Genhoes / Oud Valkenburg;
IN BEWERKING [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Genhoes / Oud Valkenburg;
Genhoes / Oud Valkenburg;
Locatie
Adres: Oud Valkenburg 17, 6305 AA
Schin op Geul;
Gemeente Valkenburg aan de Geul;
Provincie Limburg
Kasteel Genhoes of Oud-Valkenburg is gelegen nabij Oud-Valkenburg, even ten noorden van de N595 die loopt van Valkenburg naar Schin op Geul, rechts van kasteel Schaloen en ten zuiden van de Molenbeek, die oorspronkelijk de omgrachting voedde.
Adres: Oud Valkenburg 17, 6305 AA
Schin op Geul;
Gemeente Valkenburg aan de Geul;
Provincie Limburg
Kasteel Genhoes of Oud-Valkenburg is gelegen nabij Oud-Valkenburg, even ten noorden van de N595 die loopt van Valkenburg naar Schin op Geul, rechts van kasteel Schaloen en ten zuiden van de Molenbeek, die oorspronkelijk de omgrachting voedde.
Typologie
Aan de hand van een door Jacob van Deventer omstreeks 1560 getekende kaart van Valkenburg kan worden afgeleid, dat het kasteel in de zestiende eeuw al min of meer de huidige vormgeving had. Een groot deel van de tweede omgrachting is echter verdwenen.
Aan de hand van een door Jacob van Deventer omstreeks 1560 getekende kaart van Valkenburg kan worden afgeleid, dat het kasteel in de zestiende eeuw al min of meer de huidige vormgeving had. Een groot deel van de tweede omgrachting is echter verdwenen.
Etymologie
Genhoes is afgeleid van de woorden "Gen" (het) en "Hoes" (huis) uit het Limburgse dialect.
Genhoes is afgeleid van de woorden "Gen" (het) en "Hoes" (huis) uit het Limburgse dialect.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: juni 2016
Het huidige kasteel met voorburcht is eigendom van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten en wordt momenteel door particulieren bewoond. Het is niet toegankelijk voor publiek.
Laatst bijgewerkt: juni 2016
Het huidige kasteel met voorburcht is eigendom van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten en wordt momenteel door particulieren bewoond. Het is niet toegankelijk voor publiek.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar: (Betreft het huis uit de 16e eeuw)
Zichtbaar: (Betreft bebouwing mogelijk vanuit de 11e eeuw)
Grondgebruik:
De oudste delen van het kasteel, de fundering en kelderruimten, maakten waarschijnlijk deel uit van een voorloper van het huidige kasteel en stammen mogelijk uit het begin van de dertiende eeuw, of nog eerder.
Zichtbaar: (Betreft het huis uit de 16e eeuw)
Zichtbaar: (Betreft bebouwing mogelijk vanuit de 11e eeuw)
Grondgebruik:
De oudste delen van het kasteel, de fundering en kelderruimten, maakten waarschijnlijk deel uit van een voorloper van het huidige kasteel en stammen mogelijk uit het begin van de dertiende eeuw, of nog eerder.
Afmetingen
De aangegeven afmetingen (ca. 165x90m) betreffen de globale afmetingen van de door een gracht omgeven complex van kasteel en boerderij samen gelegen binnen de oorspronkelijk aanwezige tweede omgrachting. De aangegeven afmetingen van de hoofdburcht(ca. 95x90m) betreffen de afmetingen van het door een brede gracht omgeven kasteel, dat zelf de afmetingen heeft van ca. 45x50m. De aangegeven afmetingen van de voorburcht (ca. 70x60m) betreffen de afmetingen van de door een gracht omgeven boerderij die ten noorden van het kasteel is gelegen.
De aangegeven afmetingen (ca. 165x90m) betreffen de globale afmetingen van de door een gracht omgeven complex van kasteel en boerderij samen gelegen binnen de oorspronkelijk aanwezige tweede omgrachting. De aangegeven afmetingen van de hoofdburcht(ca. 95x90m) betreffen de afmetingen van het door een brede gracht omgeven kasteel, dat zelf de afmetingen heeft van ca. 45x50m. De aangegeven afmetingen van de voorburcht (ca. 70x60m) betreffen de afmetingen van de door een gracht omgeven boerderij die ten noorden van het kasteel is gelegen.
Oudste vermelding
Datum: 1041
Bron:
De oudste vermelding van het huidige goed "Oud-Valkenburg" is die uit 1041, wanneer de Duitse koning Hendrik III diverse goederen, waaronder "Oud-Valkenburg", schonk aan zijn nicht Irmgard.
Datum: 1041
Bron:
De oudste vermelding van het huidige goed "Oud-Valkenburg" is die uit 1041, wanneer de Duitse koning Hendrik III diverse goederen, waaronder "Oud-Valkenburg", schonk aan zijn nicht Irmgard.
