Object
Hemberg, De / Hoichwerf den Hem

Locatie
Adres: Schalklaan 2, 4481 BN Kloetinge
Kloetinge
Gemeente Goes
Provincie Zeeland

Afgegraven vliedberg even ten westen van de oude dorpskern, in een nieuwe woonwijk. De plaats waar de vliedberg heeft gelegen is nu een tuin naast de woning. De hier gegeven coördinaten zijn gebaseerd op Archis waarnemingsnummer 236197.

Typologie

Vermoedelijk omgrachte motte, opbouw onbekend.

Etymologie
Een 'hem' is een buitenbocht van een rivier, een strook grond buiten of een buitenhoek. 'Hempte' is riet of zegge; in de periode van het opwerpen van deze vliedberg was dit gebied buiten de oude dorpskern laag gelegen en vermoedelijk een schorrengebied, begroeid met riet.'Hooghwerff' betekent volgens Dekker (1971, 492 e.v.) een kustmatige hoogte om een versterking op te bouwen.

Huidige situatie
Van het bergje is niets meer te zien; het is afgegraven ten behoeve van een uitbreidingsplan van Kloetinge.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

De plaats van de afgegraven vliedberg is ingericht als siertuin. Het terrein komt niet voor op de AMK.

Oudste vermelding
Datum: 1599/17/11
Bron: RAZE inv.nr 3142, nr 34 2e helft

Pas in 1599 vermelding van 'den ham' in het Schepenaktenboek 1599-1600: 'tot een speciale ypoteque een sekere weije groot 8 gemet en den halff luttel min of meer, liggende int middelambacht van Cloetinge in Claes pit huock binnen dese gemercken oost aan Jacob Lambertsen hoffstede ende den ham zuid ende west den heerenwech noort Pieter Reijmelten [enz.].

Bezitsgeschiedenis
Aangaande het bezit van de motte met opstallen is geen vermelding gevonden, pas in 1599 wordt bij den Ham 'Jacob Lambertsen hoffstede' genoemd. De overloper van 1607 vermeldt de verpachting van 'het Hoichwerf genaempt Den Hem' (Verzameling De Witt Hamer inv.nr 1, 1607). Het was een perceel weiland , een 'vroone' van Anthony Geertsen in de Klaasputhoek, waarin ook de Claespit (1585) als een openbare parochieput (eigendom van de kerk) werd genoemd. Op 5 december 1709 is sprake van de verkoop van 60 bomen uit de boomgaard genaamd Den Hemberg van Dingenis Dominicus (RAZE, inv.nr 3197, nr 31).In 1712 wordt gesproken over 'Lambertus Hembergweesen vroone genaempt Den Hemberg'.

Historische betekenis
In de eerste helft van de 11de eeuw werd het gebied rond Kloetinge herhaaldelijk door overstromingen getroffen. De bevolking beschermde zich hiertegen door gezamenlijk een verhoging (binnen een ringwal) van circa 1 meter hoog en zo'n 50 meter in doorsnede op te werpen. Buiten de ringwal werden dikke mestlagen gedeponeerd, zodat in de loop der jaren een aanzienlijke dorpsterp ontstond. Bepaalde lieden scheidden zich vanwege hun sociale en maatschappelijke positie af van de rest van de bevolking en bouwden naast de nederzetting hun verhoogde woonplaats. Uit opgravingen is gebleken dat mottekastelen zo'n woonterpje vaak als basis c.q. eerste fase hadden. Door het Zeeuwse erfrecht raakte het adellijke grondbezit strek versnipperd; voor de vele lokale machthebbers was het mogelijk om met relatief weinig middelen hun machtspositie te tonen. Opmerkelijk is dat nu nog veel vliedbergen liggen op of naast vroongronden, dus van oudsher bezit van de adel, kerken en kloosters. Mottes/vliedbergen en hun voorburchten werden in de omgeving ook vaak 'hoochwerff', ''t Wal' en 'hoochwal' genoemd.

Bouwgeschiedenis
Deze vliedberg is vermoedelijk een tweefasen-motte geweest met omgrachting; eventuele voorburcht, hoogte en/of bebouwing zijn onbekend.

Afbeeldingen
- Het bergje is op enkele luchtfoto's te zien.- Als vliedberg wordt het vermeld op diverse oude kaarten: GA Goes inv.nr 131 (kopie). - De Heerlykheid van Cloetinge, I. J. Metzger 1769 (Hoek H 11).- GA Goes inv.nr. 129. De Geheele Breede Watering, I. J. Metzger 1801 (Hoek H 11).- Kadastrale minuut, 1811-1832, Kapelle, Zeeland. Sectie A, blad 1. niet aanwezig bij watwaswaar.nl- Google Earth foto, 2012, Locatie Hemberg (NKS digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Dekker 1971; - Besteman 1981- L.J. Moerland en A.J. Blok, De veldnamen van Kloetinge (Goes, ter perse).- L.J. Moerland en A.J. Blok, De straatnamen van Kloetinge (Goes,1993).

Documentatie
PACZ 48F/27Z

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: D. de Koning-Kastelijn / M. W. A. de Koning (Invoering: 2 maart 2000, J.J.B. Kuipers, PACZ)
Beschrijving gemaakt: 7 januari 2000

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
LPO

Bodemkundige codering
zware zeeklei en vrij zware zavel op subboriaal veenpakket