Object
Strijen

Locatie
Adres: Kasteeldreef, ong.
Oosterhout
Gemeente Oosterhout
Provincie Noord-Brabant

Het bestreft hier de overblijfselen van het kasteel Strijen, gelegen ten noorden van het centrum van Oosterhout, nabij de Kasteeldreef, net boven de Bovensteweg (N629).

Typologie

Welk type kasteel het was is moeilijk te zeggen. Het hoofdgebouw had minstens drie verdiepingen zodat men geneigd is aan een torenkasteel te denken [Van der Wielen].

Etymologie
Genoemd naar het graafschap Strijen en het riviertje de Strijene, dat de grens vormde tussen het hertogdom Brabant en het graafschap Holland, waarbij het huis was gebouwd [Van der Wielen].

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 01-02-2004

Op een omgracht eilandje ten noorden van het centrum van Oosterhout staat nog de hoek van een vierkante toren, als onderdeel van een soort wandelparkje [Van der Wielen].

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Van het kasteel resteert alleen nog de noord-westhoek van de vierkante toren, zo'n 27 m hoog. De noordelijke muur is 1,90 m dik en de westelijke muur 1,65 m. Op de derde verdieping zijn nog de aanzetten van een gemetseld kruisgewelf en muraalbogen te onderscheiden. In de paden rondom de ruïne kan men nog de plattegrond van het kasteel onderscheiden. Ook is er nog een deel van de gracht aanwezig.

Oudste vermelding
Datum: 1288
Bron: Getuigenis

"'dat huys tot Oesterhout'"

'...dat dat huys tot Strijen dat men dat huys tot Oesterhout hyet, staen soude eendeels in Hollant ende eendeels in Brabant'. Volgens de overlevering was het huis gedeeltelijk op Hollands en gedeeltelijk op Brabants gebied gebouwd. Zo zou in de kapel het altaar op Hollands gebied en de zitplaats van de heer op Brabants grondgebied gestaan hebben [Van der Wielen].

Bezitsgeschiedenis
Het huis zou rond 1288 gebouwd zijn door Willem van Strijen. Diens dochter Aleid huwde met Claes van Putten, waardoor het huis in diens familie kwam. Hun dochter Oda trouwde met Willem van Horn en Altena, waardoor het kasteel in die handen kwam. In 1324 kreeg Willem van Duivenvoorde huis en heerlijkheid Strijen in erfpacht. Na zijn dood kwam het huis in handen van zijn halfbroer Jan van Polanen. Tijdens de Hoekse en Kabeljouwse Twisten werd het kasteel geplunderd en in brand gestoken. Het kasteel werd niet meer opgebouwd. Het Domeinenbestuur deed de ruïne over aan het Departement van Binnenlandse Zaken, die deed het vervolgens over aan de Rijksdienst Kastelenbeheer, en na opheffing daarvan werd de gemeente Oosterhout eigenaar [Van der Wielen].

Historische betekenis
Het huis was een buffer tussen de graaf van Holland en de hertog van Brabant [Van der Wielen].

Bouwgeschiedenis
Uit verklaringen blijkt dat er rond 1288 een huis met muur, toren, zaal en kapel werd gebouwd. In de veertiende eeuw werd het kasteel uitgebreid, maar in 1572 was het kasteel na diverse belegeringen een bouwval. In 1617 gaf de prins van Oranje toestemming aan de magistraat van Oosterhout de bouwmaterialen te hergebruiken. Al wat er overbleef waren de fundamenten en een 27 meter hoge torenhoek. In 1885 werd de overgebleven ruïne geconsolideerd [Van der Wielen].

Afbeeldingen
- Het Huys van Strijen in Oosterhout, H.R. Brouerius, tekening, Tilburg, KUB O 31/820.11 Stry.- Prospectus Ruinarum Castelli Strijen in Municipio oosterhout, Kopergravure, 1656, A. Santvoort, Tilburg, KUB O 31/820.11 Stry.- Castellum Strijen, ingekleurde kopergravure, 1656, A. Santvoort, Tilburg, KUB O 31/820.11 Stry.- Het Overblijfsel van het Huys te Streyen nabij Oosterhout getekend aan de Z:O: Zijde, gravure, 1793, M. van Altena, Tilburg, KUB O 31/820.11 Stry.- Overblijfzels van het Huys te Stryen bij Oosterhout, pentekening, Tilburg, KUB O 31/820.11 Stry.- Overblijfzels van het Huys te Stryen bij Oosterhout, ets, 1732, H. Spilman/C. Pronk, Tilburg, KUB O 31/820.11 Stry.- Kadastrale minuut, 1821, Gemeente Oosterhout, Noord Brabant. Sectie R, blad 1, nr. 13 (http://watwaswaar.nl/#Su-Ku-7-ed-1v-1-2ug4-1Pu4---15M, geraadpleegd op 09-03-2011).- Google Earth foto, 2011, locatie Strijen (Documentatiecentrum NKS digitale documentatie).

Literatuur
- Oirschot, A. van, 1981, Middeleeuwse Kastelen van Noord-Brabant. Hun bewoners en bewogen geschiedenis, Rijswijk, 221-226.- Oirschot, A. van, Kastelengids van Noord-Brabant, 1999, 144-146.- Boven, M.M.A. van, 1982, Kastelen in Brabant; van Burcht tot Landhuis, ’s-Hertogenbosch, 72-73.- Kalf, J., 1912, De monumenten van geschiedenis en kunst. De monumenten in de voormalige Baronie van Breda, Utrecht, 275-280.- Kransberg, D. en H. Mils, 1979, Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen, 199-200.

Documentatie
Werkcollege archeologie. Kasteel Strijen nader vergeleken. Instituut voor Toegepast Historisch Onderzoek (ITHO Oosterhout). Bureau Hermans en Kamphuis, 1990, Bouwhistorische documentatie en waardebepaling. Ruine van Strijen, Oosterhout NB, ’s-Gravenhage: Rijksgebouwendienst.

Coördinaten
Coordinaten: 51°39'18.68''N, 4°51'31.75''O
Kaartblad: 44D , x: 118.430, y: 407.490, precisie 2

Bescherming gebouw
Status:

Monumentnummer: 31665
 Beschrijving uit het Monumentenregister: Overblijfsel van het kasteel Strijen, bestaande uit de bouwval van een hoge rechthoekige toren, ongeveer de helft der noordelijke en westelijke muren, welke ten dele door segment- en rondbogen ontlaste vensters en smalle spleten vertonen. Inwendig muraalbogen en de aanzet van een kruisribgewelf. Vermoedelijk 14e eeuw.

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen / J.J.A. Pennartz
Beschrijving gemaakt: 01-02-2004 / 18-11-2008

Archeologisch onderzoek RCE
ROB jaarverslag 1985, p. 164.

Overig onderzoek
2008 - bureauonderzoek door particulier.

Geomorfologische codering
B, Bebouwing

Bodemkundige codering
|h Bebouwing