Object
Obbendorf / Bockenhof / Haesdal;

Locatie
Adres: Billich 1, 6333 AX (kasteel), Groot Haasdal 1-3-5, 6333 AV (hoeve)
Schimmert;
Gemeente Nuth;
Provincie Limburg

Het herenhuis met bijbehorende pachthoeve zijn gelegen in het gehucht Groot Haasdal, ten zuiden van Schimmert en ten noorden van de A76, langs de verbindingsweg tussen Aalbeek en Meersen.

Typologie
 (Mogelijk oorspronkelijke huis)
 (betreft het huidige kasteel uit de zestiende eeuw)
Hoewel hiervoor geen harde bewijzen zijn, is het aannemelijk, dat in de twaalfde eeuw het ridderlijke geslacht Van Hafkesdael moet hebben gewoond op deze locatie in een versterkt huis of kasteel dat een voorloper moet zijn geweest van het huidige kasteel. Het thans aanwezige kasteel kreeg zijn huidige vorm na een ingrijpende verbouwing van de in de zeventiende eeuw aanwezige bebouwing .

Etymologie
De naam Obbendorf is afgeleid van de locatie van het kasteel: "kasteel boven op het dorp". De naam Bockenhof is afgeleid van het geslacht Von Bock, dat in de zeventiende eeuw het kasteel bewoonde. De derde benaming huis Haesdal is afgeleid van het ridderlijke geslacht Van Hafkesdael (Haesdal) dat mogelijk in de middeleeuwen op deze locatie heeft gewoond.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: maart 2016

Het Herenhuis met pachthof is onderverdeeld in drie aparte woo

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (Betreft het herenhuis uit de zeventiende eeuw.)
Zichtbaar:  (Betreft de pachtboerderij )
Grondgebruik:  (Woning en agrarisch bedrijf)

Zowel het herenhuis bij bijbehorende gebouwen als de nabijgelegen pachtboerderij zijn diverse malen gerestaureerd en zijn momenteel grotendeels als woonruimte in gebruik.

Afmetingen
De aangegeven afmetingen (ca. 55x60m) betreffen de globale afmetingen van het terrein, waarop het herenhuis met bijbehorende schuur en stal en het ten noordwestzijde ervan aanwezige pachthof zijn gelegen.

Oudste vermelding
Datum: ca. 16e eeuw
Bron:

De oudst bekende informatie over kasteel Obbendorf stamt uit de zestiende eeuw. Hoewel er in de twaalfde eeuw al sprake moet zijn geweest van een kasteel in deze omgeving, dat werd bewoond door het ridderlijke geslacht Van Haesdal, kan niet met zekerheid worden gesteld, dat dit de voorloper van kasteel Obbendorf zou kunnen zijn geweest.

Bezitsgeschiedenis
Kasteel Obbendorf was in de middeleeuwen gelegen binnen de heerlijkheid Haesdal, waarvan leden van het gelijknamige ridderlijke geslacht al in de twaalfde eeuw de bezitters waren. Deze heren zullen naar aller waarschijnlijkheid hier ter plaatse een versterkt huis of kasteel moeten hebben gehad. Niet duidelijk is evenwel, of dat kasteel de voorloper is geweest van het huidige kasteel Obbendorf, dat als zodanig pas in de zestiende eeuw voor het eerst werd vermeld. Er is dan sprake van een ridderlijk slot, dat de bezitter ervan toegang verleende tot de ridderschap van het Land van Valkenburg. De naam Obbendorf zou afgeleid kunnen zijn van de ligging van het kasteel ten op zichten van het dorp, namelijk er boven. Een andere mogelijkheid is, dat leden van de adellijke familie Schellart von Obbendorf ooit eigenaar van het kasteel zijn geweest. De benaming "Bockenhof" wordt voor het eerst vermeld in de 17e eeuw. Deze naam stamt af van leden van het geslacht Von Bock, die in het bezit van het kasteel zijn gekomen door het huwelijk van Mathijs von Bock met Maria Lamboij, die het goed van haar vader had geërfd. Hoe deze Arnold Lamboij en zijn uit Aken afkomstige familie in het bezit van Obbendorf was gekomen, is niet bekend. Het goed Obbenhof bleef tot ver in de achttiende eeuw in het bezit van de familie Von Bock. In 1729 werd het bezit opgesplitst. Hierbij bleef het herenhuis in het bezit van Peter Willem Frederik von Bock, terwijl de pachthof overging naar diens zuster Maria Anna. Door het kinderloos overlijden van Peter Willem Frederik von Bock in 1745 stierf het geslacht Von Bock uit in mannelijke lijn en ging Obbendorf in eerste instantie over naar zijn tweede zuster Juliana. Toen die in 1770 kinderloos overleed ging Obbendorf over naar haar zuster Maria Anna von Bock, die getrouwd was met Nicolaes Somija. Uit dat huwelijk kwamen 9 kinderen voort, waardoor het Obbendorf versnipperde. Hierdoor kwam het huis in handen van Thomas Hondts, die was getrouwd met Joanna Maria Somija. Halverwege de negentiende eeuw was het huis in bezit van Nicolaas Voncken en zijn zoon Jan Mathijs. Een gevelsteen uit 1848 herinnert nog aan de door Jan Mathijs Vonck en zijn vrouw Maria Ida Loyens uitgevoerde verbouwing. Vanaf 1929 werd het goed door de familie Vonck verpacht. Vanaf 1942 tot 1959 is het huis onbewoond geweest. Door koop ging het goed in 1959 over naar de familie Stassen uit Groot Haasdal.