Bezitsgeschiedenis
De oudste vermelding van het huidige goed "Oud-Valkenburg" is die uit 1041, wanneer de Duitse koning Hendrik III diverse goederen, waaronder "Oud-Valkenburg", schonk aan zijn nicht Irmgard. Via het huwelijk van diens kleindochter Guda kwam dit gebied in het bezit van Thibald van Voeren-Valkenburg. Niet duidelijk is, of er toen al sprake was van de aanwezigheid van een verdedigbare woning. Deze Thibald werd de oudst bekende heer van Valkenburg en stichter van het westelijk gelegen kasteel Valkenburg. Vanaf dat ogenblik werd het huidige goed onder de naam Oud-Valkenburg een groot leen van het huis Valkenburg met als leenmannen leden van de familie Alden-Valkenburgh. Van 1431 tot 1475 is het goed in het bezit van Frederick van Reymerstock, om vervolgens via vererving over te gaan naar Johan van Ghoor. In 1535 droeg zijn zoon Herman van Ghoor de heerlijkheid Oud Valkenburg met "alle erff ende guet des hoeffs van Aldenvalckenborch" over aan zijn nicht Maria van Ghoor, die was getrouwd met Johan I van Strijthagen. In de periode 1545 tot 1560 heeft Johan I van Strijthagen het huidige kasteel Genhoes laten bouwen. Verder kocht hij in 1559 van koning Filips II de heerlijkheid "de huyse ende slote van Aldenvalckenborch" met bijbehorende heerlijkheidsrechten. Na zijn overlijden in 1560 werd zijn zoon Johan II heer van Oud-Valkenburg, die weer werd opgevolgd door zijn dochter Maria. Vanaf 1565 hebben leden van de familie Van Strijthagen strijd gevoerd over het bezit van de heerlijkheid Oud-Valkenburg met de nabestaanden van Herman van Ghoor. Deze strijd heeft geduurd tot ca. 1700. Tijdens deze periode heeft de dochter van Maria haar bezittingen in 1608 geschonken aan Casper Ulrich Hoen van Hoensbroek. Na het beëindigen van de strijd werd de heerlijkheid Oud-Valkenburg door de erfgenamen van de familie Van Hoensbroek in 1701 verkocht aan generaal-veldmaarschalk Herman Georg baron von Tunderfelt. In 1749 verkocht diens zoon het kasteel aan Leonard Thimus, een lakenfabrikant uit Aken. Na diverse bouwwerkzaamheden te hebben verricht droeg Von Tunderfelt Genhoes over aan zijn schoonzoon Johann Friedrich von Pelser, o.a. heer van Berensberg. Deze Friedrich von Pelser werd in 1766 in de rijksadelstand verheven met de naam "von Pelser Berensberg". Via vererving bleef Genhoes tot in de twintigste eeuw binnen de familie Von Pelser. In die periode bevond Genhoes zich binnen Pruissisch grondgebied. In 1785 vond er een uitruiling plaats en ging het grondgebied over naar het Staatse deel. In de periode tussen 1785 en 1814 viel het terrein van Genhoes tijdelijk binnen Frans grondgebied en in de periode tussen 1830 en 1839 sloot het gebied zich tijdelijk aan bij België. Na het overlijden van de twee ongehuwde dochters van de laatste erfgenaam Felix von Pelser Berensberg in 1929 is het kasteel gedurende ca. 10 jaar niet bewoond geweest, tot er in 1940 twee gezinnen zijn gaan wonen. In 1951 werd het kasteel betrokken door de gebroeders Krijnen, die in het kasteel een antiquiteitenhandel en museum vestigden. Sinds 1955 is de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten eigenaar van het landgoed en wordt het kasteel als woonhuis verhuurt.
De oudste vermelding van het huidige goed "Oud-Valkenburg" is die uit 1041, wanneer de Duitse koning Hendrik III diverse goederen, waaronder "Oud-Valkenburg", schonk aan zijn nicht Irmgard. Via het huwelijk van diens kleindochter Guda kwam dit gebied in het bezit van Thibald van Voeren-Valkenburg. Niet duidelijk is, of er toen al sprake was van de aanwezigheid van een verdedigbare woning. Deze Thibald werd de oudst bekende heer van Valkenburg en stichter van het westelijk gelegen kasteel Valkenburg. Vanaf dat ogenblik werd het huidige goed onder de naam Oud-Valkenburg een groot leen van het huis Valkenburg met als leenmannen leden van de familie Alden-Valkenburgh. Van 1431 tot 1475 is het goed in het bezit van Frederick van Reymerstock, om vervolgens via vererving over te gaan naar Johan van Ghoor. In 1535 droeg zijn zoon Herman van Ghoor de heerlijkheid Oud Valkenburg met "alle erff ende guet des hoeffs van Aldenvalckenborch" over aan zijn nicht Maria van Ghoor, die was getrouwd met Johan I van Strijthagen. In de periode 1545 tot 1560 heeft Johan I van Strijthagen het huidige kasteel Genhoes laten bouwen. Verder kocht hij in 1559 van koning Filips II de heerlijkheid "de huyse ende slote van Aldenvalckenborch" met bijbehorende heerlijkheidsrechten. Na zijn overlijden in 1560 werd zijn zoon Johan II heer van Oud-Valkenburg, die weer werd opgevolgd door zijn dochter Maria. Vanaf 1565 hebben leden van de familie Van Strijthagen strijd gevoerd over het bezit van de heerlijkheid Oud-Valkenburg met de nabestaanden van Herman van Ghoor. Deze strijd heeft geduurd tot ca. 1700. Tijdens deze periode heeft de dochter van Maria haar bezittingen in 1608 geschonken aan Casper Ulrich Hoen van Hoensbroek. Na het beëindigen van de strijd werd de heerlijkheid Oud-Valkenburg door de erfgenamen van de familie Van Hoensbroek in 1701 verkocht aan generaal-veldmaarschalk Herman Georg baron von Tunderfelt. In 1749 verkocht diens zoon het kasteel aan Leonard Thimus, een lakenfabrikant uit Aken. Na diverse bouwwerkzaamheden te hebben verricht droeg Von Tunderfelt Genhoes over aan zijn schoonzoon Johann Friedrich von Pelser, o.a. heer van Berensberg. Deze Friedrich von