Object
Zuidwijk / Suyk / Zuyck / Obdam

Locatie
Adres: Bij de Rijksstraatweg
Wassenaar
Gemeente Wassenaar
Provincie Zuid-Holland

Het kasteel Zuidwijk lag aan de oostzijde van de Rijksstraatweg tussen Wassenaar en Leiden. Het terrein was waarschijnlijk groter dan in Archis aangegeven. Op de kaart van Rijnland (1746) is een rechthoekig kasteelterrein zichtbaar. Het huidige huis schijnt te staan op het voorplein van het verdwenen kasteel (Archis monumentnr. 3194).

Typologie

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

In 1420 wordt het kasteel verwoest, waarna het een ‘oude hofstede’ wordt genoemd (Janson 1971, 42). De hofstede wordt omstreeks 1770 afgebroken en vervangen door het huidige huis, dat staat op het voorplein van het verdwenen kasteel. Het park/buitenplaats rondom het huidige huis wordt sinds 1928 beschermd door de Natuurschoonwet. De gebouwen op het terrein worden beschermd door het Rijk (monumentnr. 522218) (Stӧver 2000, 452). Archis geeft een hoge (archeologische waarde-) melding op dit terrein (monumentnr. 3194), waar het voormalig kasteel Zuidwijk zich begaf.

Oudste vermelding
Datum: 1406
Bron:

Adriaen van Raephorst geeft het goed in leen aan Gilles van Cralingen.

Bezitsgeschiedenis
De Van Raephorsten waren heer van Zuidwijk. De eerste bekende bewoner van het huis Zuidwijk was Gillis van Cralingen, die het goed in leen kreeg van Adriaen van Raephorst. Het huis dat in 1420 werd verwoest en vervolgens was herbouwd werd in 1518 verkocht aan Jan II van Wassenaer. Vanaf die tijd was het Hollands leen. Via zijn dochter Maria kwam het huis in bezit van de familie De Ligne. In 1584 werd het goed geconfisqueerd door de Staten van Holland en onder beheer gesteld van de Raad van de Linze waarvoor Jaconus de Jonge rentmeester was. Tijdens het twaalfjarig bestand werden de goederen weer vrij gegeven. In 1615 werd Zuidwijk verkocht door De Ligne aan Jacob van Wassenaer, heer van Obdam.

Bouwgeschiedenis
Het is onbekend of het Zuidwijk In de strijd tussen Jan van beieren en Jacoba van Beieren steunde de burggraaf van Leiden Jacoba. Jan deed in 1420 pogingen om Leiden in te nemen. De kastelen in de omgeving van de stad werden verwoest als de verdedigers van de stad er niet zeker van waren dat de kasteelheren Jacoba steunden. Ook Zuidwijk werd om deze reden kort na 15 april 1420 verwoest. Het huis werd herbouwd aan het einde van de 15de eeuw. In 1729 was nog een wapensteen in het poortgebouw aanwezig met het jaartal 1480. Dit jaartal kan duiden op het klaarkomen van het herstel in dat jaar, maar ook op een toen gerealiseerde uitbreiding van de voorhof. In 1615 was Zuidwijk sterk vervallen en werd het weer bewoonbaar gemaakt door de toenmalige eigenaar Jacob van Wassenaer-Obdam. Tot aan het begin van de 17de eeuw zal Zuidwijk bestaan hebben uit een orthogonaal omgracht terrein, waarop een bakstenen kasteel uit de late middeleeuwen stond. Het gedeeltelijk vervallen huis en terrein werd door Jacob van Wassenaar opgeknapt. Zuidwijk werd niet lang na 1851 afgebroken. Van het oude goed is alleen nog de rentmeesterswoning over, die waarschijnlijk door Johan Hendrik van Wassenaer-Obdam kort voor 1729 werd gebouwd.

Afbeeldingen
-Google Earth foto, 2010, Locatie Zuidwijk (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie). -Kadastrale minuut, 1822, Wassenaar, Zuid Holland, sectie C, blad 02, nr. 471-472 (=huidig huis) (http://watwaswaar.nl/#P1-Wu-A-ed-1v-1-2V5U-2Byy---3du, geraadpleegd op 19-05-2010). -Krijttekening, jaartal onbekend, ‘Zuidwijk’, door R. Roghman, National Gallery of Scotland, Edinburgh (Van der Wyck 1989, 237). -Kaart, 1746, ‘Zuidwijk’ in kaartboek van Rijnland, door M. Bolstra. -Prent, Lamsvelt, 1712 (Fockema Andreae 1952, afb. 98). -Tekening, Rademaker, 1675-1753, gefantaseerd naar de situatie van 1620, gemeente wassenaar (Fockema Andreae 1952 , afb. 101). -Tekening H. de Winter, 1738, amsterdam RPK (Fockema Andreae 1952, afb. 100).

Bronnen
Hoek, C., 1978, ‘De Leenkamers van de Heren van Wassenaar’, in: Ons voorgeslacht, Rotterdam, 642,648.

Literatuur
Bolstra, M., 1746, Kaartboek van Rijnland, Alphen aan den Rijn. Wyck van der H.W.M., 1989, De kasteeltekeningen van Roelant Roghman, Alphen aan den Rijn, 237. Stöver, J., 2000, Kastelen en Buitenplaatsen in Zuid-Holland, Zutphen, 452. Hessing, W., 1999, ‘Voorschoten’, in: Jaarverslag van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, Amersfoort, 187* Janson, E., 1971, Kastelen in en om Den Haag, Den Haag, 42. Janson, E.M.Ch.M., 1972, Uit de geschiedenis van Wassenaar, Den Haag. Buitenhuis ed., T., 1988 Buitenplaatsen langs de Vliet en omgeving, Delft. Tromp e.a., H., 1991, Historische buitenplaatsen in particulier bezit, Utrecht. Fockema Andreae e.a., S.J. , 1952, Kastelen, ridderhofsteden en buitenplaatsen in het Rijnland, Leiden. *niet geraadpleegd

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:  (De bescherming betreft het huidige huis.)

Monumentnummer: 522218
 Betreft huidige huis

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: T. Veken en K.Heilmann
Beschrijving gemaakt: 23-09-2010

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
Er is onderzoek door de ROB gedaan. Hiervan is is een jaarverslag aanwezig [niet ingezien].

Geomorfologische codering
3K28, Strandwal (+/- vervlakte duinen).

Bodemkundige codering
Mv61C-II, Kalkarme drechtvaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 1. EZg21-II*, Lage enkeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand.