Burgh, De

IN BEWERKING [?]

Object
Burgh, De

Locatie
Adres: Burghtstraat 5, 6227 RR
Maastricht
Gemeente Maastricht
Provincie Limburg

Het omgrachte kasteelterrein van De Burght bevindt zich binnen de grenzen van het huidige Maastricht ten zuidoosten van het centrum, ten oosten van de A2 en het Academisch Ziekenhuis Maastricht. De aangegeven hoekpunten betreffen de coördinaten van de hoekpunten van de buitenste omgrachting, zoals die nog is aangegeven op de kadastrale minuutkaart gemeente Heer, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 03.

Typologie
(oorspronkelijke gebouw)
Voor zover bekend, is het huis als woontoren gebouwd, die in de jaren erna werd verbouwd tot gevangenis en vervolgens tot woning voor kanunniken van het St. Servaaskapittel te Maastricht.

Etymologie
De naam is afgeleid van de oorspronkelijke funktie van het gebouw, zijnde een versterking.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: augustus 2015

Huidige functie:

Huidige functie:

Van het gebouw is de onderste laag momenteel in gebruik als horecagelegenheid en worden de er bovengelegen verdiepingen als kantoorruimte verhuurd.

Oudste vermelding
Datum: eind 13e eeuw
Bron: gebruikt bouwmateriaal

Op grond van het in de onderbouw gebruikte en nog aanwezige bouwmateriaal wordt door deskundigen ingeschat, dat de bouw van de woontoren plaats gevonden zou kunnen hebben eind dertiende begin veertiende eeuw.

Bezitsgeschiedenis
In de "Kroniek van Maastricht" wordt aangegeven, dat er omstreeks 1070 in Heer een kasteel zou hebben gestaan, dat behoorde aan het St. Servaaskapittel te Maastricht. Dat het hierbij gaat om het kasteel De Burght, kan echter niet worden aangetoond. Uit de beschikbare gegevens blijkt wel, dat in de veertiende eeuw het kasteel De Burght werd bewoond door een rijproost van het kapittel van Sint-Servaas te Maastricht, die namens haar de heerlijkheidsrechten in het betreffende gebied uitoefende. Na toestemming hiervoor van de hertog van Brabant en van de prins-bisschop van Luik werd halverwege de vijftiende eeuw het huis tevens ingericht als centrale gevangenis voor de elf schepenbanken van het kapittel. Vanaf het begin van de zestiende eeuw ging het kapittel over tot het verpachten van het huis aan een van de kanunniken. Als voorwaarde werd hierbij gesteld, dat het huis open zou blijven voor de deken van het kapittel. De stal, de boomgaard en de weidegrond werden veelal apart verhuurd. Na 1634 kwam de voorwaarden van het aanhouden van een openhuis te vervallen en werd het een gewoonte dat de kanunniken, die het huis huurden het zelf weer gingen onderverhuren. Na de komst van de Fransen in 1798 werd het goed door de overheid in beslag genomen en als domeingoed verkocht aan Jean François Bachelier uit Maastricht. Begin negentiende eeuw verkocht Bachelier het goed aan Frans de Backer uit Mechelen, die er tot 1957 bleef wonen en het daarna overdroeg aan A.H.Becker. Na het overlijden van A.H.Becker ging het goed over naar diens zoon Gerard Becker, die er tot zijn overlijden in 1935 bleef wonen. Hierna ging het goed verschillende malen over in andere handen totdat J. Raemaekers uit Maastricht het kocht en er het Internaat voor Sociale Jeugdzorg in vestigde. In 1963 werd het huis eigendom van A.J. Leufkens uit Maastricht. In 1979 is het goed overgegaan naar de huidige eigenaar, die het huis grondig heeft gerestaureerd en vervolgens het souterrain heeft verhuurd als horecagelegenheid en de overige verdiepingen als kantoorruimten. Momenteel staat het pand te koop.

Historische betekenis
De betekenis van de woontoren en haar bewoners is gering geweest.

Bouwgeschiedenis
Uit de beschikbare gegevens kan niet worden afgeleid, wat het bouwjaar van het oorspronkelijke kasteel zou kunnen zijn geweest en hoe dat er dan moet hebben uitgezien. Hoewel er in sommige geschriften wordt aangegeven, dat er al in 1070 sprake zou zijn geweest van een burcht op deze locatie, kan de juistheid hiervan niet worden aangetoond. Op grond van de gebruikte bouwmaterialen zou kunnen worden afgeleid, dat de burcht eind dertiende begin veertiende eeuw gebouwd zou kunnen zijn. Verder zijn er geen aanwijzingen, dat er sprake zou kunnen zijn geweest van een motte of dat de toren onderdeel zou kunnen zijn geweest van en groter geheel. Een en ander betekent, dat er sprake moet zijn van een woontoren met een uitwendige afmeting van 11,60x14,30m en muurdikten van 2m of meer. Deze toren werd in 1408 door de bisschop van Luik grotendeel verwoest. Halverwege de vijftiende eeuw moet de toren weer zijn opgebouwd, want hij is dan in gebruik als gevangenis voor het kapittel van St. Servaas. Eind zestiende eeuw is de woontoren door oorlogshandelingen tijdens de Tachtigjarige Oolog door brand verwoest. Op grond van verhuurcontracten met kanunniken kan worden afgeleid, dat de woontoren begin zeventiende eeuw weer moet zijn opgebouwd en dan voor bewoning geschikt moet zijn gemaakt. Eind achttiende eeuw was de woontoren zodanig bouwvallig geworden, dat werkzaamheden noodzakelijk waren om hem weer bewoonbaar te maken. Op grond van een tekening uit 1850 kan worden vastgesteld, dat er toen sprake moet zijn geweest van een rechthoekige woontoren bestaande uit één bouwlaag boven een kelder, dat werd afgedekt door een zadeldakconstructie. Aan de westzijde had de woontoren een vierkante uitbouw als toegangspartij, waarmee de woning via een stenen boogbrug over de gracht toegankelijk was. In de jaren erna heeft de toenmalige eigenaar de woontoren aanzienlijk verbouwd. Hierbij werden de muren boven de kelderlaag aan de binnenzijde grotendeels weggekapt, waardoor de vloeroppervlakte werd verdubbeld. Verder werd de toren verhoogd tot een gebouw van drie bouwlagen boven de kelderruimte, dat werd afgedekt door een van kapellen voorziene mansarde schilddak, waarvan het onderste gedeelte ingezwenkt is uitgevoerd. De entree werd verschoven naar het midden van de westgevel, terwijl over de gehele lengte van de westgevel een bordes werd aangebracht. Later werden er op elk van de vier hoekpunten van de toren hoektorentjes aangebracht, die inmiddels weer zijn verdwenen. Eind twintigste eeuw is het huis ingrijpend gerestaureerd.