasteelterrein van hoofdburcht en voorburcht had een oppervlakte van ca. 90x120m. Hoofdburcht wordt door een brede gracht gescheiden van de hoofdburcht en heeft evenals de voorburcht een afmeting van ca. 90x60m. Ten zuiden van het omgrachte kasteelterrein is/was een kasteelpark aanwezig van ca. 90x370m.
Oudste vermelding
Datum: 1345
Bron: Leenregister Loonse Leenhof
De oudst bekende vermelding van kasteel Meerssenhoven is die uit 1345, wanneer Hendrik van Itteren met de heerlijkheid werd beleend.
Datum: 1345
Bron: Leenregister Loonse Leenhof
De oudst bekende vermelding van kasteel Meerssenhoven is die uit 1345, wanneer Hendrik van Itteren met de heerlijkheid werd beleend.
Bezitsgeschiedenis
De oudst bekende bewoner van het kasteel was Hendrik van Itteren, die in 1345 met de heerlijkheid en het kasteel werd beleend. Deze Hendrik, die getrouwd was met Margaretha van Heinsberg-Lewenberg, was tevens leenman van de heren van Valkenburg. Na zijn kinderloos overlijden, ontstond er onenigheid over zijn nalatenschap. In 1396 werd overeenstemming bereikt en ging Meerssenhoven over naar Jan van Stein. Omstreeks 1416 ging Meerssenhoven over naar Reinier van Berghe genaamd Trips en drossaart van Dalhem. Bij zijn overlijden in 1451 waren er geen wettige kinderen en ontstond er onenigheid over zijn opvolging. Het resultaat hiervan was, dat Meerssenhoven omstreeks 1455 overging naar Jan van Loon, de bisschop van Luik. Deze schonk het goed aan zijn zuster Maria van Loon-Heinsbergen, die getrouwd was met Jan IV van Nassau. Hierdoor ging Meerssenhoven over naar de familie Van Nassau. In de eerste helft van de zestiende eeuw is Meerssenhoven overgegaan naar ia het huwelijk van zijn kleindochter ging Meerssenhoven in 1488 over naar jonker EnIn de vijftiende eeuw woonde Willem van Aremberg op het kasteel. Deze Willem had vanwege zijn roofzucht en losbandige leven de bijnaam 'het Zwijn der Ardennen' gekregen. De getergde inwoners van Maastricht verwoesten zijn huis in 1488. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog verbleef de hertog van Alva verschillende keren op het kasteel, en in 1794 maakte generaal Jean Baptiste Bernadotte, de latere Zweedse koning Karel XIV Johan, Meerssenhoven tot zijn hoofdkwartier. De broeders Franciscanen hadden er een tijdje een tehuis voor werkende jongens.
De oudst bekende bewoner van het kasteel was Hendrik van Itteren, die in 1345 met de heerlijkheid en het kasteel werd beleend. Deze Hendrik, die getrouwd was met Margaretha van Heinsberg-Lewenberg, was tevens leenman van de heren van Valkenburg. Na zijn kinderloos overlijden, ontstond er onenigheid over zijn nalatenschap. In 1396 werd overeenstemming bereikt en ging Meerssenhoven over naar Jan van Stein. Omstreeks 1416 ging Meerssenhoven over naar Reinier van Berghe genaamd Trips en drossaart van Dalhem. Bij zijn overlijden in 1451 waren er geen wettige kinderen en ontstond er onenigheid over zijn opvolging. Het resultaat hiervan was, dat Meerssenhoven omstreeks 1455 overging naar Jan van Loon, de bisschop van Luik. Deze schonk het goed aan zijn zuster Maria van Loon-Heinsbergen, die getrouwd was met Jan IV van Nassau. Hierdoor ging Meerssenhoven over naar de familie Van Nassau. In de eerste helft van de zestiende eeuw is Meerssenhoven overgegaan naar ia het huwelijk van zijn kleindochter ging Meerssenhoven in 1488 over naar jonker EnIn de vijftiende eeuw woonde Willem van Aremberg op het kasteel. Deze Willem had vanwege zijn roofzucht en losbandige leven de bijnaam 'het Zwijn der Ardennen' gekregen. De getergde inwoners van Maastricht verwoesten zijn huis in 1488. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog verbleef de hertog van Alva verschillende keren op het kasteel, en in 1794 maakte generaal Jean Baptiste Bernadotte, de latere Zweedse koning Karel XIV Johan, Meerssenhoven tot zijn hoofdkwartier. De broeders Franciscanen hadden er een tijdje een tehuis voor werkende jongens.
