Object
Smallegange

Locatie
Adres: Kasteelweg, ong.
Kloetinge / Abbekinderen
Gemeente Kapelle
Provincie Zeeland

Het voormalige huis Smallegange lag op een verhoogd terrein dichtbij de oude kreek de Smallegange, welke was ontstaan bij een stormramp in de 11e of 12e eeuw.

Typologie

'Een Heerlijk Huijs gelegen op eenen hoogen schoonen blok lands, Smalleganges Hoek geheeten', aldus beschrijft de Zeeuwse kroniekschrijver M. Smallegange het huis van zijn voorvaderen. Dekker (Dekker 1971, 501) meent te moeten denken aan één der versterkte hofsteden, die evenals de kastelen in de plaats kwamen van de werven.

Etymologie
Smallegange is de naam van de oude (in 1017 of 1134 ontstane?) kreek langs het kasteel. Als familienaam komt deze naam al sinds de 14e eeuw voor.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 28-03-2011

Alleen een hoog gelegen perceel akkerland met wat puinsporen herinnert nu nog aan het huis of kasteel Smallegange.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Een duidelijk verhoogd terrein langs de oude kreek met puinresten in het akkerland. In 2005 werden in het kader van het AMR-onderzoek proefsleuven gegraven. Hierbij werden de resten van fundamenten gevonden, mogelijk behorend bij een middeleeuws huis op deze locatie. In Archis wordt gemeld dat men deze vondsten in verband brengt met een opvolger van de oudste fase van vermoedelijk het huis Smallegange. Het vondstmateriaal omvatte bovendien aardewerk, ijzer, een koperen munt en enkele loden musketkogels gevonden. Deze vondsten zijn globaal te dateren tussen de 15e (laat-14e?) en de 18de eeuw. Het AMK terrein is een archeologisch Rijks monument.

Afmetingen
De afmetingen zijn onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 1557-19-05
Bron: RAZE inv.nr 3114, laatste blad van het 3e katern van achteren, fol. 68v.

"Op 19 mei 1557 verkochten de 'weduwe ende weesen van Cornelis Matheussoon het Huys Smalleganghe aen Jan Claessen Hollander, met VII quartieren boogaerts ende erve met duyfhuys ende duyfhof' enz. "

Op 19 mei 1557 verkochten de 'weduwe ende weesen van Cornelis Matheussoon het Huys Smalleganghe aen Jan Claessen Hollander, met VII quartieren boogaerts ende erve met duyfhuys ende duyfhof' enz.

Bezitsgeschiedenis
Het is onduidelijk wanneer het huis te Smallegange precies gebouwd is. De oudste vermelding van het huis dateert uit 1557. Het is mogelijk dat het huis al eerder is gebouwd door een lid van het geslacht Smallegange. De Zeeuwse kroniekschrijver M. Smallegange (1696) vermeldt dat zijn voorouders vanouds op het kasteeltje woonden en noemt enkele familieleden die in de kerk in Kloetinge zijn begraven, o.a. Jan Janssen Mattheusen van Smallegange, overleden 23 september 1427, zijn vrouw Jannetje van Bieselinge overleden in 1421 en zijn broer Mattheus Janssen, pastoor aldaar en overleden 11 september 1443. Zij waren mogelijk bewoners van het Huis Smallegange. De laatste vermelding van een Smallegange als eigenaar vinden we bij de verkoop van het huis in 1557, wanneer de weduwe en de wezen van Cornelis Mattheuszoon het verkopen aan Jan Claessen Hollander. Of er sprake is van een familieband is daar niet duidelijk. Een brand enkele jaren later, omstreeks 1560, en het besluit tot herbouw van het huis geven de indruk dat de status van het familiebezit hoog gehouden moest worden en dat er voldoende middelen waren om dit te betalen. Met de verkoop in 1591 van het Huis op de Smallegangevroone van Rochus Jacobsen Hollander aan Pieter Huybrechtssen voor een opvallende hoge koopsom van 312 pond en 10 schellingen hebben we een aardig overzicht van de eigenaars van het huis met bijbehorende gronden en bezittingen in de zestiende eeuw.

