Grasbroek
IN BEWERKING [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Grasbroek
Grasbroek
Locatie
Adres: Bornerweg 33-35, 6141BJ
Limbricht
Gemeente Sittard-Geleen
Provincie Limburg
Het huis is gelegen ten westen van de A2, ten zuiden van de verbindingsweg tussen Limbricht en Born ten noorden van het dorp Guttecoven. De hoekpunten van het oorspronkelijk omgrachte kasteelterrein zijn ingeschat op basis van de combinatie van de kadastrale minuutkaart gemeente Limbricht, 1811-1832, Limburg, sectie C, blad 01 en Google Earth.
Adres: Bornerweg 33-35, 6141BJ
Limbricht
Gemeente Sittard-Geleen
Provincie Limburg
Het huis is gelegen ten westen van de A2, ten zuiden van de verbindingsweg tussen Limbricht en Born ten noorden van het dorp Guttecoven. De hoekpunten van het oorspronkelijk omgrachte kasteelterrein zijn ingeschat op basis van de combinatie van de kadastrale minuutkaart gemeente Limbricht, 1811-1832, Limburg, sectie C, blad 01 en Google Earth.
Typologie
Het hoofdgebouw van het huidige gebouwencomplex is een eenvoudige adellijke woning uit 1596.
Het hoofdgebouw van het huidige gebouwencomplex is een eenvoudige adellijke woning uit 1596.
Etymologie
De naam van het kasteel is afgeleid van het gebied waarin het werd gebouwd, een (voormalig) moerasgebied, waar op de hogere delen gras groeide.
De naam van het kasteel is afgeleid van het gebied waarin het werd gebouwd, een (voormalig) moerasgebied, waar op de hogere delen gras groeide.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: juni 2014
Huidige functie:
Rechts van de weg van Born naar Limbricht ligt de oprijlaan naar kasteel Grasbroek. Het in 1987 grondig gerestaureerde kasteel is thans eigendom van natuurmonumenten en kan worden gehuurd als vakantieverblijf voor groepen van maximaal 12 personen.
Laatst bijgewerkt: juni 2014
Huidige functie:
Rechts van de weg van Born naar Limbricht ligt de oprijlaan naar kasteel Grasbroek. Het in 1987 grondig gerestaureerde kasteel is thans eigendom van natuurmonumenten en kan worden gehuurd als vakantieverblijf voor groepen van maximaal 12 personen.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar: (betreft hoofdgebouw)
Zichtbaar: (Een droog gedeelte van de oorspronkelijke omgrachting is nog herkenbaar)
Grondgebruik: (Terrein binnen oorspronkelijke omgrachting in gebruik voor recreatie)
Grondgebruik: (Terrein buiten omgrachting in gebruik als weiland en natuurgebied)
Het oorspronkelijke hoofdgebouw is in de loop der tijd diverse keren aangepast en verbouwd. Na een grondige restauratie in 1987 is het gebouw thans in gebruik als vakantiewoning voor grotere groepen.
Zichtbaar: (betreft hoofdgebouw)
Zichtbaar: (Een droog gedeelte van de oorspronkelijke omgrachting is nog herkenbaar)
Grondgebruik: (Terrein binnen oorspronkelijke omgrachting in gebruik voor recreatie)
Grondgebruik: (Terrein buiten omgrachting in gebruik als weiland en natuurgebied)
Het oorspronkelijke hoofdgebouw is in de loop der tijd diverse keren aangepast en verbouwd. Na een grondige restauratie in 1987 is het gebouw thans in gebruik als vakantiewoning voor grotere groepen.
Afmetingen
De afmetingen van het oorspronkelijk omgrachte kasteelterrein (ca. 70x90m) zijn ingeschat op basis van de combinatie van de kadastrale minuutkaart gemeente Limbricht, 1811-1832, Limburg, sectie C, blad 01 en Google Earth. Uit de beschikbare informatie kan niet worden afgeleid, of hoofdgebouw en bijgebouwen ooit gescheiden zijn geweest door een gracht.
De afmetingen van het oorspronkelijk omgrachte kasteelterrein (ca. 70x90m) zijn ingeschat op basis van de combinatie van de kadastrale minuutkaart gemeente Limbricht, 1811-1832, Limburg, sectie C, blad 01 en Google Earth. Uit de beschikbare informatie kan niet worden afgeleid, of hoofdgebouw en bijgebouwen ooit gescheiden zijn geweest door een gracht.
