Object
Overbrug, Blokhuis bij / Groot Overbrug

Locatie
Adres: Grote Overbrug
Overbrug
Gemeente Helmond
Provincie Noord-Brabant

Het blokhuis stond aan de Grote Overbrug, even ten noorden van Helmond, ten westen van de weg naar Aarle-Rixtel. De hier gegeven coördinaten zijn gebaseerd op Archis waarnemingsnummer 424760 en de omschrijving in Coenen 1992, 67.

Typologie

Aangezien de exacte ligging niet duidelijk is en er alleen een waarneming is gedaan van een enkele gemetselde muur, kan geen heldere uitspraak worden gedaan over de typologie. Aangezien het vermoedelijk ging om een blokhuis, is daarom gekozen voor 'overig'.

Etymologie
.Het huis werd genoemd naar de plaats waarbij het gebouwd werd [Van der Wielen].

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 16-03-2004

Aan de Grote Overbrug staan nog vier boerderijen, die eens tot een gemeenschappelijk goed behoord hebben [Van der Wielen].

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Er is geen middeleeuwse bebouwing meer zichtbaar in het landschap. Vermoedelijk is de locatie geheel overbouwd (aangezien de exacte ligging niet duidelijk is). In 1990 werd een brede gemetselde muur onder de grond aangetroffen, vermoedelijk van het Blokhuis.

Afmetingen
De afmetingen van het middeleeuwse huis zijn onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 1437
Bron: Helmonds Protocol

"Geen citaat voorhanden"

In 1437 verhuurde Jan van Rixtel het blokhuis aan Lenart van Pruijsschen [Van der Wielen].

Bezitsgeschiedenis
In 1437 verhuurde Jan van Rixtel het blokhuis aan Lenart, zoon van Jan van Pruijsschen. In de zestiende en zeventiende eeuw was het huis in handen van de familie Van Eijck, en daardoor verbonden met het kasteel Overbrug. Op 9 april 1699 werd het blokhuis afzonderlijk verkocht aan Johan Philip, baron van Leefdael, heer van Waalwijk en Beek en Donk. Van Leefdael probeerde destijds heel Overbrug op te kopen; in 1701 bezat hij ook de drie boerderijen op de Grote Overbrug. In 1712 werden zijn met vele schulden belastte goederen publiek verkocht. In de jaren dertig van de achttiende eeuw was geheel de Grote Overbrug in handen van de familie Draack. In 1787 verkocht Erke Draack de boerderij aan Michiel Claas Berkers uit Helmond, die het na drie jaar weer overdeed aan Johan Dirk Welten. De drie overige boerderijen werden verkocht aan de heer Wesselman, Jodocus Gruijters en Jan Aard Corsten. Wesselman verkocht zijn huis weer door aan Francis Kuijpers uit Helmond [Van der Wielen].

Historische betekenis
Het gaat hier om een eenvoudig versterkt gebouw, dat op verzoek van de hertog door particulieren op een strategische plaats werd gesticht tegen vijandelijke aanvallen [Van der Wielen].

Bouwgeschiedenis
Het huis bestond al in 1437. Uit dat jaar dateert de oudste vermelding. Eind achttiende eeuw bestond het goed uit vier boerderijen; het blokhuis is dus of verdwenen, of omgebouwd tot een van die boerderijen [Van der Wielen]. Bij de bouw van een kippenhok werd op 1 meter diepte een brede gemetselde muur gezien. Deze mondelinge vermelding (info Theo de Jong) stamt uit ongeveer 1990.

Afbeeldingen
- Kadastrale minuut, 1811-1832, Aarle-Rixtel, Noord Brabant. Sectie C, blad 2, nr. 713(http://watwaswaar.nl/#aO-H2-6-ed-1v-1-3g8W-1AnY---Mj, geraadpleegd op 11-10-2011).- Google Earth foto, 2011, locatie Overbrug, Blokhuis en Kasteel / Groot en Klein (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Aa., van der, A. J., 1839, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, Gorinchem, dl. 8, 741.- Coenen, J., 1992, Van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. De geschiedenis van Aarle-Rixtel, Aarle-Rixtel, 38-39, 43, 67, 105.- Heugten, W. van, 1982, 'Blokhuizen in oostelijk Noord-Brabant', Het Brabants Kasteel, jaargang 5, nr. 2, 9-10.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen / Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 16-03-2004 / 11-10-2011

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
3L5, Dekzandruggen (+/- oud bouwlanddek)

Bodemkundige codering
bEZ23-VI, Hoge bruine enkeerdgronden; lemig fijn zand