Object
Neubourg

Locatie
Adres: Riehagervoetpad 1 t/m 4, 6271 PL
Gulpen
Gemeente Gulpen
Provincie Limburg

Het kasteel ligt ten zuidwesten van Gulpen, aan de weg naar Margraten.

Typologie

Het huidige huis is een omgrachte edelmanswoning. Hoe het oude huis eruit heeft gezien is niet bekend.

Etymologie
Het betreft hier een samenstelling van het Duitse neu, nieuw; en het Franse bourg, burg. Letterlijk dus 'nieuwe burcht'.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 20-03-2004

Links van de weg van Gulpen naar Margraten geven twee lanen met hoge bomen de weg aan naar het grote complex van kasteel Neubourg. Als eerste bereikt men de grote U-vormige voorburcht die het binnenplein afsluit. Wanneer men de poort passeert krijgt men zich op de zijgevel van het kasteel. Links is hek waardoor men toegang krijgt tot het park voor het kasteel. Het kasteel bestaat uit vier vleugels rondom een voormalig binnenplein, dat heden ten dage overdekt is met een glazen kap en zo de huidige eetzaal vormt. Links achter op de hoek van het huis bevindt zijn een zware toren met een knobbelspits. De voorgevel wordt gevormd door de twee zijgevels van de zijvleugels, waartussen een afsluitende gevel werd geplaatst. De linker zijgevel bestaat uit twee traveeën, de rechter uit één. Beide vleugels hebben drie verdiepingen onder een leien schilddak, en ramen met kruisvensters. Het middengedeelte van de voorgevel heeft vier traveeën en twee verdiepingen en een souterrain. De twee middelste traveeën worden omlijst door natuurstenen pilasters en worden bekroond door een soort barokke fronton van natuursteen met een venster. Het gehele complex is dubbel omgracht en verkeerd in een deplorabele toestand.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

De toren werd gebouwd met gebruikmaking van middeleeuws muurwerk; in de kelders van het herenhuis werd middeleeuws muurwerk aangetroffen.

Oudste vermelding
Datum: 1289
Bron:

Bezitsgeschiedenis
In 1301 verkoopt het kapittel van Aken hun bezittingen grotendeels aan Arnold van Julémont, heer van Wittem en Nieuwenborgh. Tijdens de strijd om de erfopvolging in Limburg tussen Gelre en Brabant koos de familie Van Julémont voor Gelre, behalve Arnold, die koos voor de hertog van Brabant. Deze kwam als overwinnaar uit de bus en schonk uit dankbaarheid de heerlijkheid Epen aan Arnold. Diens zoon Gerard verkocht in 1344 heerlijkheid en kasteel Wittem en vestigde zich op Neubourg. Zijn neef Arnold van Sippenaken erfde het kasteel. In 1355 werd het kasteel verkocht aan Tilman van Ophem. Deze werd opgevolgd door zijn neef Jan van Eppenart, en in 1398 kwam het in handen van zijn schoonzoon Jan van Eynatten, wiens familie het huis drie eeuwen in bezit zou houden. In 1619 werd jonker Adolf van Eynatten eigenaar, en die legde de basis voor het huidige huis. Of hij de vleugels bouwde is niet zeker, maar hij bouwde in ieder geval de toren, de voorburcht met hoektorens en de kasteelhoeve. In 1716 werd Neubourg verkocht aan de Akense lakenhandelaar Jan Adam van Clermont, wiens weduwe het in 1732 verkocht aan Ferdinand Adolf, graaf van Plettenburg en Wittem, die in 1734 het huis grondig liet verbouwen. In 1769 werd het huis wegens geldgebrek verkocht aan Leonard Bernard, baron de Hayme de Houffalize, burgemeester van Luik. Deze liet weer een en ander verbouwen. Via vererving kwam het kasteel in de loop van de negentiende eeuw in handen van de familie De Marchant d'Ansembourg. Oscar d'Ansembourg liet in 1850 het huis voor het laatst verbouwen. Hierbij ontstond de frontvleugel, en werd de binnenplaats overdekt met een glazen kap waaronder een grote eetzaal werd gebouwd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het huis gebruikt als internaat door de paters Jezuïeten, terwijl de eigenaars in de bijgebouwen woonden. Tegen het einde van de oorlog werd het gebruikt als hoofdkwartier van het Amerikaanse leger. In 1952 werd het in gebruik genomen als hotel/restaurant. Momenteel is het huis in handen van Piet Dassen, die de aankoop door de Vereniging Natuurmonumenten liet afketsen.

Historische betekenis
Het huis speelde een kleine rol in de Tweede Wereldoorlog; tsaar Peter de Grote heeft er gelogeerd.

Bouwgeschiedenis
Het huidige kasteel is in aanleg veertiende-eeuws, maar is in de huidige vorm grotendeels zeventiende- en achttiende-eeuws. De toren stamt uit 1640, maar werd gebouwd met gebruikmaking van middeleeuws muurwerk. De twee zijvleugels en de achtervleugel zijn achttiende-eeuws. De frontvleugel werd in de negentiende eeuw opgetrokken. De zo ontstane binnenplaats werd overdekt met een glazen kap. Momenteel staat het complex leeg en wacht op een broodnodige restauratie.

Afbeeldingen
-Neubourg, litho, negentiende eeuw, P.A. Schippens

Literatuur
-Huygen, C.A., 1959, Neubourg; Gulpen's trots. -Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, 61, 78. -Groneman, W.,1960, Kastelen in Zuid-Limburg, 20-21. -Vemer, J.C., Zuid-Limburg, land vol kastelen, 38-43. -Schellart, A.I.J.M., 1974, Kastelen, 200-202, 222. -Tromp, H., 1997, Private country houses of the Netherlands, 285. -Hupperezt, W., B. Olde Meierink en R. Rommes, 2005, Kastelen in Limburg, 15, 49, 82-88, 94, 361, 410, 474-477.

Bescherming gebouw
Status:

Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen
Beschrijving gemaakt: 20-03-2004