Oudste vermelding
Datum: 1581
Bron:
In 1581 heeft een grondruil plaats gevonden tussen de hertog Willem V van Gulik en Alexander II van Drimborn, waarbij de laatste toestemming kreeg tot het bouwen van een adellijke woning.
Datum: 1581
Bron:
In 1581 heeft een grondruil plaats gevonden tussen de hertog Willem V van Gulik en Alexander II van Drimborn, waarbij de laatste toestemming kreeg tot het bouwen van een adellijke woning.
Bezitsgeschiedenis
Na een grondruil met de hertog Willem V van Gulik in 1581 kreeg Alexander II van Drimborn, zoon van de gelijknamige ambtman van Born en broer van diens opvolger Johan, toestemming om op het betreffende stuk grond een adellijke woning te bouwen. Uit de beschikbare archeologische informatie blijkt, dat er in die periode direct ten zuiden van betreffende locatie een ruïne van een mogelijk halverwege de zestiende eeuw gesloopte burcht aanwezig was. Door wie en wanneer deze burcht werd gebouwd en hoe hij er heeft uitgezien is niet duidelijk. Mogelijk dat het de oorspronkelijke locatie is geweest van kasteel Born en dat Alexander II van Drimborn kasteel Grasbroek op de voorburcht van deze gesloopte burcht heeft gebouwd. Op grond van de nog aanwezige jaartalankers van Grasbroek kan worden geconcludeerd, dat het kasteel in 1596 gereed was. Door Alexander II van Drimborn werd Grasbroek vervolgens opgedragen aan de hertog om het daarna weer in leen terug ontvangen. Op basis van Grasbroek werd Alexander II opgenomen in de ridderschap van Gulik. Na het kinderloos overlijden van zijn kleinzoon Johan Willem van Grein, gaat het goed in 1653 over naar Anna van Olmussen genaamd Mulstoe, een nicht van zijn moeder. Eind zeventiende eeuw is het leengoed teruggegaan naar de hertog van Gulik. In 1717 werd het kasteel vervolgens verkocht aan Herman Frans Dominique graaf van Lerode, ambtman van Born, Millen en Sittard en bezitter van o.a. kasteel Born. In 1813 werd het kasteel door de laatste mannelijke erfgenaam Maximiliaan baron de Lerode verkocht aan de Maastrichtse industrieel Louis Mathieu de Gilissen. Na het overlijden van Louis Mathieu de Gilissen in 1828 ging Grasbroek over naar zijn neef Henri Lambert Francois Constantin de Cramer. Via het huwelijk van diens dochter ging Grasbroek over naar haar zoon Jean Albert Octave Barbou uit haar tweede huwelijk om vervolgens tot 1985 in het bezit te blijven van de adellijke familie Barbou. Na eerder reeds delen van de omliggende landerijen te hebben overgedragen aan de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten, droeg de familie in 1985 ook het kasteel en de boerderij over aan deze stichting.
Na een grondruil met de hertog Willem V van Gulik in 1581 kreeg Alexander II van Drimborn, zoon van de gelijknamige ambtman van Born en broer van diens opvolger Johan, toestemming om op het betreffende stuk grond een adellijke woning te bouwen. Uit de beschikbare archeologische informatie blijkt, dat er in die periode direct ten zuiden van betreffende locatie een ruïne van een mogelijk halverwege de zestiende eeuw gesloopte burcht aanwezig was. Door wie en wanneer deze burcht werd gebouwd en hoe hij er heeft uitgezien is niet duidelijk. Mogelijk dat het de oorspronkelijke locatie is geweest van kasteel Born en dat Alexander II van Drimborn kasteel Grasbroek op de voorburcht van deze gesloopte burcht heeft gebouwd. Op grond van de nog aanwezige jaartalankers van Grasbroek kan worden geconcludeerd, dat het kasteel in 1596 gereed was. Door Alexander II van Drimborn werd Grasbroek vervolgens opgedragen aan de hertog om het daarna weer in leen terug ontvangen. Op basis van Grasbroek werd Alexander II opgenomen in de ridderschap van Gulik. Na het kinderloos overlijden van zijn kleinzoon Johan Willem van Grein, gaat het goed in 1653 over naar Anna van Olmussen genaamd Mulstoe, een nicht van zijn moeder. Eind zeventiende eeuw is het leengoed teruggegaan naar de hertog van Gulik. In 1717 werd het kasteel vervolgens verkocht aan Herman Frans Dominique graaf van Lerode, ambtman van Born, Millen en Sittard en bezitter van o.a. kasteel Born. In 1813 werd het kasteel door de laatste mannelijke erfgenaam Maximiliaan baron de Lerode verkocht aan de Maastrichtse industrieel Louis Mathieu de Gilissen. Na het overlijden van Louis Mathieu de Gilissen in 1828 ging Grasbroek over naar zijn neef Henri Lambert Francois Constantin de Cramer. Via het huwelijk van diens dochter ging Grasbroek over naar haar zoon Jean Albert Octave Barbou uit haar tweede huwelijk om vervolgens tot 1985 in het bezit te blijven van de adellijke familie Barbou. Na eerder reeds delen van de omliggende landerijen te hebben overgedragen aan de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten, droeg de familie in 1985 ook het kasteel en de boerderij over aan deze stichting.
Historische betekenis
Noch het huis noch de bewoners ervan hebben een rol van betekenis gespeeld.
Noch het huis noch de bewoners ervan hebben een rol van betekenis gespeeld.
Bouwgeschiedenis
Na hiervoor de toestemming te hebben verkregen van hertog Willem V van Kleef, is Alexander II van Drimborn gestart met de bouw van het huidige kasteel op de huidige locatie, dat volgens de aanwezige jaartalankers in 1596 gereed kwam. Gezien het direct ten zuiden van het kasteel aanwezige burcht-eiland met restanten van een kasteel uit de late middeleeuwen wordt het waarschijnlijk geacht, dat kasteel Grasbroek is gebouwd op de voorburcht van het mogelijk oorspronkelijke kasteel Born. Op het tot in de twintigste eeuw nog omgrachte kasteelterrein bevindt het hoofdgebouw zich aan de noordwestzijde en de rondom een binnenterrein gesitueerde bijgebouwen aan de zuidoostzijde. Of beide delen van het kasteelcomplex ooit door een tussengracht gescheiden zijn geweest, is niet bekend. Het grotendeels nog uit de zestiende eeuw stammende rechthoekige in baksteen uitgevoerd hoofdgebouw heeft twee bouwlagen boven een souterrain en wordt afgedekt door een van leien voorzien zadeldak tussen topgevels met in- en uitzwenkende contouren. Het gebouw heeft op de zuidoost hoek een ronde traptoren uitgevoerd in metselwerk, dat over het grootste gedeelte van de hoogte is voorzien van mergelstenen speklagen. Het ontbreken van de speklagen in het bovenste gedeelte kan wijzen op een latere verhoging van de traptoren of renovatie van het bovenste gedeelte. Op de noordwest hoek is ter hoogte van gootconstructie een arkeltorentje aanwezig. Het in de twintigste eeuw grotendeels in verval verkerende kasteel is in 1987 grondig gerestaureerd. Hierbij werd de oorspronkelijke gevelindeling met kruis- en kloostervensters weer hersteld, werden de topgevels teruggebracht, werd het verdwenen arkeltorentje gereconstrueerd en werd de toegang met bijbehorende trapconstructie hersteld. De hardstenen omlijsting van de ingang met daarin opgenomen de wapens van de stichters is origineel. Hoewel er volgens overlevering in de voorgevel een erker aanwezig moet zijn geweest, is die bij de restauratie niet teruggebracht. Van de oorspronkelijke indeling is niet veel bewaard gebleven. De thans nog op het kasteelterrein rondom een binnenterrein aanwezige bijgebouwen zijn in een latere fase gebouwd.
