Object
Hoogenhuizen

Locatie
Adres: Oirschotseweg 12, 5066 CJ
Moergestel
Gemeente Oisterwijk
Provincie Noord-Brabant

Hoogenhuizen lag ten oosten van Moergestel, ten zuiden van de Oirschotseweg, 400 meter ten oosten van de deels gekanaliseerde Reusel. De hier gegeven coördinaten geven de locatie van het huidige 19de-eeuwse huis weer.

Typologie

...

Etymologie
...

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 01-02-2004

Op het voormalige kasteelterrein staat nu het huidige huis Hoogenhuizen, van de neerhuizing gescheiden door wederom een gracht. De term 'hooghuis' heeft nog steeds betrekking op het huis. Het is een hoge, smalle blokvormige laatnegentiende-eeuwse villa van twee bouwlagen onder een schilddak. De toegang tot het terrein wordt afgesloten met een monumentaal hek [Van der Wielen].

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

In het landschap is niets meer te zien van het kasteel. Dat heeft (volgens Van der Aa eind 18e eeuw) plaatsgemaakt voor een 19e-eeuws herenhuis. Dit huis, met koetshuis en hek, is Rijksbeschermd.

Afmetingen
...

Oudste vermelding
Datum: 31-05-1513
Bron: Oisterwijk, R.217,22

"'dat hoechuys'"

Bij een verdeling van een goed te Moergestel werd 'dat hoechuys metten cleynen huysken' bij de ene helft gerekend, terwijl het bouwhuis met de schuur en schop tot de andere helft werd gerekend [Van der Wielen].

Bezitsgeschiedenis
In 1513 werd er een goed gedeeld tussen Jacob Monick enerzijds, en de kinderen van Reiner van Diest anderzijds. Het kasteeltje wordt Jacop Monick toebedeeld; hij krijgt er twee en een halve rijnsgulden bij, omdat het bouwhuis, dat tot de andere helft behoorde 'alsoe vele is geëstimeert vetter te wesen'. Later werd het bezit van de familie De Cock. Via het huwelijk van Catharina de Cock met jonker Lambert Becx werd in 1646 de grondslag gelegd voor de latere vestiging van het geslacht Becx op 't Hooghuis. Na de Tachtigjarige Oorlog verkoos de familie Becx te verhuizen naar Leuven, omdat ook zij, na de vrede van Munster in 1648, net als vele landjonkers zij zich niet meer interesseerden voor hun goederen in het Generaliteitsland, en nog meer omdat zij als katholieken van openbare ambten uitgesloten waren. Na de dood van jonker Lambert in 1675, keerde Catharina echter terug naar Den Bosch. Daarna vestigde jonker Gaspar Hendrik Becx zich definitief als heer van Quabeeck en 't Hooghuys op het huis in Moergestel. Na 1763 verhuisde de familie naar de neerhuizing. Via vererving kwam het goed in de negentiende eeuw in handen van Cornelis Andreas van de Pol. In 1889 kwam het landgoed in handen van de Tilburgse fabrikant C. Mommers [Van der Wielen].

Historische betekenis
...

Bouwgeschiedenis
In 1513 bestond het oorspronkelijke huis al. In 1777 zou het bouwvallige huis afgebroken moeten zijn, maar waarschijnlijk stond het er tot in de negentiende eeuw nog. In 1834 werd waarschijnlijk de boerderij opnieuw opgetrokken, en na 1889 werd er op het landgoed een nieuw huis gebouwd [Van der Wielen].

Afbeeldingen
- Kadastrale minuut, 1828, Gemeente Moergestel, Noord Brabant. Sectie B, blad 1, nr. 364-365 (https://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/rce-mediabank/detail/a7807afa-94d7-11e5-bef2-3bc4eb0c265d, geraadpleegd op 09-11-2020).
- Google Earth foto, 2011, locatie Hoogenhuizen te Moergestel (Documentatiecentrum NKS digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Aa, A.J. van der, 1851, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, Gorinchem, dl. 14, 902.
- Aa, A.J. van der, 1846, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, Gorinchem, dl. 7, 1002.
- Becx, J.A.J., Het Geslacht Becx, Vijf Eeuwen in de Meierij (1475-1975). V., De Kleine Meierij, 1976, jaargang 27, 62-69 [Van der Wielen].
- Becx, J.A.J., Het Geslacht Becx, Vijf Eeuwen in de Meierij (1475-1975). VIII., De Kleine Meierij, 1979, jaargang 30, 44-53 [Van der Wielen].
- Becx, J.A.J., Het Geslacht Becx, Vijf Eeuwen in de Meierij (1475-1975). IX., De Kleine Meierij, 1980, jaargang 31, 6-13 [Van der Wielen].
- Berkelmans, G., In Laetschappe beteult, omkijken naar Verpachting, De Kleine Meierij, 1999, jaargang 50, nr. 4, 129 [Van der Wielen].
- Becx, J.A.J./Bakker, W. de, De Deponering van twee afgedwaalde Collecties betreffende de Geslachten Van de Water en Becx, De Kleine Meierij, z.p., 19-26 [Van der Wielen].
- Boven, M.M.A. van, 1982, Kastelen in Brabant. ‘Van Burcht tot Landhuis’, ’s-Hertogenbosch, 153.
- Smulders, F., Een boze Pastoor, De Kleine Meierij, 1948/49, jaargang 2, nr. 10, 3 [Van der Wielen].

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:  (Huidige bebouwing)

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen / Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 01-02-2004 / 22-03-2011

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Geomorfologische codering
3L5, Dekzandruggen (+/- oud bouwlanddek)

Bodemkundige codering
zEZ21-VI, Hoge zwarte enkeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand