Tammingaborg
IN BEWERKING [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Tammingaborg
Locatie
Adres: Bosjesweg
Hornhuizen
Gemeente Kloosterburen?
Provincie Groningen
Kloosterburen sectie C2 nr 239
Typologie
Etymologie
De familienaam Tamminga komt in Hornhuizen in 1343 en 1344 voor het eerst voor.
Huidige situatie
De borgstee en de singels zijn afgegraven, de grachten gedempt en het gehele terrein geëgaliseerd. Een klein stukje singel op de noordoosthoek met enkele oude bomen is er nog in 1973. Bij de egalisatie zijn de fundamenten gedeeltelijk uitgegraven en door de eigenaar opgetekend.De nabijgelegen Tammingaheerd, thans proefboerderij, vroeger bij het huis behorend, heeft nu een andere eigenaar. Bij de ruilverkaveling is een nieuwe uitweg gemaakt.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik: (?)
De omgrachte borgstede was in 1848 boomkwekerij.
Afmetingen
Van het grote ongeveer vierkante omgrachte terrein wordt de noordoosthoek, iets minder dan een kwart van het totaal, ingenomen door de omgrachte borgstede. De gracht is daar breder, ca 15 m, tegen ca 8 m elders.Een restant oost-west lopende dwarsgracht op de kadastrale minuut doet vermoeden dat het noordwestelijk gedeelte de voorburcht is geweest. Exclusief grachten meet dit terrein ca 65 x 100 m.Het schathuis stond ten oosten van de borgstede, 30 m buiten de omgrachting. Op 200 ten zuiden daarvan stond de bijbehorende Tammingaheerd.
Oudste vermelding
Datum: 1416
Bron: boedelscheiding
Tammingehuis met de innerhof, het voorheem, redgerrecht, dijkrecht, 'kerckwegen', kerkstoelen en alle rechten behorende bij het huis en de heerd. Aldus W.J. Formsma ea, De Ommelander Borgen en Steenhuizen.
Bezitsgeschiedenis
Oorspronkelijk hoogstwaarschijnlijk in handen van het geslacht Tamminga, die voor het eerst in 1343 in Hornhuizen werd vermeld. Jarig Tamminga trad in 1375 als hoofdeling op, want hij had soldaten (armigeri, gewapende mannen) in dienst. Er zijn geen feitelijke gegevens die het bestaan van een steenhuis in deze periode bevestigen. In 1416 kreeg Abel Tamminga het Tammingehuis. In 1503 schonk Emeke Tamminga haar aandeel van Tamminga aan haar dochter Bawe, gehuwd met Herman Lewe. Tussen 1503 en 1542 zijn de familie- en bezitsverhoudingen onduidelijk. Abel Tamminga (1498-1549) was verantwoordelijk voor de verbouwing (nieuwbouw?) van 1542.In 1594 was doctor Sicke van Dekema, getrouwd met Hille Tamminga, hoofdeling te Jellum, Tammingaborg en in de Marne. Al in 1608 woonde hun dochter Lucia van Dekema met haar man Julius van Meckema op de Tammingaborg, die ze pas in 1625 erfde. In die tijd zou de borg zijn verbouwd. Het huis vererfde op hun dochter Luts van Meckema, gehuwd met Douwe van Aylva. Daarna bleef het huis in de familie Aylva tot de veiling in 1776. Eigenaar werd het geslacht Jarges tot 1797. De volgende koper was Jan Carel Ferdinand van In- en Kniphuisen, die in 1802 alweer verkocht aan H.E. Noordhuis c.s. Het huis werd afgebroken en in 1811 is de onder beklemming verhuurde borgstede verkocht aan P. Durleu op Bellingeweer.
Bouwgeschiedenis
Abel Tamminga erfde in 1416 het Tammingehuis met innerhof en voorheem. Zijn zoon Onno Tamminga en Emeke Asinga lieten een nieuw huis bouwen op Tamminga na 1444. In 1503 schonk Emeke haar aandeel aan haar dochter Bawe, waarbij sprake is van de nieuwe zaal, het brouwhuis, de nieuwe kamer en andere nieuwe gebouwen. Van Halsema vermeldde in de 18e eeuw een verbouwing (nieuwbouw?) van 1542, vermoedelijk door Abel Tamminga (1498-1549).De dochter van Sicke van Dekema en Hille Tamminga, Lucia van Dekema, erfde de borg pas in 1625, maar woonde er al met haar man Julius van Meckema sinds 1608. Dit echtpaar zou toen al de borg vergroot en vernieuwd hebben.Bij de veiling in 1776 werd de borg omschreven als een hoogadellijk huis, met schathuis, schuur, hoven, singels, lanen, vijvers, grachten, bomen, plantages en twee duivematten. In 1802 werd 'de aangename buitenplaats cum annexis' verkocht en waarschijnlijk in etappes afgebroken voor 1809. De borgstede was in 1848 een boomkwekerij. Het schathuis is veel later nadien afgebroken.
Afbeeldingen
CoenderskaartSchoemaker, tekening met onjuist onderschrift.Stellingwerff, idem.Tekening door onbekende, 19e eeuw, GA Groningen.
Bronnen
Literatuur
Dr.J.W. Formsma e.a., De Ommelander Borgen en Steenhuizen. Assen 1973.Aldaar verwijzing naar J. Vinhuizen, Tammingaborg te Hornhuizen. Maandblad Groningen 1918, blz 123-131, 189.
Documentatie
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: Onbekend
Beschrijving gemaakt: 21-3-1999
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.