Object
Hove, Ten / Bormanshuis / Puytlinckshof

Locatie
Adres: Pollaertshof 21, 6096 BM
Grathem
Gemeente Leudal
Provincie Limburg

Het huis ligt aan de zuidwestzijde van het dorp, aan de rand van het dorp, tussen Grathem en de rijksweg A2.

Typologie
 (betreft het oorspronkelijke huis uit de 15e eeuw)
 (betreft het huidige herenhuis uit de 16e eeuw )
Het huidige huis is een herenhuis uit de zestiende eeuw, dat mogelijk is gebouwd op de funderingen van een voorganger.

Etymologie
Aangenomen wordt, dat de naam Ten Hove is afgeleid van de hoeve welke is gelegen ten noorden van het Huis en er onderdeel vanuit maakt. De benamingen Bormanshuis en Puytlinckshof zijn afgeleid van de namen van eerste eigenaren.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: november 2012

Huidige functie:

Het huidige grotendeels uit de zeventiende eeuw stammende herenhuis bestaat uit een aantal rondom een binnenplaats gegroepeerde gebouwen. Hierbij bestaan de in metselwerk uitgevoerde zuid- en westvleugel uit twee woonlagen boven een half verzonken souterrain. Beide vleugels worden afgedekt middels in pannen uitgevoerde schilddaken. Het met tongewelven overkluisde souterrain van het zuidelijke hoofdgebouwen is waarschijnlijk een restant van een eerder op deze plaats aanwezig bouwwerk. De binnenplaats is vanaf het voorhof bereikbaar via het tweelaagse met een tentdak afgedekte poorgebouw. Op de noordoosthoek van het complex is een eenlaags vierkant bijgebouw aanwezig, dat wordt afgedekt met een tentdak, bekroond met een duiventil. Dit bijgebouw is met het hoofdgebouw en met het poortgebouw verbonden door een metselwerk muurtje met daarop een smeedijzeren hekwerk. Van de oorspronkelijke omgrachting is het gedeelte gelegen tussen herenhuis en voorhof gedempt.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (Het souterrain van het hoofdgebouw vormde waarschijnlijk restanten van het voorafgaande bouwwerk)
Zichtbaar:  (Betreft de gebouwen die in de 16e, 17e en 18e eeuw zijn gebouwd)
Grondgebruik:  (Woningen)

Het herenhuis is in 1963 gerestaureerd en wordt bewoond. In de gebouwen van het voorhof zijn appartementen ondergebracht.

Afmetingen
De gegeven afmetingen betreffen het huidige door een gracht omgeven herenhuis met de afmetingen 38x38m en het voorhof met de afmetingen 30x48m. Betreffende afmetingen zijn afgeleid op basis van de combinatie van de kadastrale minuutkaart gemeente Grathem 1811-1832, Limburg, sectie D, blad 01, en Google Earth.

Oudste vermelding
Datum: onbekend
Bron:

n.v.t.

Bezitsgeschiedenis
De eerst bekende bewoners van het adellijke huis Ten Hove waren Jan Borman en zijn echtgenote Bele Struver, die er in 1449 mee werden beleend door de Heren van Horn, in hun functie als ondervoogd van het vorstendom Thorn waartoe Grathem behoorde. Wie voor hen Ten Hove hebben bewoond is niet bekend. Aangenomen wordt, dat zij begin van de vijftiende eeuw een het kasteel hebben laten bouwen. Via vererving bleef Ten Hove in het bezit van leden van de familie Borman tot 1679. In dat jaar overleed de laatste mannelijke telg Willem Borman en ging Ten Hove per testament over naar een familielid van zijn vrouw, jonker Arnold Christoffel van Puytlinck. Ten tijde van het bewind van de familie Borman is Ten Hove, behorende bij het grondgebied van Grathem, onderdeel geworden van het kleine vorstendom Thorn. Na het overlijden van Arnold Christoffel van Puytinck in 1736 ging Ten Hove via het huwelijk van zijn achternicht Maria Albertina barones van Aerdt tot Lottum met Peter Mathijs van Lom naar de familie Lom. Bij het overlijden van hun dochter Maria Louise Antonetta van Lom in 1792 ging Ten Hove naar haar neef Jean Baptiste Louis Philippe baron de Bounam de Rijckholt. Via vererving bleef Ten Hove tot 1922 in het bezit van de familie De Bounam de Rijckholt, wanneer de laatste bewoners Adele barones de Bounam de Rijckholt en haar man mr. F.J.A. Vos de Wael, kantonrechter te Roermond het Huis verkochten aan een boer uit Grathem. Omstreeks 1933 hebben zich op Ten Hove de Caritaszusters van de Heilige Joseph gevestigd, die zich bezich hielden met ziekenverzorging en onderwijs. Vervolgens werd er gebruik van gemaakt door de Rijkspolitie, waarna het huis in 1958 overging naar de verzekeringsmaatschappij Het Hooge Huys, die het liet restaureren om het in gebruik te kunnen nemen als vakantieverblijf. Sinds 1990 is het hoofdgebouw in bezit van de familie Meyerman-Bosschaart. De gebouwen op het voorhof zijn onderverdeeld in apartementen.

Historische betekenis
Huis Ten Hove en zijn bewoners hebben geen rol van betekenis gespeeld.