Historische betekenis
Van wege de sterkte van het kasteel, de aanwezige omgrachting en de natuurlijke ligging ervan moet het kasteel in de middeleeuwen een belangrijke sterkte zijn geweest.
Van wege de sterkte van het kasteel, de aanwezige omgrachting en de natuurlijke ligging ervan moet het kasteel in de middeleeuwen een belangrijke sterkte zijn geweest.
Bouwgeschiedenis
In 1488 werd het huis verwoest door de Maastrichtenaren, maar later weer hersteld. Het huidige huis werd gebouwd in 1743-1744 in een classicistische stijl, met gebruikmaking van het oudere muurwerk. De toren verrees aan het begin van de twintigste eeuw. De vier bouwhuizen stammen uit de achttiende eeuw.
In 1488 werd het huis verwoest door de Maastrichtenaren, maar later weer hersteld. Het huidige huis werd gebouwd in 1743-1744 in een classicistische stijl, met gebruikmaking van het oudere muurwerk. De toren verrees aan het begin van de twintigste eeuw. De vier bouwhuizen stammen uit de achttiende eeuw.
Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2012, geraadpleegd juni 2015; - kadastrale minuutkaart gemeente Itteren, 1811-1832, Limburg, sectie B, blad 01, geraadpleegd november 2015; - Ferrariskaart 1777, nr. 210, Fauquemont, http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd juni 2015; - De Tranchotkaart 73 Rekem- 74 West Valkenburg, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/ref/collection/krt/id/5629, geraadpleegd juni 2015; - Luchtfoto kasteel Meerssenhoven vanuit het zuiden gezien gezien, Linssen, D., Rottier, H., Salden, H., 1980, Limburgse kastelen in vogelvlucht, Heerlen, 69; - Plattegrond souterrain huidige gebouw, Marres, W., Agt, J.J.F.W., 1962, De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, deel V, De provincie Limburg, derde stuk Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht, 's Gravenhage, 296; - Plattegrond hoofdverdieping huidige gebouw, Marres, W., Agt, J.J.F.W., 1962, De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, deel V, De provincie Limburg, derde stuk Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht, 's Gravenhage, 297;
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2012, geraadpleegd juni 2015; - kadastrale minuutkaart gemeente Itteren, 1811-1832, Limburg, sectie B, blad 01, geraadpleegd november 2015; - Ferrariskaart 1777, nr. 210, Fauquemont, http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd juni 2015; - De Tranchotkaart 73 Rekem- 74 West Valkenburg, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/ref/collection/krt/id/5629, geraadpleegd juni 2015; - Luchtfoto kasteel Meerssenhoven vanuit het zuiden gezien gezien, Linssen, D., Rottier, H., Salden, H., 1980, Limburgse kastelen in vogelvlucht, Heerlen, 69; - Plattegrond souterrain huidige gebouw, Marres, W., Agt, J.J.F.W., 1962, De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, deel V, De provincie Limburg, derde stuk Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht, 's Gravenhage, 296; - Plattegrond hoofdverdieping huidige gebouw, Marres, W., Agt, J.J.F.W., 1962, De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, deel V, De provincie Limburg, derde stuk Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht, 's Gravenhage, 297;
Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#bY-3A-8-1-1v-1-3l5s-DSi---16V, geraadpleegd november 2015; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd juni 2015; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd ???????????; - http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd juni 2015; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd juni 2015; - http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd juni 2015; - http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/deepzoom/collection/krt/id/5629/show/5623, Tranchotkaarten, geraadpleegd juni 2015; - http://www.rijckheyt.nl/cultureel-erfgoed/wijnandsrade-kasteel-wijnandsrade, geraadpleegd juni 2015; - http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/?q=kasteel+wijnandsrade&page=1-2; geraadpleegd juni 2015;