Bouwgeschiedenis
Het is onduidelijk wanneer het Huis Smallegange precies gebouwd is. Het huis Smallegange is vermoedelijk de opvolger van de dichtbij gelegen motte/vliedberg aan de Wrangeweg. Het huis Smallegange werd rond 1560 door brand vernield en na enkele jaren weer hersteld. In 1696 meldde de kroniekschrijver M. Smallegange dat het reeds geheel vervallen huis was afgebroken, maar dat er nu een ander huis 'aen d' over zijde van 't wegeling is getimmert, en men siet hier tegenwoordig niet anders dan de hoog-verheven grond, nu met jongen boogaert beplant, waer op dit Huis heeft gestaen'. Dit nieuwe huis zal eenvoudiger zijn geweest, want er worden vanaf dit moment geen noemenswaardige vermeldingen meer van het huis Smallegange gevonden.

Afbeeldingen
-Volgens mondelinge inlichtingen bezit het ARA in Den Haag een prent van het kasteel Smallegange. -Kadastrale minuut Kloetinge, Zeeland, Sectie C, blad 1, gedateerd 1811-1832. Mogelijk perceel 194 en 195 in de bocht van de kreek. Op de minuut wordt dit terrein ook 'Smalleganges Hoek genoemd (Zie: http://watwaswaar.nl/#Jo-HQ-8-1-1v-1-1zcm-1AD2---3QE. Geraadpleegd WL 28-3-2011).- Google Earth foto, 2012, Locatie Smallegange (NKS digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Dekker 1971. - Smallegange 1696 (1965). - Ab Utrecht Dresselhuis 1833D. - Koning-Kastelijn, D. de, M.W.A. de Koning en J.J.B. Kuipers, 2000, 'Smallegange te Abbekinderen: "het Stamhuis van den bekenden Kronykschryver"', Nehalennia afl. 127, 2000 (in voorbereiding) [niet gevonden WL 28-3-2011]. - Moerland, L.J. en A.J. Blok, 1993, De straatnamen van Kloetinge, Goes. - Moerland, L.J. en A.J. Blok, De veldnamen van Kloetinge (Goes, ter perse) [niet gevonden WL 28-3-2011].

Documentatie
ROB, CMA 48F6; PACZ Middelburg, 48F/3Z; GA Goes, inv.nr THA 548/C: Topografische kaart 48F, gemaakt in 1936, herzien in 1946, uitgave 1950.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:  (ODB nr. 45702)

Bestemming
Bestemmingsplan: Ja (Gemeente Kapelle. Bestemmingsplan Buitengebied. Vastgesteld 15-12-2009. Identificatie: NL.IMRO.0678.buitengebied-OW01.)
Bestemming:  (Enkelbestemming Agrarisch-Parklandschap)
Bestemming:  (Dubbelbestemming Waarde - Archeologie, middelhoog en hoge verwachtingswaarde)

Auteur en datum
Auteur: D. de Koning-Kastelijn/ M.W.A. de Koning (Invoering: J.J.B. Kuipers, PACZ, 10 maart 2000)
Beschrijving gemaakt: 15 februari 2000

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
In 2005 zijn er proefsleuven gegraven op het terrein in verband met het AMR-onderzoek. Letterlijk uit Archis: 'In 2005 werden in het kader van het AMR-project proefsleuven aangelegd. De vraag of nog tastbare resten (in de vorm van fundamenten) van het oorspronkelijke huis Smallengange bewaard zijn gebleven kon niet afdoende worden beantwoord. De gevonden fundamenten behoren duidelijk niet bij de oudste bewoningsfase, maar zullen deel hebben uitgemaakt van het huis dat hier verrees als opvolger van het oorspronkelijke huis, dat rond 1560 door brand werd verwoest'.

Overig onderzoek
D. de Koning-Kastelijn in Gemeentearchief Goes

Geomorfologische codering
LPO

Bodemkundige codering
-