Pelser werd in 1766 in de rijksadelstand verheven met de naam "von Pelser Berensberg". Via vererving bleef Genhoes tot in de twintigste eeuw binnen de familie Von Pelser. In die periode bevond Genhoes zich binnen Pruissisch grondgebied. In 1785 vond er een uitruiling plaats en ging het grondgebied over naar het Staatse deel. In de periode tussen 1785 en 1814 viel het terrein van Genhoes tijdelijk binnen Frans grondgebied en in de periode tussen 1830 en 1839 sloot het gebied zich tijdelijk aan bij België. Na het overlijden van de twee ongehuwde dochters van de laatste erfgenaam Felix von Pelser Berensberg in 1929 is het kasteel gedurende ca. 10 jaar niet bewoond geweest, tot er in 1940 twee gezinnen zijn gaan wonen. In 1951 werd het kasteel betrokken door de gebroeders Krijnen, die in het kasteel een antiquiteitenhandel en museum vestigden. Sinds 1955 is de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten eigenaar van het landgoed en wordt het kasteel als woonhuis verhuurt.
Historische betekenis
Het huis was het stamhuis van de heren van Alden-Valkenborgh.
Het huis was het stamhuis van de heren van Alden-Valkenborgh.
Bouwgeschiedenis
Hoewel de oudst bekende vermelding van het goed stamt uit 1041, is het onduidelijk of er toen ook sprake was van een verdedigbare woning. Daar Oud-Valkenburg begin twaalfde eeuw een groot leen werd van Valkenburg, mag worden aangenomen dat er sprake moet zijn geweest van een zetel van deze heerlijkheid. Met andere woorden dat er wel een verdedigbare woning moet zijn geweest. Hoe die er moet hebben uitgezien en mogelijk in de loop der jaren daarna is uitgebouwd, is niet bekend. Mogelijk heeft er in die periode een toren gestaan, die later verder is uitgebreid en dat delen van de fundering van deze toren zijn opgenomen in de fundering van de huidige toren en een deel van de hoofdvleugel. Op grond van een kaart van Jacob van Deventer uit de zestiende eeuw zou kunnen worden afgeleid, dat er sprake moet zijn geweest van een woonvleugel met aan beide zijden een toren. Omstreeks 1540 werd door Johan I van Strijthagen gestart met de bouw van een nieuw kasteel. Wat hiervoor de aanleiding was, is niet bekend. Mogelijk dat het hiervoor aanwezige huis door oorlogshandelingen werd verwoest. Hierbij werd gestart met het restaureren en aanpassen van de oorspronkelijke hoektoren aan de noordwestzijde en de bouw van het aansluitende (noordelijke) gedeelte van de hoofdvleugel. Het zuidelijk gedeelte van de hoofdvleugel moet omstreeks 1560 zijn gebouwd. De uit deze tijd stammende laat-gotische bouwdelen zijn uitgevoerd in mergelsteen. Als gevolg van oorlogshandeling tijdens de Tachtigjarige Oorlog heeft het kasteel in 1576 of 1579 aanzienlijke schade opgelopen. Deze schade is in de jaren daarna maar gedeeltelijk hersteld. Pas in 1608 toen het kasteel in het bezit was gekomen van Casper Ulrich Hoen van Hoensbroek werd het kasteel volledig hersteld. Als laatste werd in 1620 een nieuwe spits op de toren aangebracht. Een eerst volgende grote aanpassing vond plaats toen het kasteel begin achttiende eeuw in het bezit was gekomen van Herman Georg baron von Tunderfelt. Bij de door hem uitgevoerde verbouwingen werd het kasteel aangepast aan de smaak en behoeften van die tijd. Waarschijnlijk is hierbij in de oostgevel van de hoofdvleugel de huidige ingangspartij gemaakt en werd in het oorspronkelijk daarachter gelegen woonvertrek het huidige trappenhuis gerealiseerd. Verder werden overal in het gebouw de thans nog aanwezige dubbele eiken deuren aangebracht. Een eerst volgende verbouwing van enige omvang vond plaats omstreeks 1750, toen het kasteel in het bezit was van de Akense lakenhandelaar Leonard Thimus. Hij liet het kasteel aan de oostzijde uitbreiden met de in rococo stijl en in metselwerk uitgevoerde poortvleugel. In combinatie met deze nieuwbouw werd de oorspronkelijk in mergel uitgevoerde noordgevel van de woonvleugel vervangen door de thans in baksteen uitgevoerde gevel en werd het aansluitende gedeelte van het dak vervangen door een schilddak. Het uit die tijd stammende poortgebouw was een travee korten dan het thans aanwezige poortgebouw. De laatste grote verbouwing vond plaats omstreeks 1840 toen Felix von Pelser Berensberg het poortgebouw aan de zuidzijde met een travee liet verlengen en op de zolder van het poortgebouw kamers voor het personeel liet inrichten. De uitbreiding van het poortgebouw heeft een fundering, die mogelijk onderdeel is geweest van een hoektoren van het oorspronkelijke kasteel. Vanaf 1965 heeft de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten het kasteel geleidelijk gerestaureerd, waarna het door verschillende huurders werd bewoond. Over de ouderdom en de vormgeving van de ten noorden van het kasteel aanwezige boerderij zijn geen gegevens beschikbaar. Op de eerder genoemde kaart van Jacob van Deventer uit de zestiende eeuw zijn reeds gebouw op deze plaats aangegeven. Deze bebouwing is grotendeels, mede als gevolg van brand, daarna door nieuwbouw vervangen. Van de huidige U-vormige bebouwing is niets ouder dan eind zeventiende eeuw. Het witgeschilderde complex bestaat uit een tweelaagse woning met twee garages, een poortgebouw, twee stalgebouwen, een remise, een groot stalgebouw en een tweede woning met koetshuis. Alle bouwdelen hebben een met pannen afgedekt zadeldak, waarvan de eindgevels veelal zijn voorzien van wolfseinden.
