Fraam
IN BEWERKING [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Fraam
Locatie
Adres: Garsthuizerweg
Huizinge
Gemeente De Marne
Provincie Groningen
Middelstum sectie B2 nr 176
Typologie
Mogelijk gaat het om een zaalhuis. Op de kadastrale minuut is de borgstede (het borgterrein) ca 26 x 36 m. Mogelijk is dit ook de maat van het huis geweest.
Etymologie
De huisnaan is afgeleid van de familienaam Ferawema, met variaties als Feradema, Frawama, Frademe, Frame.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 01-09-1998
Volgens de literatuur (Formsma ea, Ommelander Borgen, 1973) is het terrein tussen 1953 en 1973 geëgaliseerd. Voordien was het grachtenstelsel nog zichtbaar.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Het terrein is geëgaliseerd tussen 1953 en 1973.
Afmetingen
De maten zijn gebaseerd op een bewerking van de kadastrale minuut in Formsma 1973, 182.
Oudste vermelding
Datum: 1487
Bron: Reg. Feith 1487, 23
"Formsma ea, De Ommelander borgen, p. 14."
'Een heerd met huizingen, hemen, grachten, wallen, singels en een poort.' p. 14. Op p. 181 ook nog een 'poortvenne'. Dit zijn kennelijk moderne citaten uit een verkoopcontract. Bij de bespreking van Fraam wordt een Blideke toe Fraam genoemd van 1440-1487, dat er mogelijk op wijst dat het huis er al stond. Een vermelding uit 1371 van een domus (huis) Frouwama, gelijktijdig met een domus Melcama, kan met Fraam te maken hebben. Het nabijgelegen Melkema is wel omgracht, maar nooit tot een borg uitgegroeid.
Bezitsgeschiedenis
Een vroege bezitter van Fraam zou Rolef Kater geweest kunnen zijn. Hij was in 1408 hoofdeling te Huizinge, en wellicht dezelfde als Rodolphus Frawama in 1403. Mogelijk was Blideke toe Fraam zijn dochter. Blideke is enkele malen getrouwd geweest met een hoofdeling. De laatste, Egge Addinga, werd in 1485 vermoord. In 1487 verkopen Blideke en haar zoon Haije Addinga hun rechten op Fraam aan Claas en Sweder Cater, die ze hun neven noemen. Het huis zou in de familie Cater blijven totdat Hille Cater het via vererving in handen kreeg. Zij was gehuwd met Frederik Coenders van Helpen. Hij werd in 1602 burgemeester van Groningen en hielp in 1614 mee aan de oprichting van de universiteit. Hij overleed kinderloos in 1618. Na de dood van Hille Cater ging Fraam over op Frederiks halfbroer Wilhelm, een krijgsman die niet veel op Fraam zal zijn verbleven. Hij werd in 1618 drost van Leerort, waar hij in 1639 overleed. Wilhelms dochter Anna was in 1624 getrouwd met een verre neef, Berend Coenders van Helpen. Dit echtpaar betrok Fraam. Berends zonen Willem en Frederik zijn bekend als de makers van de Coenderskaart met de afbeeldingen van borgen. Berends oudste zoon Abel Coenders van Vervou erfde Fraam. De titel Vervou had Abel van een oudoom. Na de dood van Berend is dit echtpaar waarschijnlijk op Fraam gaan wonen, althans Abel compareerde sindsdien voor Huizinge op de landdag. Na Abels dood in 1690 kwam Fraam aan zijn zoon Joost Lewe Coenders van Vervou. Ook Joost compareerde eerst voor Zandeweer en na de dood van zijn vader voor Huizinge. Hij overleed voor maart 1703 en zijn zoon Bernhard uit zijn tweede huwelijk, met Ebelina Johanna Clant volgde hem op te Fraam. Hij verkocht Fraam in 1713 aan Willem Alberda van Dijksterhuis. Deze zal er waarschijnlijk niet gewoond hebben. Formsma meldt dat de borg Fraam in 1738 werd gesloopt.
Bouwgeschiedenis
Over de ontstaansgeschiedenis van Fraam is niets bekend. Op de Coenderskaart van 1680 wordt het huis afgebeeld als een rechthoekige zaalbouw van twee bouwlagen onder een hoog zadeldak tussen topgevels. De zaalbouw wordt omgeven door een L-vormig voorgebouw met een uitspringend poortgebouw. Onbekend is of de primitieve perspectief op de tekening ook iets zegt over de betrouwbaarheid van de afbeelding. Uit de tekening blijkt niet of de zaalbouw op een apart omgracht terrein heeft gestaan, dit blijkt wel uit de kadastrale minuut uit 1828. De reconstructie van Vinhuizen uit 1923 (Zie Formsma 1973, 183) is niet met de tekening van Coenders in overeenstemming. Formsma meldt dat de borg Fraam in 1738 werd gesloopt.
Afbeeldingen
Fraam staat afgebeeld op de Coenderskaart (Formsma 1973, 184). Foto's van het borgterrein, foto door Pastoor. G.A. Groningen (Formsma 1973, 184). reconstrucite van het borgterrein door Vinhuizen. Gron. V.A. 1923 (Formsma 1973, 183).
Bronnen
Literatuur
W.J. Formsma, R.A. Luitjens-Dijkveld Stol en A. Pathuis, 1973, De Ommelander Borgen en Steenhuizen. Assen, 181-186. J.B. Vinhuizen, 'De borg Fraam te Huizinge', in: Groninger Volksalmanak 1923, 23-45.
Documentatie
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: J.J.J. van Meerwijk
Beschrijving gemaakt: 08-09-1998
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.