Historische betekenis
Kasteel Obbendorf was een ridderlijk slot, waarvan het bezit toegang verleende tot de ridderschap van het land van Valkenburg.

Bouwgeschiedenis
Wanneer het oorspronkelijke huis werd gebouwd en door wie is niet bekend. In zijn huidige gedaante stamt het huis uit 1677 toen de zuidgevel, de oostgevel en de toren ingrijpend werden verbouwd. Het herenhuis heeft thans een rechthoekige plattegrond met twee bouwlagen onder een dakconstructie met aan de zuidzijde een half schilddak en aan de noordzijde een krulvormige kopgevel. Op de noordoostelijke hoek bevindt zich een vierkante toren. Deze toren heeft een kap met een dubbele uivorm en een bekroning met een achttiende-eeuwse windvaan met het wapen van de familie Von Bock. De oostgevel is in het begin van de negentiende eeuw in neogotische stijl gemoderniseerd. Bij de in de jaren 1959-1964 uitgevoerde ingrijpende restauratie is gebruik gemaakt van de hardstenen raamomlijstingen van het gesloopte kasteel Walborg te Ohé en Laak. Aan de zuidzijde van het Herenhuis is in de negentiende eeuw een smalle stalvleugel gebouwd. Aan de zuidzijde van deze stalvleugel staat loodrecht erop een grote schuur. Ten westen van het Herenhuis bevindt zich de rechthoekige pachthof, dat middels een nieuwe vleugel halverwege de grote binnenplaats, in twee delen is verdeeld. Beide delen zijn ingericht als woning en hebben verschillende eigenaren. Na blikseminslag in 1924 brandde het pand grotendeels af. Door de nieuwe eigenaar de familie Stassen werden de gebouwen met behulp van de Rijksdienst voor Monumentenzorg in 1959 gerestaureerd.

Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2012, geraadpleegd mei 2015; - kadastrale minuutkaart gemeente Schimmert, 1811-1832, Limburg, sectie D, blad 01, geraadpleegd mei 2015; - Ferrariskaart 1777, nr. 210, Fauquemont, http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd mei 2015; - De Tranchotkaart 73 Rekem- 74 West Valkenburg, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/ref/collection/krt/id/5629, geraadpleegd mei 2015; - Diverse foto's Nijthuizen op beeldbank RCE, http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/indeling/gallery/start/12?searchfield=nijthuizen, geraadpleegd mei 2015; -De Bockenhof, tekening, Groneman: Kastelen in Zuid-Limburg

Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#ca-3E-8-1-1v-1-3rbE-E0m---2Rx, geraadpleegd september 2015; - http://www.rijckheyt.nl/cultureel-erfgoed/obbendorf-bockhof-schimmert, geraadpleegd september 2015; - http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd september 2015; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd september 2015; - http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd september 2015; - http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/deepzoom/collection/krt/id/5629/show/5623, Tranchotkaarten, geraadpleegd september 2015; - http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/?q=kasteel+Borgharen, geraadpleegd september 2015;

Literatuur
- Flament, A.J.A., 1914, Het Bokkenhofke te Schimmert, geillustreerd weekblad Buiten 8e jaargang, Amsterdam, 516-517; - Habets, J., 1884, Geschiedenis van het leenhof en de leenen van Valkenburg, Roermond, 310; - Hupperetz, W., Olde Meierink,B. en Rommes,R. (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 327-329; - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VIII, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 409; - Vemer, J.C., 1966, Zuid-Limburg, land vol kastelen, 1966, 64; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, Hoensbroek, 43, 99;

Coördinaten
Coordinaten: 50°53'40.90''N,  5°49'31.46''O
Kaartblad: 69B; , x: 185,81, y: 322,85, precisie 2

Bescherming gebouw
Status:  (Betreft schuur)

Monumentnummer: 30887
 OMSCHRIJVING UIT RCE: PAND aan Groot-Haasdal 1, deel uitmakend van de herenhoeve "Bockhof". Schuur van baksteen en mergel met brede voluutgevel uit 1751.

Monumentnummer: 30888
 OMSCHRIJVING UIT RCE: Pand aan Groot-Haasdal 3, deel uitmakend van de herenhoeve "Bockhof".

Monumentnummer: 30889
 OMSCHRIJVING UIT RCE: Pand aan Groot-Haasdal 5, deel uitmakend van de herenhoeve "Bockhof".

Monumentnummer: 30890
 OMSCHRIJVING UIT RCE: Pand aan Billich 1, deel uitmakend van de herenhoeve "Bockhof". Op de noordwestelijke hoek van het woonhuis een vierkante, vier verdiepingen hoge toren, met gedrukte peerkoepel.

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Op het kasteelterrein is van toepassing het door de gemeenteraad van NUTH in maart 2015 vastgestelde bestemmingsplan "Buitengebied Nuth" met als enkelbestemming "agrarisch gebied" en als dubbelbestemming "waarde-archeologie".)
Bestemming:  (met als dubbelbestemming 'waarde-archeologie')

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen
Beschrijving gemaakt: 22-03-2004