Object
Lodijke, Kasteel van

Locatie
Adres: N.v.t.
Lodijke (verdronken)
Gemeente Tholen
Provincie Zeeland

Lodijke was gelegen in het Lodijksche Gat, in het Verdronken Land van Zuid-Beveland (Oosterschelde).

Typologie

De typologie van dit kasteel is niet bekend.

Etymologie
Waarschijnlijk heeft het kasteel zijn naam ontleend aan het dorp Lodijke.

Huidige situatie
In recente tijd wordt melding gemaakt van restanten van het kasteel van Lodijke in het Lodijksche Gat. Sportduikers spreken van ca. één tot maximaal vier meter hoge muurresten; deze zouden zich over een behoorlijke lengte op zestien meter (!) in verband onder de hoogwaterlijn bevinden. De gemelde opstand van vier meter bevindt zich bij een hoek; de plattegrond van het kasteel zou al met al nog redelijk zichtbaar zijn. In verband staande muurresten en een nog zichtbare plattegrond lijken echter onmogelijk omdat het hier, op de bodem van het sinds zijn ontstaan in 1530 diep uitgeschuurde Lodijksche Gat (ter plaatse tussen de vijftien en twintig meter diep), redelijkerwijs alleen om verspoelde restanten kan gaan.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Aangezien de exacte ligging onbekend is, is het niet mogelijk om met zekerheid iets te zeggen over de huidige toestand van dit kasteel. Als er nog resten zijn, dan liggen deze onder water.

Afmetingen
Het terrein van de Loonburg te Lodijke besloeg in 1365 binnen de uiterste gracht en inclusief een stuk boomgaard ongeveer 13 gemeten, d.i. ongeveer 5,2 hectare. De formulering van de bron lijkt overigens voor tweeërlei uitleg vatbaar; het is mogelijk dat genoemde 13 gemeten exclusief op de boomgaard slaan.

Oudste vermelding
Datum: 1302
Bron: Melis Stoke, Rijmkroniek, handschrift B, r. 7493 (ed. Brill bk V, 1121)

In de eerste continuatie van de Rijmkroniek, geschreven door Melis Stoke in 1301-1302, wordt vermeld hoe Jan van Holland zijn toevlucht zoekt op 'thuys te Lodike'.

Bezitsgeschiedenis
In de continuatie van de Rijmkroniek, geschreven door Melis Stoke in 1301-302 wordt beschreven hoe Graaf Jan van Holland zich in 1299 op ' thuys te Lodike' in veiligheid brengt, omdat de (Vlaamsgezinde) Jan van Renesse en andere Zeeuwse edelen hem gevangen wilden nemen. Het is niet bekend wie toen eigenaar was van het huis, maar het feit dat de graaf er zijn toevlucht zocht, duidt er wel op dat het hier ging om een verdedigbaar huis. In 1323 werd het kasteel bewoond door Gillis van Reimerswaal, die toen heer van Lodijke was (Van de Broecke 1978, 254). Op 10 juni 1365 droegen Boudewijn van Reimerswaal en zijn vrouw Kateline het kasteel op aan graaf Albrecht van Beieren. Het werd toen als volgt omschreven: 'alle die husing, die staen in 't hof te Lodyc mit den torre, mit den voerhove ende mit den boemgherde, ende alle dat binnen der uterstergraft is van den hove voersz. ende ien ghemet boemgherts, dat gheheten is Berckenrys, ende beloept XIII. ghemete lands, luttel min, jof meer' (Van Mieris III, 1775, 177). Het echtpaar ontving de goederen in leen terug, met de bepaling dat het ambacht na beider dood aan hun zoon zou komen en voorts aan de naaste erven. Waarschijnlijk is het huis voordien dus allodiaal geweest. Ten tijde van de ondergang (1530/32) was Adriaan van Reimerswaal kasteelheer te Lodijke. Diens zoon Adriaan was in 1542 eigenaar van de ruïne van het slot. De laatste mannelijke telg uit het geslacht was Jacob van Reimerswaal, die in 1604 ongehuwd overleed.

Bouwgeschiedenis
Het 'huys te Lodike' wordt in 1301-1302 voor het eerst genoemd in de Rijmkroniek. Het is niet bekend hoe het huis er toen uit zag. In 1365 wordt het als volgt omschreven: 'alle die husing, die staen in 't hof te Lodyc mit den torre, mit den voerhove ende mit den boemgherde, ende alle dat binnen der uterstergraft is van den hove voersz. ende ien ghemet boemgherts, dat gheheten is Berckenrys, ende beloept XIII. ghemete lands, luttel min, jof meer' (Van Mieris III, 1775, 177). De aanwezigheid van een toren en een gracht duidt erop dat deze hof niet uitsluitend maar een agrarische functie had, maar versterkt was. Het huis is in 1530 bij de St. Felixvloed overstroomd, en in 1542 restte slechts nog een ruine. Het is niet bekend wanneer het kasteel volledig onder water is verdwenen. De restanten van het huis zijn door sportduikers nog waargenomen in het Lodijkse Gat.

Afbeeldingen
De Zelandia Illustrata (Kon. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, Rijksarchief in Zeeland) bevat drie (fantasie-)afbeeldingen:- Zel. Ill. II nr. 1610, 'Lodijk, en Romerswaal in het verschiet' (18de-eeuwse tekening in kleur); - Zel. Ill. II nr. 1611, 'Het slot te Lodijke in welstand' (A. Schoenmaker begin 18de eeuw, tek. gewassen in Oost-Indische inkt); - Zel. Ill. II nr. 1612, afbeelding en techniek als voren (C. Pronk ca. 1745).

Bronnen
Burgers, J.W.J., ed., Rijmkroniek van Holland (366-1305) door een anonieme auteur en Melis Stoke, (Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Grote Serie 251) http://www.historici.nl/Onderzoek/Projecten/Rijmkroniek/compare_lines?first_nieuwe_nummering=7480 (geraadpleegd 08-03-2012)

Literatuur
- Van den Broecke, J.P., 1978, Middeleeuwse kastelen van Zeeland, bijzonderheden over verdwenen burchten en ridderhofsteden, Delft, 253-256.- Jan J.B. Kuipers, 'Raadselachtige resten van het kasteel van Lodijke', Nehalennia afl. 122, 1999, 19-24.

Documentatie
PACZ Middelburg, 49A/23Z

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.J.B. Kuipers, PACZ
Beschrijving gemaakt: 31 maart 1999

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
DBE

Bodemkundige codering
XXX