Bouwgeschiedenis
Hoewel er mogelijk al in 1210 al een kasteel op deze locatie moet hebben gestaan, zijn hieromtrent geen gegevens beschikbaar. Dit kasteel zou in 1340 door brand zijn verwoest. Aangenomen wordt, dat Johan Borman en zijn vrouw begin vijftiende eeuw een (nieuw) verdedigbare huis hebben laten bouwen. Hoe dat er moet hebben uitgezien is niet bekend. Aangenomen wordt, dat het half verzonken met tongewelven overkluisde souterrain van het aan de zuidzijde van het huidige complex gelegen hoofdgebouw hiervan een restant is. Eind zestiende, begin zeventiende eeuw zijn Willem Borman en zijn vrouw Margaretha van Waes gestart met de bouw van het thans nog aanwezige omgrachte herenhuis. Een gedenksteen met het familiewapen en het jaartal 1609 is nog aanwezig in het huis Ten Hove. Het oudste gedeelte van het huidige huis bestaat uit twee haaks op elkaar staande tweelaags vleugels, afgedekt door een schilddak met pannen. Dit betreffen het huidige hoofdgebouw gelegen aan de zuidzijde van het complex en een deel van de haaks hierop staande westvleugel. Halverwege de zeventiende eeuw werd de westvleugel verlengd tot de huidige lengte en werd aan de noordzijde haaks hierop een tweelaags poortgebouw afgedekt met een tentdak eraan toegevoegd. Het op de noordoosthoek van het complex aanwezige eenlaagse bijgebouw afgedekt met een tentdak, bekroond met een duiventil moet begin negentiende eeuw aan het complex zijn toegevoegd. Begin negentiende eeuw heeft Jean Baptiste Louis Philippe baron de Bounam de Rijckholt zowel het exterieur als het interieur van het gebouw aangepast. Zo werden de kruis- en kloostervensters afgedicht of vervangen door ramen en deuren in empirestijl met bovenlichten en natuurstenen omlijstingen. Veder werden de gevels gepleisterd en voorzien van een neoclassicistische fries met consoles ter plaatse van de dakrand. Wat betreft het inwendige van het gebouw, werd een neoclassicistische afwerking aangebracht voorzien van plafonds en schouwen van stucwerk. De u-vormige bebouwing van het aan de noordzijde van het herenhuis aanwezige voorhof stamt waarschijnlijk uit de achttiende eeuw. Als gevolg van oorlogshandelingen tijdens de Tweede Wereldoorlog en leegstand na de oorlog raakte het huis in verval. In 1961 werd het door de toenmalige eigenaar grondig gerestaureerd. Nadat het in 1992 door particulieren was aangekocht werd het opnieuw gerestaureerd. Hierbij zijn de gebouwen van het voorhof verbouwd tot appartementen.

Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2005, geraadpleegd november 2012; - kadastrale minuutkaart gemeente Grathem, 1811-1832, Limburg, sectie D, blad 01, geraadpleegd november 2012; - Huis Ten Hove vanuit oosten gezien, Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, Hoensbroek, 27, 76; - Huis Ten Hove gezien vanuit het noorden, Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 215;

Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#cS-9o-6-1-1v-1-3t6e-goS---2Sv, geraadpleegd november 2012; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd november 2012; - http://www.kich.nl/#a=1;b=1, geraadpleegd november 2012; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd november 2012; - http://portal.prvlimburg.nl/gisviewer/viewer.do?appCode=2b7ef4d2aba6c0c2163d6d9b2ad6a8f3; geraadpleegd november 2012;

Literatuur
- Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 214-215; - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VIII, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 94; - Stenvert, R., Kolman, C., Ginkel-Meester, S. van, Broekhoven, S., Stades-Vischer, E., 2003, Monumenten in Nederland, Limburg, Zeist, 124 -125; - Vemer, J.C., 1967, Kastelen in het land van Midden- en Noord-Limburg, 78-79; - Vemer, J.C., 2003, Kastelen in Limburg, het verleden in steen, Tilburg, 110-111; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, Hoensbroek, 27, 76;

Coördinaten
Coordinaten: 51°11'31.54'N,  5°51'11.62'O
Kaartblad: 58C , x: 187,60, y: 355.95, precisie 2

Bescherming gebouw
Status:

Monumentnummer: 17207
 OMSCHRIJVING UIT ODB: Huis ten Hoeve. Op gedeeltelijk omgracht terrein gelegen complex, XVII A, bestaande uit een haakvormig hoofdgedeelte, toegankelijk via een iets lagere poortaanbouw met daar tegenaan een nog lager gedeelte, waarvan het tentdak wordt bekroond door een duiventil.Van de hoofdvleugel heeft het ene gedeelte een schilddak terwijl het dak van het andere gedeelte eindigt tegen een gezwenkte gevel. De daklijst rust op een Maaslands consolefries, XVII A.De meeste vensters hebben hardstenen omramingen met segmentbogen, XVIII. Van de oorspronkelijke geblokte tussendorpelkozijnen zijn enkele dichtgemetseld bewaard evenals de tweelichtvensters boven de poort.Op het dak van de poortvleugel een dakruitertje.

Monumentnummer: 17208
 OMSCHRIJVING UIT ODB: Eenvoudige hoeve, XVIII. Pollaertshof nr. 3 t/m 19

Bescherming terrein
Status:  (Betreft een terrein met hoge archeologische waarde)

Bestemming
Bestemmingsplan: N (In afwachting van de herziening ervan door de gemeente Leudal, is van toepassing het vigerende bestemmingsplan Kern Grathem.)
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: november 2012

Geomorfologische codering
3E10: Dalvlakteterras, bedekt met dekzand, vlak

Bodemkundige codering
|h BEBOUW: Bebouwing