Hoewel de oudst bekende vermelding van het goed stamt uit 1041, is het onduidelijk of er toen ook sprake was van een verdedigbare woning. Daar Oud-Valkenburg begin twaalfde eeuw een groot leen werd van Valkenburg, mag worden aangenomen dat er sprake moet zijn geweest van een zetel van deze heerlijkheid. Met andere woorden dat er wel een verdedigbare woning moet zijn geweest. Hoe die er moet hebben uitgezien en mogelijk in de loop der jaren daarna is uitgebouwd, is niet bekend. Mogelijk heeft er in die periode een toren gestaan, die later verder is uitgebreid en dat delen van de fundering van deze toren zijn opgenomen in de fundering van de huidige toren en een deel van de hoofdvleugel. Op grond van een kaart van Jacob van Deventer uit de zestiende eeuw zou kunnen worden afgeleid, dat er sprake moet zijn geweest van een woonvleugel met aan beide zijden een toren. Omstreeks 1540 werd door Johan I van Strijthagen gestart met de bouw van een nieuw kasteel. Wat hiervoor de aanleiding was, is niet bekend. Mogelijk dat het hiervoor aanwezige huis door oorlogshandelingen werd verwoest. Hierbij werd gestart met het restaureren en aanpassen van de oorspronkelijke hoektoren aan de noordwestzijde en de bouw van het aansluitende (noordelijke) gedeelte van de hoofdvleugel. Het zuidelijk gedeelte van de hoofdvleugel moet omstreeks 1560 zijn gebouwd. De uit deze tijd stammende laat-gotische bouwdelen zijn uitgevoerd in mergelsteen. Als gevolg van oorlogshandeling tijdens de Tachtigjarige Oorlog heeft het kasteel in 1576 of 1579 aanzienlijke schade opgelopen. Deze schade is in de jaren daarna maar gedeeltelijk hersteld. Pas in 1608 toen het kasteel in het bezit was gekomen van Casper Ulrich Hoen van Hoensbroek werd het kasteel volledig hersteld. Als laatste werd in 1620 een nieuwe spits op de toren aangebracht. Een eerst volgende grote aanpassing vond plaats toen het kasteel begin achttiende eeuw in het bezit was gekomen van Herman Georg baron von Tunderfelt. Bij de door hem uitgevoerde verbouwingen werd het kasteel aangepast aan de smaak en behoeften van die tijd. Waarschijnlijk is hierbij in de oostgevel van de hoofdvleugel de huidige ingangspartij gemaakt en werd in het oorspronkelijk daarachter gelegen woonvertrek het huidige trappenhuis gerealiseerd. Verder werden overal in het gebouw de thans nog aanwezige dubbele eiken deuren aangebracht. Een eerst volgende verbouwing van enige omvang vond plaats omstreeks 1750, toen het kasteel in het bezit was van de Akense lakenhandelaar Leonard Thimus. Hij liet het kasteel aan de oostzijde uitbreiden met de in rococo stijl en in metselwerk uitgevoerde poortvleugel. In combinatie met deze nieuwbouw werd de oorspronkelijk in mergel uitgevoerde noordgevel van de woonvleugel vervangen door de thans in baksteen uitgevoerde gevel en werd het aansluitende gedeelte van het dak vervangen door een schilddak. Het uit die tijd stammende poortgebouw was een travee korten dan het thans aanwezige poortgebouw. De laatste grote verbouwing vond plaats omstreeks 1840 toen Felix von Pelser Berensberg het poortgebouw aan de zuidzijde met een travee liet verlengen en op de zolder van het poortgebouw kamers voor het personeel liet inrichten. De uitbreiding van het poortgebouw heeft een fundering, die mogelijk onderdeel is geweest van een hoektoren van het oorspronkelijke kasteel. Vanaf 1965 heeft de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten het kasteel geleidelijk gerestaureerd, waarna het door verschillende huurders werd bewoond. Over de ouderdom en de vormgeving van de ten noorden van het kasteel aanwezige boerderij zijn geen gegevens beschikbaar. Op de eerder genoemde kaart van Jacob van Deventer uit de zestiende eeuw zijn reeds gebouw op deze plaats aangegeven. Deze bebouwing is grotendeels, mede als gevolg van brand, daarna door nieuwbouw vervangen. Van de huidige U-vormige bebouwing is niets ouder dan eind zeventiende eeuw. Het witgeschilderde complex bestaat uit een tweelaagse woning met twee garages, een poortgebouw, twee stalgebouwen, een remise, een groot stalgebouw en een tweede woning met koetshuis. Alle bouwdelen hebben een met pannen afgedekt zadeldak, waarvan de eindgevels veelal zijn voorzien van wolfseinden.
Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2012, geraadpleegd juni 2016; - kadastrale minuutkaart gemeente Oud Valkenburg, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 01, (MIN11082A01), geraadpleegd juni 2016; - De Tranchotkaart 73 Rekem- 74 West Valkenburg, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/ref/collection/krt/id/5629, geraadpleegd juni 2016; - Ferrariskaart 1777, nr. 210, Fauquemont, http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd juni 2016; - Kaart van Jacob van Deventer, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 1.1; - Hoofdburcht en voorburcht vanuit de lucht gezien, Hupperetz, W., B. Olde Meierink, en R. Rommes (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 380; - Plattegrond hoofdverdieping, Huygen, C.A., 1956, Genhoes te oud Valkenburg, Valkenburg's bakermat, uitgave nr. 4 in de gulden reeks van Limburgse monumenten, 18; - Aanzicht hoofdburcht vanuit zuidoosten, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 0.2; - Aanzicht hoofdburcht vanuit noordoosten, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 0.3; - Aanzicht hoofdburcht vanuit zuidwesten, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 0.14; - Entree poortvleugel, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 1.95; - Schouw grote salon woonvleugel, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 2.28; - Houten trapconstructie woonvleugel, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 2.32; - Aanzicht gebouwen voorburcht vanuit het westen gezien, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 3.20; - Aanzicht gebouwen voorburcht vanuit het noorden gezien, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 3.26; - Aanzicht gebouwen voorburcht vanuit het oosten gezien, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 3.30; - Oud-Valkenburg, litho, negentiende eeuw, P.A. Schipperus
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2012, geraadpleegd juni 2016; - kadastrale minuutkaart gemeente Oud Valkenburg, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 01, (MIN11082A01), geraadpleegd juni 2016; - De Tranchotkaart 73 Rekem- 74 West Valkenburg, onderdeel van de Tranchotkaart van het gebied tussen Maas en Rijn, 1803-1820, http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/ref/collection/krt/id/5629, geraadpleegd juni 2016; - Ferrariskaart 1777, nr. 210, Fauquemont, http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd juni 2016; - Kaart van Jacob van Deventer, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 1.1; - Hoofdburcht en voorburcht vanuit de lucht gezien, Hupperetz, W., B. Olde Meierink, en R. Rommes (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 380; - Plattegrond hoofdverdieping, Huygen, C.A., 1956, Genhoes te oud Valkenburg, Valkenburg's bakermat, uitgave nr. 4 in de gulden reeks van Limburgse monumenten, 18; - Aanzicht hoofdburcht vanuit zuidoosten, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 0.2; - Aanzicht hoofdburcht vanuit noordoosten, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 0.3; - Aanzicht hoofdburcht vanuit zuidwesten, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 0.14; - Entree poortvleugel, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 1.95; - Schouw grote salon woonvleugel, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 2.28; - Houten trapconstructie woonvleugel, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 2.32; - Aanzicht gebouwen voorburcht vanuit het westen gezien, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 3.20; - Aanzicht gebouwen voorburcht vanuit het noorden gezien, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 3.26; - Aanzicht gebouwen voorburcht vanuit het oosten gezien, Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist, 3.30; - Oud-Valkenburg, litho, negentiende eeuw, P.A. Schipperus
Bronnen
- http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd juni 2016; -https://zoeken.cultureelerfgoed.nl, voor het zoeken naar archeologisch informatie, juni 2016; - http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd juni 2016; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd juni 2016; - http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd juni 2016; - http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/deepzoom/collection/krt/id/5629/show/5623, Tranchotkaarten, geraadpleegd juni 2016; - http://archeologieinnederland.nl/bronnen-en-kaarten/amk-en-ikaw, geraadpleegd juni 2016; - http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/?mode=gallery&view=horizontal&q=Genhoes&rows=1&page=1, geraadpleegd juni 2016; - http://www.atlas1868.nl/li/oudvalkenburg.html, geraadpleegd juni 2016;
- http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd juni 2016; -https://zoeken.cultureelerfgoed.nl, voor het zoeken naar archeologisch informatie, juni 2016; - http://www.limburg.nl/e_Loket/Atlas_Limburg/Thematische_viewers/Kunst_en_Cultuur/ geraadpleegd juni 2016; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd juni 2016; - http://www.kbr.be/collections/cart_plan/ferraris/ferraris_nl.html, geraadpleegd juni 2016; - http://imagebase.ubvu.vu.nl/cdm/deepzoom/collection/krt/id/5629/show/5623, Tranchotkaarten, geraadpleegd juni 2016; - http://archeologieinnederland.nl/bronnen-en-kaarten/amk-en-ikaw, geraadpleegd juni 2016; - http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/?mode=gallery&view=horizontal&q=Genhoes&rows=1&page=1, geraadpleegd juni 2016; - http://www.atlas1868.nl/li/oudvalkenburg.html, geraadpleegd juni 2016;