- http://watwaswaar.nl/#bY-3A-8-1-1v-1-3l5s-DSi---16V, geraadpleegd november 2015; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd juni 2015; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd ???????????; - http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd juni 2015; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd juni 2015; - http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd juni 2015; - http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/deepzoom/collection/krt/id/5629/show/5623, Tranchotkaarten, geraadpleegd juni 2015; - http://www.rijckheyt.nl/cultureel-erfgoed/wijnandsrade-kasteel-wijnandsrade, geraadpleegd juni 2015; - http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/?q=kasteel+wijnandsrade&page=1-2; geraadpleegd juni 2015;
Literatuur
- Habets, J., 1884, Geschiedenis van het leenhof en de leenen van Valkenburg, Roermond, 149-153; - Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 364-366; - Eversen, H.P.H., 1867, De inneming van Meerssenhoven; eene episode uit de geschiedenis van Maastricht tijdens de regeering van Jan van Horn, bisschop van Luik' in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Duché de Limbourg, 4(1867),Maastricht, 393-410; - Eversen, J.M.H., 1918, Eene bijdrage tot de geschiedenis der heeren van het adellijk huis van Meerssenhoven, onder de voormalige heerlijkheid van Itteren gelegen, De Maasgouw, 26(1904), ????, 77 en 87; - Flament, A.J.A., 1918, Het kasteel Meerssenhoven, Buiten, 349; - Linssen, D., Rottier, H., Salden, H., 1980, Limburgse kastelen in vogelvlucht, Heerlen, 68-69; - Marres, W., Agt, J.J.F.W., 1962, De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, deel V, De provincie Limburg, derde stuk Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht, 's Gravenhage, 295-300; - Overmars. W., 2005, Meerssenhoven en de Maastrichtse landgoederenzone, rapport adviesbureau de Wildernis, Laag Keppel. - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VIII, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 157-158; - Vemer, J.C., 1966, Kastelen in Limburg, het verleden in steen, Tilburg, 76; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen van Limburg, Hoensbroek, 53;
- Habets, J., 1884, Geschiedenis van het leenhof en de leenen van Valkenburg, Roermond, 149-153; - Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 364-366; - Eversen, H.P.H., 1867, De inneming van Meerssenhoven; eene episode uit de geschiedenis van Maastricht tijdens de regeering van Jan van Horn, bisschop van Luik' in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Duché de Limbourg, 4(1867),Maastricht, 393-410; - Eversen, J.M.H., 1918, Eene bijdrage tot de geschiedenis der heeren van het adellijk huis van Meerssenhoven, onder de voormalige heerlijkheid van Itteren gelegen, De Maasgouw, 26(1904), ????, 77 en 87; - Flament, A.J.A., 1918, Het kasteel Meerssenhoven, Buiten, 349; - Linssen, D., Rottier, H., Salden, H., 1980, Limburgse kastelen in vogelvlucht, Heerlen, 68-69; - Marres, W., Agt, J.J.F.W., 1962, De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, deel V, De provincie Limburg, derde stuk Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht, 's Gravenhage, 295-300; - Overmars. W., 2005, Meerssenhoven en de Maastrichtse landgoederenzone, rapport adviesbureau de Wildernis, Laag Keppel. - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VIII, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 157-158; - Vemer, J.C., 1966, Kastelen in Limburg, het verleden in steen, Tilburg, 76; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen van Limburg, Hoensbroek, 53;
Documentatie
Coördinaten
Coordinaten: 50°53'22.48''N, 5°43'11.02''O
Kaartblad: 61F; , x: 178,40, y: 322,25, precisie 2
Coordinaten: 50°53'22.48''N, 5°43'11.02''O
Kaartblad: 61F; , x: 178,40, y: 322,25, precisie 2
Bescherming gebouw
Status:
Monumentnummer: 519508
