Object
Moerenburg

Locatie
Adres: Moerenburgseweg, ong.
Tilburg
Gemeente Tilburg
Provincie Noord-Brabant

Het kasteel stond ten westen van de huidige Moerenburgseweg. In de zuidoost hoek van het terrein van de waterzuiverings installatie.

Typologie

De typologie van het oorspronkelijke middeleeuwse huis is onbekend. Vermoedelijk ging het in eerste instantie om een hoeve, die later in de Middeleeuwen tot adellijk huis werd uitgebreid.

Etymologie
Moer heeft betrekking op moeras- en heidegronden; burg is een versterkt huis [Van der Wielen].

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 27-12-2003

Huidige functie:

Van het huis is niets meer over. Alleen twee stenen leeuwen die op het inrijhek gestaan hebben, bevinden zich nu op de patio van de G.G.D. [Van der Wielen].

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Van de middeleeuwse bebouwing is bovengronds niets meer zichtbaar. Er bevinden zich nog wel resten van de gracht en funderingen van het versterkte huis (die terug lopen tot de 14e eeuw). Het terrein maakt momenteel deel uit van de waterzuiveringsinstallatie, maar er liggen plannen voor herbestemming van het gebied, die mogelijk al in werking zijn gesteld. Door herinrichting van het terrein zal Moerenburg in de nabije toekomst dienen als;• poort en ontvangstruimte tussen de stad Tilburg en het Landschapspark Moerenburg;• thuishaven voor culturele en recreatieve activiteiten voor inwoners van Tilburg en de regio;• terrein voor nazuivering en buffering van stedelijk water;• ‘belevingsterrein’ met water, cultuur, ontspanning en educatie gecombineerd.Daarbij vormt de historische betekenis van het complex de basis van het inrichtingsconcept. Dit betreft zowel het industrieel (de zuiveringsinstallatie) als het cultureel erfgoed (het voormalig Huis) van Moerenburg.Zo ontstaat een vanuit de historie opgebouwd raamwerk voor gebruik en ontwikkeling. Het raamwerk geeft plek aan monumenten, relicten en herinneringen, als onderdeel van de geschiedenis van het terrein. Op deze wijze is geborgd dat het Belvedere-principe 'behoud door ontwikkeling' het werkprincipe voor de toekomst is, zowel op het niveau van het terrein als op het niveau van objecten (bron: Objet Trouvé Moerenburg Tilburg, 22-23).

Afmetingen
De afmetingen van het middeleeuwse huis zijn onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 21-11-1358
Bron: Oisterwijkse schepenakte

"'mansus Moerenborch'"

In 1358 verkopen 'Walterus, zoon van Mathias de Mol de Westilborch en zijn dochter Margareta de mansus Moerenborch met zijn aanhorigheden en twee stukken land aan Hendrik Wisse' [ Van der Wielen].

Bezitsgeschiedenis
In 1358 verkochten Walterus de Mol de Westilborch en zijn dochter Margareta de 'mansus Moerenburg' aan Hendrik Wisse. Dit is de oudste vermelding van het huis. Diens dochter Elizabeth, gehuwd met Gerard Nannen, deed in 1383 afstand van het vruchtgebruik ten gunste van haar kinderen Henrick en Kathelijn. In 1384 verkochten zij Moerenburg aan Jan van Gestel, investiet van de kerk van Tilburg, ten behoeve van de abdij van Tongerlo. Sinds 1384 was het huis in gebruik als pastorie, welke functie het tot 1648 zou houden. Van 1648 tot 1663 deed het dienst als predikantswoning, en daarna werd het tot 1691 bewoond door de rentmeesters van de geestelijke goederen in het kwartier van Oisterwijk. In 1691 werd het huis verkocht aan Charles Graham. In 1697 verkocht deze het huis met de hoeve en de landerijen aan Philippe Claude de Saint Amant. Bij diens overlijden in 1717 werden zijn drie kinderen gezamenlijk eigenaar [Van der Wielen].

Bouwgeschiedenis
Het huis werd waarschijnlijk als hoeve gebouwd, maar werd in de jaren na de bouw behoorlijk uitgebreid. In 1652 vonden er reparaties plaats; een oude schuur werd afgebroken. In 1660 verkeerde het huis weer in een erbarmelijke staat. Waarschijnlijk zijn toen het oudste gedeelte van het huis en het poortgebouw afgebroken om met behulp van het vrijkomende bouwmateriaal het dwarshuis en de brug te herstellen. In 1750 werd het huis ter afbraak verkocht [Van der Wielen].

Afbeeldingen
- olieverfschilderij, , 18e eeuw, T Huys Moerenburgh, anoniem, Tilburg, part. collectie (van Loon 2006, 46).- Reconstructie tekening naar een anoniem 18e eeuws schilderij, 1976, H. Corvers, Tilburg, Gemeentelijke Archiefdienst (van Loon 1978 1981, 105).- Kadastrale minuut, 1811-1832, Gemeente Tilburg, Noord Brabant. Sectie B, blad 2, nabij nr. 820 (http://watwaswaar.nl/#VU-Iq-7-ed-1v-1-3AMO-1GYK---Rd, geraadpleegd op 14-09-2011).- Google Earth foto, 2011, locatie Moerenburg (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Boven, M.M.A. van, 1982, Kastelen in Brabant. ‘Van Burcht tot Landhuis’, ’s-Hertogenbosch, 176.- Gheysen, K. et al., 2005, Tilburg - Moerenburg. Archeologisch en cultuurhistorisch bureauonderzoek, BILAN Rapport 2005/36, Tilburg.- Loon, A.J.A. van, 1978, 1981, "De Huizinge Moerenburg en haar Bewoners", Jaarboek De Lindeboom 1978-1981.- Loon, A. van, 2006, "De pastorie en het landgoed Moerenburg 1384-1750" in: Tilburg, jaargang 24, nr. 2, 44-51.- Peters, S., 2006, "Het archeologisch onderzoek van het huis Moerenburg" in: Tilburg, jaargang 24, nr. 2, 52-57.- NN, 2008, Objet Trouvé. Herinrichtingsplan voor het RWZI-terrein Moerenburg.

Documentatie
Dcumentatiecentrum NKS, documentatiemap 'Moerenburg'.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Gemeentelijk monument: Objet trouvé :'De archeologische vindplaats zelf wordt door de Gemeente Tilburg aangewezen als gemeentelijk monument'. [Het object komt echter niet voor op de lijst van gemeentelijke objecten van Tilburg, misschien omdat hier geen archeologische objecten op staan?]

Bestemming
Bestemmingsplan:

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen / Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 27-12-2003 / 14-09-2011

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
2005 - BAAC opgraving2005 - BILAN bureauonderzoek2007 - BAAC booronderzoek

Geomorfologische codering
B, Bebouwing

Bodemkundige codering
zEZ23-V*, Hoge zwarte enkeerdgronden; lemig fijn zand