Object
Watervliet

Locatie
Adres: Ganzestraat
Heinkenszand
Gemeente Borsele
Provincie Zeeland

Verdwenen versterkt huis of kasteel ten zuiden van de Dorpsstraat, nabij de Ganzestraat. Op deze locatie is zowel op de Bonnekaart als de Kadastrale minuut nog een omgracht terrein zichtbaar.

Typologie

Op archeologische grond is waarschijnlijk sprake van een ridderhofstad of moated site.

Etymologie
onbekend

Huidige situatie
Het kasteelterrein is sinds 1978 bebouwd met huizen. Overblijfselen van het latere buiten ter plaatse (boerderij, koetshuis) maken deel uit van het goed 'Landlust' van de Stichting Het Zeeuwse Landschap. De verharde dreef langs de begraafplaats is dezelfde als die, welke destijds het slot, de opvolger van het middeleeuwse huis, verbond met de hoofdingang aan de Dorpsstraat.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

De omgrachting is verdwenen, de locatie is geheel overbouwd en het komt niet voor op de AMK.

Afmetingen
-

Oudste vermelding
Datum: -
Bron: -

-

Bezitsgeschiedenis
Nadere gegevens over omvang en bewoners zijn niet bekend. Het huis werd vermoedelijk in de beginjaren van de Opstand verwoest. Op dezelfde plaats bouwde Gillis Cornelisse Brouwer, schout van Heinkenszand, omstreeks 1588 een landhuis c.q. buitenplaats. Opvolgende eigenaren verfraaiden het huis steeds meer. Smallegange (1696) noemde Watervliet de mooiste buitenplaats van Zeeland. In het begin van de achttiende eeuw werden de tuinen van het buiten aangelegd volgens plannen van de toen bekende architect Daniël Marot. Via de familie Van Watervliet was het 'kasteeltje' inmiddels overgegaan op het aanzienlijke geslacht De Perponcher Sedlnitzky (1687). In de loop van de achttiende eeuw werd het buiten voornamelijk als zomerverblijf door deze familie gebruikt, waarmee ook het verval inzette. Aan het eind van de achttiende eeuw verkocht men Watervliet, waarna dit in 1793 werd gesloopt. Een latere ambachtsheer van Heinkenszand liet op dezelfde plaats in 1875 de villa Bloemenheuvel bouwen, die reeds in 1895 weer werd afgebroken. Bloemenheuvel behoorde bij het goed Landlust, dat nu natuurreservaat is van de Stichting Het Zeeuwse Landschap, die het verwierf in 1957. Tot dit goed behorende gebouwen die overleefden, zijn het achttiende-eeuwse, in 1979 gerestaureerde Koetshuis en een belendende, ca. 1856 tot 'jachthuis' verbouwde boerderij Landlust uit 1793.

Historische betekenis
Watervliet was in de late middeleeuwen in elk geval een versterkt huis (ridderhofstad of moated site).

Bouwgeschiedenis
Het eerste Watervliet zal gebouwd zijn in de latere veertiende eeuw, na de inpoldering van dit gebied. In de beginjaren van de Opstand tegen Spanje werd het vermoedelijk verwoest. Bij een opgraving in december 1977, wegens geplande woningbouw, troffen medewerkers van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) en het Gemeentearchief van Goes sporen van dit versterkte huis aan. Behalve veel voorwerpen uit de hoogtijdagen van de latere buitenplaats (ca 1660-1670), kon ook wat vijftiende-eeuws vaatwerk van steengoed worden geborgen, dat afkomstig zal zijn uit het versterkte huis c.q. kasteeltje. Ook trof men een gracht aan, die uit de veertiende eeuw scheen te dateren.

Afbeeldingen
Van het buiten Watervliet bestaan tal van afbeeldingen, van het laatmiddeleeuwse versterkte huis of kasteel geen enkele.- Kadastrale minuut, 1811-1832, Heinkenszand, Noord Brabant. Sectie B, blad 1, 89-90 (http://watwaswaar.nl/#Im-H6-8-ed-1v-1-1szQ-192O---1, geraadpleegd op 23-01-2012).- Google Earth foto, 2012 Locatie Watervliet (NKS digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Van den Broecke 1978, 202-206.- Kuipers 1992, 39.- Ruiter, J. de, 1999, Heinkenszand, land van achttien polders Goes, 29-33.- Trimpe Burger, J.A., 'Verslag van de provinciaal archeoloog van Zeeland', Jaarverslag van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 1977 (Amersfoort),122-125, (124).

Documentatie
PACZ Middelburg, 48E/14Z

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.J.B. Kuipers m.m.v. J. de Ruiter en F.H. de Klerk
Beschrijving gemaakt: 14 januari 2000

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
Noodopgraving in 1977. (zie vondsten bij Archis waarnemingsnummer 20569)

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
LPO

Bodemkundige codering
-