OMSCHRIJVING UIT RCE: Omschrijving van het complex:In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met 1. HOOFDGEBOUW (519509), 2. HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (519516), 3.TOEGANGSBRUG MET KEERMUREN tussen het voor- en nederhof (519520), 4. KOETSHUIS (519521), 5. BOUWHUIS (519522), 6. POORTGEBOUW (519523), 7. TOEGANGSBRUG tot de nederhof (519524), 8. TUINVAZEN (519525), 9. BRUG naar parkaanleg (519526), 10. HEK (519527), 11. TOEGANGSHEK (519528), 12. BOERDERIJ MET SCHUUR (519529) Ten oosten van het Julianakanaal aan de oude weg naar Maaseik ligt de historische buitenplaats Meerssenhoven, die in 1345 voor het eerst als zetel van de heerlijkheid 'Mertzena' werd vermeld. Deze burcht werd in 1488 verwoest en op oude grondvesten herbouwd, en in 1632 nogmaals verwoest. De geheel symmetrische opzet van het huis, zoals thans nog aanwezig, met bijbehorende aanleg is tussen ca.1743-1744 tot stand gekomen in opdracht van de toenmalige eigenaar De Gilman, iets later in ca.1800 werd het ingangspaviljoen gebouwd. De regelmatige indeling van het geheel is georiënteerd op een noord-zuid middenas met als kern het op een rechthoekig omgracht terrein gelegen hoofdgebouw met voorplein ingesloten door bouwhuizen en een overplaats eveneens geflankeerd door bouwhuizen; achter het hoofdgebouw (zuid) strekt zich het formele park uit met as van symmetrie en bos met patte d'oie. Een kadastrale kaart uit 1817 toont deze aanleg. Door C.H. Peterzon is in 1836 een ontwerp gemaakt voor een aanleg in landschapsstijl, waarvan een kaart bewaard is gebleven, doch deze aanleg is nooit uitgevoerd zoals de topografische kaart van ca.1850 laat zien. Op de laatst genoemde kaart staat wel een sterrenbos ten westen van de aanleg getekend die middels een dwarsas bereikbaar was; thans is hier de Beatrixhaven gevestigd.Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. Voor de bescherming van ondergeschikt belang zijn: A. het recent geplaatste toegangshek aan het uiteinde van de oostelijke laan; B. de golfplaten loods in de zuidelijke tuinhelft; C. de dubbele stalling is de noordelijke tuinhelft.Waardering De HISTORISCHE BUITENPLAATS MEERSSENHOVEN is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang, vanwege: A. de ouderdom; B. het in classicistische stijl opgetrokken hoofdgebouw dat samen met de overige opstallen een gaaf bewaard, karakteristiek en zeldzaam ensemble van midden 18de-eeuwse buitenplaats-architectuur vormt; C. de hoge mate van gaafheid van het exterieur van het hoofdgebouw, de oorspronkelijke plattegrond en de aankleding van het interieur in Lodewijk XVI-stijl; D. de historische tuin- en parkaanleg in geometrische stijl, die een zeldzaam gaaf en representatief voorbeeld is van een kleinschalige formele aanleg gebaseerd op classicistische vormprincipes; E. de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.
Monumentnummer: 519509
OMSCHRIJVING UIT RCE: Omschrijving HOOFDGEBOUW (Meerssenhoven). Het op een rechthoekig omgracht terrein gelegen herenhuis is op middeleeuwse fundamenten (middendeel) gebouwd tussen 1743-1744 in classicistische stijl en omsluit met drie vleugels een voorhof. Het witgeschilderde uit baksteen en mergel opgetrokken huis met hoekblokken en een kroonlijst van mergel bestaat uit een beneden- en hoofdverdieping onder met leien gedekte schilddaken, waarvan het middelste hoger is dan die van de vooruitspringende vleugels; houten dakkapellen met driezijdige frontons; opvallend zijn de hoog opgemetselde schoorstenen op de kopse gevels van de zijvleugels. De zuidgevel -behalve de oostelijke travee- en de westgevel zijn geheel uit mergel opgetrokken boven een ca.1.70m hoge zandstenen plint in breukverband (rustica), in de westgevel kraagstenen en kanonkogels ingemetseld; ook de middengevel is van mergel. Aan de oostzijde is een uit 1902 daterende torenachtige uitbouw met afgeschuinde hoeken onder een koepeldak met knobbelspits. De gevels kennen een regelmatige indeling van segmentboogvormige gevelopeningen in een hardstenen lijst, voorzien van tienruits schuifvensters (ca.1800) en meerruits souterrainvensters. De drie-assige voorgevel heeft een centrale toegangspartij met hoeklisenen en wordt bekroond door een driezijdig fronton met een wijzerplaat. De bel-etage is bereikbaar via een langs de gehele voorgevel lopende, iets gebogen dubbele hardstenen bordestrap met smeedijzeren hekken in Lodewijk XV en XVI-stijl. De vijfassige achtergevel heeft eveneens een door lisenen omlijste en door een fronton bekroonde middenas met op de bel-etage een fenetre à terre met een smeedijzeren hek in Lodewijk XV-stijl. In het timpaan is later het wapen van Itteren in pleister aangebracht. In het INTERIEUR is ondermeer van belang de in benedenverdieping van het middendeel