Object
Werf, Huis te / Huis te Werve / 's-Heer Hendriksburg

Locatie
Adres: Jacoba van Beierenstraat, ong.
's-Heer Hendrikskinderen
Gemeente Goes
Provincie Zeeland

Binnen de kern 's-Heer Hendrikskinderen, tussen de Nieuwe Rijksweg (N) en de Oude Rijksweg (ZW).

Typologie

Bij het Huis te Werf ging het vermoedelijk om een vierkant kasteel.

Etymologie
De verschillende namen van het kasteel vinden hun oorsprong in heer Hendrik van Schenge, die de eerste bouwheer/patronus van de kerk van 's-Heer Hendrikskinderen was (ca. 1200, vóór 1216) en de familie Ruychrok van de Werve, die lange tijd eigenaar van het kasteel was.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 06-04-2012

Huidige functie:

Van kasteel, buiten en herberg rest bovengronds niets meer. De archeologische waarneming in 1964 vond plaats in een bouwput ten behoeve van een bungalow. Funderingen bevinden zich nog in de grond.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het terrein is geheel overbouwd. Onderzoek heeft uitgewezen dat zich in de grond nog fundamenten bevinden. Op de kadastrale minuut is nog een gedeelte van de gracht te zien, maar die is inmiddels nu niet meer zichtbaar.

Afmetingen
Het kasteel had volgens de opmeting van J. Hildernisse in 1694 een maat van circa 118 x 102 voet, omgerekend circa 37 x 32 meter. Het deel van de gracht dat in 1964 is opgemeten, had een breedte van 10 meter.

Oudste vermelding
Datum: Onbekend
Bron: Onbekend

Er is geen vermelding voorhanden.

Bezitsgeschiedenis
Het Huis te Werf is vermoedelijk in de 13de eeuw gebouwd in opdracht van de heren van Schenge. Het geslacht Van Schenge raakte echter zijn bezit kwijt, waarschijnlijk als gevolg van de partijkeuze in 1299, tegen de benoeming van Jan van Avesnes tot de nieuwe graaf van Holland en Zeeland. Na bezitswisselingen keurde Philips van Bourgondië in 1444 de verkoop goed van het ambacht 's-Heer Hendrikskinderen door Wolfert van der Maalstede aan Jan Ruychrok, een Bourgondisch ambtenaar die door zijn verdiensten tot de hoge adel opklom. Via vererving ging het kasteel van 's-Heer Hendrikskinderen steeds op nakomelingen over. Na het midden van de achttiende eeuw, vóór 1773, werd het tot buiten omgevormde kasteel als herberg in gebruik genomen. In 1803 werd het gebouw voor afbraak verkocht.

Bouwgeschiedenis
Eind 13de eeuw zal de oorspronkelijke, meer zuidelijk gelegen werf zijn vervangen (de werf zelf werd pas in 1875 afgegraven). Het nieuwe kasteel verrees ten noorden van de werf in de nabijheid van de zeedijk ('s-Heer Hendrikskinderendijk) die in 1147 was aangelegd. Hoe het kasteel er in de 13de eeuw uit zag is niet bekend. Vermoedelijk zal het niet heel veel hebben afgeweken van het kasteel dat J. Hildernisse in 1694 tekende: een vierkant kasteel van circa 37 x 32 meter met aan de noordwestzijde een grote woonvleugel, op de zuidhoek het poortgebouw en een toren op de oosthoek. In 1694 bevonden zich aan de noordoost-, de zuidoost- en zuidwestzijde smalle, kleine bijgebouwen en in de oksel tussen de woonvleugel en de zuidwestvleugel een traptoren. Naast deze traptoren was de toegang tot de woonvleugel. Ook de noordoostzijde bevatte nog een deels in de gracht uitgebouwde traptoren. Om het kasteel lag een slotgracht die aan de noordoostzijde 10 meter breed was. Na 1689 veranderde de toenmalige eigenaar Robbrecht van Schilperoort (gest. 1723) het kasteel in een fraaie buitenplaats. Bij een archeologische waarneming in 1964 (ROB, ir. J.A. Trimpe Burger) legde men een deel van de slotgracht, van de oostelijke buitenmuur en van een fundering aan de overzijde van de gracht vast.Na het midden van de achttiende eeuw, vóór 1773, werd het tot buiten omgevormde kasteel als herberg in gebruik genomen. In 1803 werd het gebouw voor afbraak verkocht. Tegenwoordig is het voormalige kasteelterrein, met daarin mogelijk nog fundamenten van het gesloopte kasteel, volledig overbouwd.

Afbeeldingen
- Rijksarchief in Zeeland, Middelburg; Zelandia Illustrata II nrs. 1483-1487:De plgr. van Hildernisse uit 1694 geeft een goed overzicht van de laatmiddeleeuwse grondvorm van het kasteel (ZI II 1483); de hierop gebaseerde tekening in vogelvluchtperspectief (ZI II 1484) biedt een aanzicht 'van agteren' met op de voorgrond de noordoostmuur met de twee torens. De kopergravure in Smallegange's Cronijk van 1696 (ZI II 1485) geeft een totaaloverzicht in vogelvluchtperspectief van het slot met gracht, park en tuinen vanuit het zuiden, met in het noorden de Schenge/Puye en Oosterschelde. Een kopergravure van het slot uit 1743 van H. Spilman naar een tekening van C. Pronk (zij-aanzicht) (ZI II 1486) werd gekopieerd door M.A. Brandt en als steendruk uitgevoerd door Steuerwald & Co. (ZI II 1487), welke verscheen in Ab Utrecht Dresselhuis, Wandelingen door Zuid- en Noord-Beveland in den ouden tijd (1832-1833).- Gemeentearchief Goes:A. Rademaker maakte een pentekening van het slot in het begin van de 18de eeuw, vanuit dezelfde hoek als de gravure van Spilman naar Pronk, 1743. De Goese gemeentearchivaris L.J. Abelman vervaardigde een pentekening met een zestal reconstructies van het kasteel: de achtergevel en voorgevel aan de buiten- en binnenkant, de rechter- en linkerzijgevel aan de buitenkant (beide afb. afgedrukt in Hollestelle 1986).- ROB, Amersfoort; Provinciaal Depot voor Bodemvondsten, Middelburg, 48E/3Z:Bij de archeologische waarneming in 1964 werd een viertal foto's van gracht- en muurresten gemaakt.- Kadastrale minuut, 1811-1832, 's-Heer Hendrikskinderen, Noord Brabant. Sectie B, blad 1, 51, 52 is gracht (http://watwaswaar.nl/#J6-Hg-7-ed-1v-1-1w00-1BtA---4IE, geraadpleegd op 23-01-2012).- Google Earth foto, 2012 Locatie Huis te Werf (NKS digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
Van den Broecke 1978. L.M. Hollestelle LMz., 'Het kasteel van 's-Heer Hendrikskinderen', Historisch Jaarboek voor Zuid- en Noord-Beveland no. 12, 1986, 51-70. Ab Utrecht Dresselhuis 1832-1833.

Documentatie
Dossier PDB Middelburg 48E/3Z

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.J.B. Kuipers
Beschrijving gemaakt: 11 april 1996

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
1963, Trimpe Burger

Overig onderzoek
2008: Bureauonderzoek door Sagro milieuadvies Zeeland BV. (29774)2008: Booronderzoek door SOB Research. (31197)

Geomorfologische codering
LPO