Literatuur
- Habets, J., 1884, Geschiedenis van het leenhof en de leenen van Valkenburg, Roermond, 215-218; - Heynens, L., 2005, Kastelen in Zuid-Limburg, In hernieuwde glans, Zutphen, 44-45; - Hupperetz, W., B. Olde Meierink, en R. Rommes (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 380-382; - Huygen, C.A., 1956, Genhoes te oud Valkenburg, Valkenburg's bakermat, uitgave nr. 4 in de gulden reeks van Limburgse monumenten; - Janssen de Limpen, K.J.Th., 1958, Het kasteel Genhoes te Oud-Valkenburg, Maasgouw 1958, Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap, Maastricht, 105-112; - Linssen, D., Rottier, H., Salden, H., 1980, Limburgse kastelen in vogelvlucht, Heerlen, 40-41; - Moonen, B.J., en Roymans, J.A.M., 2007, Renovatie kasteelhoeve Genhoes te Oud-Valkenburg, Raap-Notitie 2626, - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VIII, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 367-368; - Stenvert, R., Kolman, C., Ginkel-Meester, S. van, Broekhoven, S., Stades-Vischer, E., 2003, Monumenten in Nederland, Limburg, Zeist/Zwolle, 287-288; - Vemer, J.C., 1966, Zuid Limburg land vol kastelen, Maastricht, 71-72; - Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, Hoensbroek, 43,105-106;
- Habets, J., 1884, Geschiedenis van het leenhof en de leenen van Valkenburg, Roermond, 215-218; - Heynens, L., 2005, Kastelen in Zuid-Limburg, In hernieuwde glans, Zutphen, 44-45; - Hupperetz, W., B. Olde Meierink, en R. Rommes (red.), 2005, Kastelen in Limburg, Burchten en Landhuizen (1000-1800), Utrecht, Stichting Limburgse Kastelen, 380-382; - Huygen, C.A., 1956, Genhoes te oud Valkenburg, Valkenburg's bakermat, uitgave nr. 4 in de gulden reeks van Limburgse monumenten; - Janssen de Limpen, K.J.Th., 1958, Het kasteel Genhoes te Oud-Valkenburg, Maasgouw 1958, Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap, Maastricht, 105-112; - Linssen, D., Rottier, H., Salden, H., 1980, Limburgse kastelen in vogelvlucht, Heerlen, 40-41; - Moonen, B.J., en Roymans, J.A.M., 2007, Renovatie kasteelhoeve Genhoes te Oud-Valkenburg, Raap-Notitie 2626, - Overvoorde, J.C., 1926, Voorlopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VIII, de provincie Limburg, 's Gravenhage, 367-368; - Stenvert, R., Kolman, C., Ginkel-Meester, S. van, Broekhoven, S., Stades-Vischer, E., 2003, Monumenten in Nederland, Limburg, Zeist/Zwolle, 287-288; - Vemer, J.C., 1966, Zuid Limburg land vol kastelen, Maastricht, 71-72; - Warffemius, A.A.M., Kooij, B.H.J.N., 2002, Bouwhistorische opname van kasteel Genhoes, Oud-Valkenburg 17-19, RDMZ Zeist; - Win, J.T.H. de, 1978, Kastelen in Limburg, Hoensbroek, 43,105-106;
Documentatie
Coördinaten
Coordinaten: 50°51'19.70''N, 5°51'22.66''O
Kaartblad: , x: 188,00, y: 318,55, precisie 2
Coordinaten: 50°51'19.70''N, 5°51'22.66''O
Kaartblad: , x: 188,00, y: 318,55, precisie 2
Bescherming gebouw
Status:
Monumentnummer: 514717
OMSCHRIJVING UIT RCE: Omschrijving van het complexDe HISTORISCHE BUITENPLAATS GENHOES ligt enkele kilometers ten oosten van Valkenburg, in het stroomdal van de Geul, direct op de zuidoever van de Molenbeek, een zuidelijke omleiding van de Geul; het complex bestaat uit een dubbel omgracht, in oorsprong middeleeuws kasteel op L-vormige plattegrond met een forse hoektoren; een deel van de buitengracht is in de 19e eeuw gedempt; de brede vierkante binnengracht met lage walmuren in mergel omgeeft het kasteel en de binnenplaats; een oplopende brug met 6 bogen geeft toegang tot het kasteeleiland; op het terrein tussen de binnen- en deels gedempte buitengracht liggen de grote kasteelhoeve, de voormalige moestuinen, de tuinmuren met restanten van kassen en een klein park met monumentale oude bomen: een landschappelijke aanleg uit ongeveer 1825 op basis van een 18e eeuwse geometrische aanleg, waarvan onder meer nog een fonteinbassin resteert; in dit parkje liggen ook de fundamenten van een ijskelder en een paviljoen; het complex wordt van oudsher geheel omgeven door boomgaarden; een korte lindelaan leidt vanaf de straatweg naar de poort, die toegang geeft tot de weg tussen de cour van de hoeve en de binnengracht; deze weg, waarop de brug naar het kasteel uitkomt, loopt verder de oorspronkelijke moestuin in. Het complex wordt aan de noordzijde begrensd door de Molenbeek, aan de oostkant door een scheisloot, aan de zuidzijde door de straatweg en aan de westkant door de Molenbeek en percelen van derden. De historische buitenplaats Genhoes omvat de volgende onderdelen: KASTEEL (514716), PARKAANLEG (514718), BOERDERIJ (514719), BRUG (514720), POORTEN en HEKKEN (514721), MUREN en KASSEN (514722) en TUINSIERADEN (514723). Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding der onderdelen aangegeven.Waardering van het complex: De HISTORISCHE BUITENPLAATS GENHOES is van algemeen cultuurhistorisch belang vanwege de ouderdom en de hoge mate van architectonische gaafheid van het gehele complex, zeker ook voor wat betreft de vrijwel ongestoorde ligging in het landschap van het Geuldal en vanwege de samenhang van de onderdelen.
Monumentnummer: 514716
OMSCHRIJVING UIT RCE: Omschrijving van het kasteelKASTEEL; omgracht, in oorsprong middeleeuws gebouw in mergel en baksteen op L-vormige plattegrond; op de hoek (noordwestpunt) een uitspringende forse vierkante toren; samen met de binnenplaats vormt het gebouw een vrijwel vierkant eiland; de binnenplaats heeft een keermuur in mergel met lage borstwering; de westelijke kasteelvleugel, XVI-XVII, heeft twee bouwlagen boven de kelders; mergel, alleen noordgevel in baksteen (18e eeuws); zadeldak met drie nokschoorstenen en trapgevel aan zuidzijde en schild aan noordkant; de lange muur aan de grachtzijde heeft direct onder de parterreramen drie brede banden in baksteen, die in de vier torengevels doorlopen; ramen met meerruitsvensters en blokvormig omlijst met hardsteen; onder de goot een fries met gotische boogjes; dubbele ingangsdeur in de oostgevel op de binnenplaats; de zware toren, ongeveer 1500, is in mergel uitgevoerd en heeft boven de kelder drie verdiepingen; de bovenste correspondeert met de kapverdieping van de westvleugel; smalle meerruitsvensters; achtkantig, aan de voet sterk geknikt dak, dat eindigt in een uivormige spits; daarop windvaan met jaartal 1620; de noordvleugel, XVIII, in baksteen en enkele meters tot aan de gracht verlengd in de 19e eeuw, heeft boven de kelders één hoge verdieping en daarboven een verdieping in de mansardekap; symmetrische gevels aan buiten- en courzijde (afgezien van de verlenging): in het midden een rijk omlijste risalerende poortdoorgang met links en rechts telkens twee licht getoogde meerruitsvensters met hardstenen omlijstingen; Régence poortomlijsting in mergel en hardsteen, boven de gootlijst doorlopend in halfrond fronton met drie vazen en door rocaille omlijste alliantiewapens, waaronder een getoogd meerruitsvenster; in de omlijsting, ter weerszijden van de poort een smal getoogd venster. Boven de poortdoorgang aan de courzijde een zonnewijzer ter breedte van de poort. Alle kasteeldaken met leien gedekt. Inwendig onder meer: van oorsprong vrij hangende steektrap, XVIII, met forse vierkante vaasvormige balusters, alles in eikenhout; diverse kamers met stucplafonds en eiken parketvloeren en betimmeringen, XVIII. In salon Lodewijk XV- schoorsteenmantel van bruingeaderd marmer met erboven schilderstuk (Diana). Waardering: KASTEEL van algemeen belang vanwege: a) de ouderdom en de cultuurhistorische waarden; b) de boeiende architectuur: harmonisch samengaan der verschillende bouwstijlen en -perioden; c) het historisch en fysiek middelpunt van de historische buitenplaats en uitgangspunt van de compositie van de parkaanleg;
Status:
Monumentnummer: 514717
OMSCHRIJVING UIT RCE: Omschrijving van het complexDe HISTORISCHE BUITENPLAATS GENHOES ligt enkele kilometers ten oosten van Valkenburg, in het stroomdal van de Geul, direct op de zuidoever van de Molenbeek, een zuidelijke omleiding van de Geul; het complex bestaat uit een dubbel omgracht, in oorsprong middeleeuws kasteel op L-vormige plattegrond met een forse hoektoren; een deel van de buitengracht is in de 19e eeuw gedempt; de brede vierkante binnengracht met lage walmuren in mergel omgeeft het kasteel en de binnenplaats; een oplopende brug met 6 bogen geeft toegang tot het kasteeleiland; op het terrein tussen de binnen- en deels gedempte buitengracht liggen de grote kasteelhoeve, de voormalige moestuinen, de tuinmuren met restanten van kassen en een klein park met monumentale oude bomen: een landschappelijke aanleg uit ongeveer 1825 op basis van een 18e eeuwse geometrische aanleg, waarvan onder meer nog een fonteinbassin resteert; in dit parkje liggen ook de fundamenten van een ijskelder en een paviljoen; het complex wordt van oudsher geheel omgeven door boomgaarden; een korte lindelaan leidt vanaf de straatweg naar de poort, die toegang geeft tot de weg tussen de cour van de hoeve en de binnengracht; deze weg, waarop de brug naar het kasteel uitkomt, loopt verder de oorspronkelijke moestuin in. Het complex wordt aan de noordzijde begrensd door de Molenbeek, aan de oostkant door een scheisloot, aan de zuidzijde door de straatweg en aan de westkant door de Molenbeek en percelen van derden. De historische buitenplaats Genhoes omvat de volgende onderdelen: KASTEEL (514716), PARKAANLEG (514718), BOERDERIJ (514719), BRUG (514720), POORTEN en HEKKEN (514721), MUREN en KASSEN (514722) en TUINSIERADEN (514723). Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding der onderdelen aangegeven.Waardering van het complex: De HISTORISCHE BUITENPLAATS GENHOES is van algemeen cultuurhistorisch belang vanwege de ouderdom en de hoge mate van architectonische gaafheid van het gehele complex, zeker ook voor wat betreft de vrijwel ongestoorde ligging in het landschap van het Geuldal en vanwege de samenhang van de onderdelen.