aanwezige deels middeleeuwse ellipsbooggewelven van mergel, en troggewelven op ellipsgordelbogen van baksteen (oost). De ruimte-indeling van de bel-etage met centrale hal die met vier paneeldeuren toegang geeft tot de in enfilade gelegen vertrekken. De aankleding van het interieur in Lodewijk XVI stijl uit ca.1800 zoals het rijke stucwerk in de hal naar ontwerp van Mathias Soiron met tropeeën van kunsten en wetenschappen en medaillons boven de deuren met relief van de vier seizoenen; de trappenhuizen in de zijvleugels met balusterleuningen; de stucplafonds in de vertrekken, merendeels gestucte koofzolderingen in regencestijl; de schoorsteenmantels (twee marmeren en vijf gietijzeren) en vier mantels in Lodewijk XVI stijl vermoedelijk naar ontwerp van Soiron; gestucte balkenplafonds. Carillon van U. Turdoir. Waardering HOOFDGEBOUW (Meerssenhoven) van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - als gaaf voorbeeld van een 18de-eeuws buitenhuis in classicistische stijl; - vanwege de hoge mate van gaafheid van het exterieur van het hoofdgebouw, de oorspronkelijke plattegrond en de aankleding van het interieur in Lodewijk XVI-stijl; - vanwege de kenmerkende ligging binnen de tuin- en parkaanleg; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats. (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Status:
Monumentnummer: 519508
OMSCHRIJVING UIT RCE: Omschrijving van het complex:In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met 1. HOOFDGEBOUW (519509), 2. HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (519516), 3.TOEGANGSBRUG MET KEERMUREN tussen het voor- en nederhof (519520), 4. KOETSHUIS (519521), 5. BOUWHUIS (519522), 6. POORTGEBOUW (519523), 7. TOEGANGSBRUG tot de nederhof (519524), 8. TUINVAZEN (519525), 9. BRUG naar parkaanleg (519526), 10. HEK (519527), 11. TOEGANGSHEK (519528), 12. BOERDERIJ MET SCHUUR (519529) Ten oosten van het Julianakanaal aan de oude weg naar Maaseik ligt de historische buitenplaats Meerssenhoven, die in 1345 voor het eerst als zetel van de heerlijkheid 'Mertzena' werd vermeld. Deze burcht werd in 1488 verwoest en op oude grondvesten herbouwd, en in 1632 nogmaals verwoest. De geheel symmetrische opzet van het huis, zoals thans nog aanwezig, met bijbehorende aanleg is tussen ca.1743-1744 tot stand gekomen in opdracht van de toenmalige eigenaar De Gilman, iets later in ca.1800 werd het ingangspaviljoen gebouwd. De regelmatige indeling van het geheel is georiënteerd op een noord-zuid middenas met als kern het op een rechthoekig omgracht terrein gelegen hoofdgebouw met voorplein ingesloten door bouwhuizen en een overplaats eveneens geflankeerd door bouwhuizen; achter het hoofdgebouw (zuid) strekt zich het formele park uit met as van symmetrie en bos met patte d'oie. Een kadastrale kaart uit 1817 toont deze aanleg. Door C.H. Peterzon is in 1836 een ontwerp gemaakt voor een aanleg in landschapsstijl, waarvan een kaart bewaard is gebleven, doch deze aanleg is nooit uitgevoerd zoals de topografische kaart van ca.1850 laat zien. Op de laatst genoemde kaart staat wel een sterrenbos ten westen van de aanleg getekend die middels een dwarsas bereikbaar was; thans is hier de Beatrixhaven gevestigd.Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. Voor de bescherming van ondergeschikt belang zijn: A. het recent geplaatste toegangshek aan het uiteinde van de oostelijke laan; B. de golfplaten loods in de zuidelijke tuinhelft; C. de dubbele stalling is de noordelijke tuinhelft.Waardering De HISTORISCHE BUITENPLAATS MEERSSENHOVEN is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang, vanwege: A. de ouderdom; B. het in classicistische stijl opgetrokken hoofdgebouw dat samen met de overige opstallen een gaaf bewaard, karakteristiek en zeldzaam ensemble van midden 18de-eeuwse buitenplaats-architectuur vormt; C. de hoge mate van gaafheid van het exterieur van het hoofdgebouw, de oorspronkelijke plattegrond en de aankleding van het interieur in Lodewijk XVI-stijl; D. de historische tuin- en parkaanleg in geometrische stijl, die een zeldzaam gaaf en representatief voorbeeld is van een kleinschalige formele aanleg gebaseerd op classicistische vormprincipes; E. de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.