Na hiervoor de toestemming te hebben verkregen van hertog Willem V van Kleef, is Alexander II van Drimborn gestart met de bouw van het huidige kasteel op de huidige locatie, dat volgens de aanwezige jaartalankers in 1596 gereed kwam. Gezien het direct ten zuiden van het kasteel aanwezige burcht-eiland met restanten van een kasteel uit de late middeleeuwen wordt het waarschijnlijk geacht, dat kasteel Grasbroek is gebouwd op de voorburcht van het mogelijk oorspronkelijke kasteel Born. Op het tot in de twintigste eeuw nog omgrachte kasteelterrein bevindt het hoofdgebouw zich aan de noordwestzijde en de rondom een binnenterrein gesitueerde bijgebouwen aan de zuidoostzijde. Of beide delen van het kasteelcomplex ooit door een tussengracht gescheiden zijn geweest, is niet bekend. Het grotendeels nog uit de zestiende eeuw stammende rechthoekige in baksteen uitgevoerd hoofdgebouw heeft twee bouwlagen boven een souterrain en wordt afgedekt door een van leien voorzien zadeldak tussen topgevels met in- en uitzwenkende contouren. Het gebouw heeft op de zuidoost hoek een ronde traptoren uitgevoerd in metselwerk, dat over het grootste gedeelte van de hoogte is voorzien van mergelstenen speklagen. Het ontbreken van de speklagen in het bovenste gedeelte kan wijzen op een latere verhoging van de traptoren of renovatie van het bovenste gedeelte. Op de noordwest hoek is ter hoogte van gootconstructie een arkeltorentje aanwezig. Het in de twintigste eeuw grotendeels in verval verkerende kasteel is in 1987 grondig gerestaureerd. Hierbij werd de oorspronkelijke gevelindeling met kruis- en kloostervensters weer hersteld, werden de topgevels teruggebracht, werd het verdwenen arkeltorentje gereconstrueerd en werd de toegang met bijbehorende trapconstructie hersteld. De hardstenen omlijsting van de ingang met daarin opgenomen de wapens van de stichters is origineel. Hoewel er volgens overlevering in de voorgevel een erker aanwezig moet zijn geweest, is die bij de restauratie niet teruggebracht. Van de oorspronkelijke indeling is niet veel bewaard gebleven. De thans nog op het kasteelterrein rondom een binnenterrein aanwezige bijgebouwen zijn in een latere fase gebouwd.
Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2005, geraadpleegd juni 2014; - kadastrale minuutkaart gemeente Limbricht, 1811-1832, Limburg, sectie C, blad 01, geraadpleegd juni 2014; - Foto kasteel Grasbroek begin twintigste eeuw vanuit zuidwesten, www.heemkundebicht.nl/born.48.html#Born; - Foto kasteel Grasbroek vanuit zuidwesten, www.natuurmonumenten.nl/monumenten/kasteel-grasbroek; - Foto kasteel Grasbroek vanuit oosten, www.natuurmonumenten.nl/monumenten/kasteel-grasbroek;
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2005, geraadpleegd juni 2014; - kadastrale minuutkaart gemeente Limbricht, 1811-1832, Limburg, sectie C, blad 01, geraadpleegd juni 2014; - Foto kasteel Grasbroek begin twintigste eeuw vanuit zuidwesten, www.heemkundebicht.nl/born.48.html#Born; - Foto kasteel Grasbroek vanuit zuidwesten, www.natuurmonumenten.nl/monumenten/kasteel-grasbroek; - Foto kasteel Grasbroek vanuit oosten, www.natuurmonumenten.nl/monumenten/kasteel-grasbroek;
Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#cC-5g-6-1-1v-1-3rQO-Pce---1jn, geraadpleegd juni 2014; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd juni 2014; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd juni 2014; - http://portal.prvlimburg.nl/gisviewer/viewer.do?appCode=2b7ef4d2aba6c0c2163d6d9b2ad6a8f3; geraadpleegd juni 2014. - http://www.kasteelmontfort.eu/, geraadpleegd juni 2014; - http://www.heemkundebicht.nl/born.48.html#Born, geraadpleegd juni 2014; -https://www.natuurmonumenten.nl/grasbroek, geraadpleegd juni 2014; -https://www.natuurmonumenten.nl/monumenten/kasteel-grasbroek, geraadpleegd juni 2014.
- http://watwaswaar.nl/#cC-5g-6-1-1v-1-3rQO-Pce---1jn, geraadpleegd juni 2014; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd juni 2014; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html, geraadpleegd juni 2014; - http://portal.prvlimburg.nl/gisviewer/viewer.do?appCode=2b7ef4d2aba6c0c2163d6d9b2ad6a8f3; geraadpleegd juni 2014. - http://www.kasteelmontfort.eu/, geraadpleegd juni 2014; - http://www.heemkundebicht.nl/born.48.html#Born, geraadpleegd juni 2014; -https://www.natuurmonumenten.nl/grasbroek, geraadpleegd juni 2014; -https://www.natuurmonumenten.nl/monumenten/kasteel-grasbroek, geraadpleegd juni 2014.