Monumentnummer: 514716
OMSCHRIJVING UIT RCE: Omschrijving van het kasteelKASTEEL; omgracht, in oorsprong middeleeuws gebouw in mergel en baksteen op L-vormige plattegrond; op de hoek (noordwestpunt) een uitspringende forse vierkante toren; samen met de binnenplaats vormt het gebouw een vrijwel vierkant eiland; de binnenplaats heeft een keermuur in mergel met lage borstwering; de westelijke kasteelvleugel, XVI-XVII, heeft twee bouwlagen boven de kelders; mergel, alleen noordgevel in baksteen (18e eeuws); zadeldak met drie nokschoorstenen en trapgevel aan zuidzijde en schild aan noordkant; de lange muur aan de grachtzijde heeft direct onder de parterreramen drie brede banden in baksteen, die in de vier torengevels doorlopen; ramen met meerruitsvensters en blokvormig omlijst met hardsteen; onder de goot een fries met gotische boogjes; dubbele ingangsdeur in de oostgevel op de binnenplaats; de zware toren, ongeveer 1500, is in mergel uitgevoerd en heeft boven de kelder drie verdiepingen; de bovenste correspondeert met de kapverdieping van de westvleugel; smalle meerruitsvensters; achtkantig, aan de voet sterk geknikt dak, dat eindigt in een uivormige spits; daarop windvaan met jaartal 1620; de noordvleugel, XVIII, in baksteen en enkele meters tot aan de gracht verlengd in de 19e eeuw, heeft boven de kelders één hoge verdieping en daarboven een verdieping in de mansardekap; symmetrische gevels aan buiten- en courzijde (afgezien van de verlenging): in het midden een rijk omlijste risalerende poortdoorgang met links en rechts telkens twee licht getoogde meerruitsvensters met hardstenen omlijstingen; Régence poortomlijsting in mergel en hardsteen, boven de gootlijst doorlopend in halfrond fronton met drie vazen en door rocaille omlijste alliantiewapens, waaronder een getoogd meerruitsvenster; in de omlijsting, ter weerszijden van de poort een smal getoogd venster. Boven de poortdoorgang aan de courzijde een zonnewijzer ter breedte van de poort. Alle kasteeldaken met leien gedekt. Inwendig onder meer: van oorsprong vrij hangende steektrap, XVIII, met forse vierkante vaasvormige balusters, alles in eikenhout; diverse kamers met stucplafonds en eiken parketvloeren en betimmeringen, XVIII. In salon Lodewijk XV- schoorsteenmantel van bruingeaderd marmer met erboven schilderstuk (Diana). Waardering: KASTEEL van algemeen belang vanwege: a) de ouderdom en de cultuurhistorische waarden; b) de boeiende architectuur: harmonisch samengaan der verschillende bouwstijlen en -perioden; c) het historisch en fysiek middelpunt van de historische buitenplaats en uitgangspunt van de compositie van de parkaanleg;
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J (Op het kasteelterrein is van toepassing het door de gemeenteraad van Valkenburg aan de Geul in 2013 vastgestelde bestemmingsplan Kernen 2010, 1e herziening, met als enkelbestemmingen "maatschappij", "water" en "natuur" en als dubbelbestemmingen "cultuurhistorisch" en "archeologie-3". )
Bestemming: (enkelbestemmingen 'maatschappij', 'water' en 'natuur')
Bestemming: (als dubbelbestemmingen 'cultuurhistorisch' en 'archeologie-3'. )
Bestemmingsplan: J (Op het kasteelterrein is van toepassing het door de gemeenteraad van Valkenburg aan de Geul in 2013 vastgestelde bestemmingsplan Kernen 2010, 1e herziening, met als enkelbestemmingen "maatschappij", "water" en "natuur" en als dubbelbestemmingen "cultuurhistorisch" en "archeologie-3". )
Bestemming: (enkelbestemmingen 'maatschappij', 'water' en 'natuur')
Bestemming: (als dubbelbestemmingen 'cultuurhistorisch' en 'archeologie-3'. )
Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: juni 2016
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: juni 2016
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.