Monumentnummer: 519509
OMSCHRIJVING UIT RCE: Omschrijving HOOFDGEBOUW (Meerssenhoven). Het op een rechthoekig omgracht terrein gelegen herenhuis is op middeleeuwse fundamenten (middendeel) gebouwd tussen 1743-1744 in classicistische stijl en omsluit met drie vleugels een voorhof. Het witgeschilderde uit baksteen en mergel opgetrokken huis met hoekblokken en een kroonlijst van mergel bestaat uit een beneden- en hoofdverdieping onder met leien gedekte schilddaken, waarvan het middelste hoger is dan die van de vooruitspringende vleugels; houten dakkapellen met driezijdige frontons; opvallend zijn de hoog opgemetselde schoorstenen op de kopse gevels van de zijvleugels. De zuidgevel -behalve de oostelijke travee- en de westgevel zijn geheel uit mergel opgetrokken boven een ca.1.70m hoge zandstenen plint in breukverband (rustica), in de westgevel kraagstenen en kanonkogels ingemetseld; ook de middengevel is van mergel. Aan de oostzijde is een uit 1902 daterende torenachtige uitbouw met afgeschuinde hoeken onder een koepeldak met knobbelspits. De gevels kennen een regelmatige indeling van segmentboogvormige gevelopeningen in een hardstenen lijst, voorzien van tienruits schuifvensters (ca.1800) en meerruits souterrainvensters. De drie-assige voorgevel heeft een centrale toegangspartij met hoeklisenen en wordt bekroond door een driezijdig fronton met een wijzerplaat. De bel-etage is bereikbaar via een langs de gehele voorgevel lopende, iets gebogen dubbele hardstenen bordestrap met smeedijzeren hekken in Lodewijk XV en XVI-stijl. De vijfassige achtergevel heeft eveneens een door lisenen omlijste en door een fronton bekroonde middenas met op de bel-etage een fenetre à terre met een smeedijzeren hek in Lodewijk XV-stijl. In het timpaan is later het wapen van Itteren in pleister aangebracht. In het INTERIEUR is ondermeer van belang de in benedenverdieping van het middendeel aanwezige deels middeleeuwse ellipsbooggewelven van mergel, en troggewelven op ellipsgordelbogen van baksteen (oost). De ruimte-indeling van de bel-etage met centrale hal die met vier paneeldeuren toegang geeft tot de in enfilade gelegen vertrekken. De aankleding van het interieur in Lodewijk XVI stijl uit ca.1800 zoals het rijke stucwerk in de hal naar ontwerp van Mathias Soiron met tropeeën van kunsten en wetenschappen en medaillons boven de deuren met relief van de vier seizoenen; de trappenhuizen in de zijvleugels met balusterleuningen; de stucplafonds in de vertrekken, merendeels gestucte koofzolderingen in regencestijl; de schoorsteenmantels (twee marmeren en vijf gietijzeren) en vier mantels in Lodewijk XVI stijl vermoedelijk naar ontwerp van Soiron; gestucte balkenplafonds. Carillon van U. Turdoir. Waardering HOOFDGEBOUW (Meerssenhoven) van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - als gaaf voorbeeld van een 18de-eeuws buitenhuis in classicistische stijl; - vanwege de hoge mate van gaafheid van het exterieur van het hoofdgebouw, de oorspronkelijke plattegrond en de aankleding van het interieur in Lodewijk XVI-stijl; - vanwege de kenmerkende ligging binnen de tuin- en parkaanleg; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats. (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J (Het landgoed Meerssenhoven vormt onderdeel van de in ontwikkeling zijnde landgoederen zone Maastricht-Meerssenhoven. Verder vormt het onderdeel van het goedgekeurde ontwerp van het facetbestemmingsplan Short Stay. )
Bestemming:
Bestemmingsplan: J (Het landgoed Meerssenhoven vormt onderdeel van de in ontwikkeling zijnde landgoederen zone Maastricht-Meerssenhoven. Verder vormt het onderdeel van het goedgekeurde ontwerp van het facetbestemmingsplan Short Stay. )
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen
Beschrijving gemaakt: 26-03-2004
Auteur: P.J. van der Wielen
Beschrijving gemaakt: 26-03-2004
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.