Literatuur
- Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 279-281; - Loosjes, A., 1932, Limburg in Beeld, Amsterdam, 134; - Stenvert, R., Kolman, C., Ginkel-Meester, S. van, Broekhoven, S., Stades-Vischer, E., 2003, Monumenten in Nederland, Limburg, Zeist, 186; - Vemer, J.C., 2003, Kastelen in Limburg, het verleden in steen, Tilburg, 104-106; - Vemer, J.C.,1967, Kastelen in het land van Midden- en Noord-Limburg, Maastricht, 30-31; - Wevers, L.B., 1988, De kapconstructie van het kasteel Grasbeek, Bulletin KNOB, Utrecht, 146-155; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen van Limburg, Hoensbroek, 37, 86;
- Hupperetz,W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 279-281; - Loosjes, A., 1932, Limburg in Beeld, Amsterdam, 134; - Stenvert, R., Kolman, C., Ginkel-Meester, S. van, Broekhoven, S., Stades-Vischer, E., 2003, Monumenten in Nederland, Limburg, Zeist, 186; - Vemer, J.C., 2003, Kastelen in Limburg, het verleden in steen, Tilburg, 104-106; - Vemer, J.C.,1967, Kastelen in het land van Midden- en Noord-Limburg, Maastricht, 30-31; - Wevers, L.B., 1988, De kapconstructie van het kasteel Grasbeek, Bulletin KNOB, Utrecht, 146-155; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen van Limburg, Hoensbroek, 37, 86;
Documentatie
N.v.t.
N.v.t.
Coördinaten
Coordinaten: 51° 1'21.09''N, 5°49'10.19'' O
Kaartblad: 60C , x: 185,40, y: 337,03, precisie 2
Coordinaten: 51° 1'21.09''N, 5°49'10.19'' O
Kaartblad: 60C , x: 185,40, y: 337,03, precisie 2
Bescherming gebouw
Status:
Monumentnummer: 33757
OMSCHRIJVING UIT RCE: Kasteel Grasbroek, gelegen op een omgracht terrein. Rechthoekig bakstenen gebouw met zadeldak tussen twee topgevels, waarvan een gezwenkte contouren heeft, en een ronde hoektoren met speklagen van mergel. Ankerjaartal 1596. Eenvoudig hoeve van baksteen.
Status:
Monumentnummer: 33757
OMSCHRIJVING UIT RCE: Kasteel Grasbroek, gelegen op een omgracht terrein. Rechthoekig bakstenen gebouw met zadeldak tussen twee topgevels, waarvan een gezwenkte contouren heeft, en een ronde hoektoren met speklagen van mergel. Ankerjaartal 1596. Eenvoudig hoeve van baksteen.
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J (Op het gebied van het kasteel is van toepassing het vastgestelde bestemmingsplan "Buitengebied" van de gemeente Sittard-Geleen)
Bestemming: (enkelbestemming)
Bestemming: (dubbelbestemming: Archeologie2/Cultuurhistorisch)
Bestemmingsplan: J (Op het gebied van het kasteel is van toepassing het vastgestelde bestemmingsplan "Buitengebied" van de gemeente Sittard-Geleen)
Bestemming: (enkelbestemming)
Bestemming: (dubbelbestemming: Archeologie2/Cultuurhistorisch)
Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: juni 2014
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: juni 2014
Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.
N.v.t.
Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.
N.v.t.
Overig onderzoek
N.v.t.
N.v.t.
Geomorfologische codering
11/10A4 / 4G5: Losswand / Daluitspoelingswaaier bedekt met dekzand/loss
11/10A4 / 4G5: Losswand / Daluitspoelingswaaier bedekt met dekzand/loss
Bodemkundige codering
Lnd5/Bld5: Poldervaaggronden; zandige leem; Colluvium in dal / Radebrikgronden; zandige leem.
Lnd5/Bld5: Poldervaaggronden; zandige leem; Colluvium in dal / Radebrikgronden; zandige leem.
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.