Horst, Ter
VOLLEDIG [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Horst, Ter
Horst, Ter
Locatie
Adres: Horstlaan 12
Voorschoten
Gemeente Voorschoten
Provincie Zuid-Holland
Huis ter Horst ligt aan de Horstlaan langs de spoorlijn Den Haag-Leiden.
Adres: Horstlaan 12
Voorschoten
Gemeente Voorschoten
Provincie Zuid-Holland
Huis ter Horst ligt aan de Horstlaan langs de spoorlijn Den Haag-Leiden.
Typologie
Bij gebrek aan afbeeldingen en archeologische gegevens is er over de oudste gedaante van ter Horst niets bekend. De huidige eetzaal aan de achterkant van het huis en de kelder met zware muren eronder zijn mogelijk restanten van het zeventiende-eeuwse of oudere huis.
Bij gebrek aan afbeeldingen en archeologische gegevens is er over de oudste gedaante van ter Horst niets bekend. De huidige eetzaal aan de achterkant van het huis en de kelder met zware muren eronder zijn mogelijk restanten van het zeventiende-eeuwse of oudere huis.
Etymologie
De naam Ter Horst verwijst naar de smalle strandwal, waar Huis ter Horst tegenaan is gebouwd.
De naam Ter Horst verwijst naar de smalle strandwal, waar Huis ter Horst tegenaan is gebouwd.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 29-1-2015
Huidige functie:
Het huidige huis is nog altijd in gebruik als woning.
Laatst bijgewerkt: 29-1-2015
Huidige functie:
Het huidige huis is nog altijd in gebruik als woning.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Afmetingen
Bij gebrek aan afbeeldingen en archeologische gegevens is er over de oudste gedaante van ter Horst niets bekend en is het niet mogelijk de afmetingen van het middeleeuwse huis te geven.
Bij gebrek aan afbeeldingen en archeologische gegevens is er over de oudste gedaante van ter Horst niets bekend en is het niet mogelijk de afmetingen van het middeleeuwse huis te geven.
Oudste vermelding
Datum: 1281-84
Bron:
"Er is geen citaat voorhanden."
Een vermelding van Ter Horst als Hollands leen.
Datum: 1281-84
Bron:
"Er is geen citaat voorhanden."
Een vermelding van Ter Horst als Hollands leen.
Bezitsgeschiedenis
Het eerste Huis ter Horst is mogelijk gesticht zijn door Philips van Wassenaer. Het versterkte huis bleef tot in de zestiende eeuw in het bezit van dit geslacht, waarna het vererfde op de familie De Ligne. In 1615 werd het huis voor het eerst verkocht. In 1615 werden een aantal landgoederen namens De Ligne verkocht aan Johan van Duivenvoorde en Pieter van Ruytenborg. Pieter van Ruytenborg kreeg Ter Horst toebedeeld. Via zijn dochter Christina kwam het kasteel in bezit van de familie Pauw. In 1700 werd Ter Horst geveild en werd mr. Frederik Sluysken de nieuwe eigenaar van het landgoed. In 1752 werd ter Horst verkocht aan Jacob Jan de Blocq van Kuffeler. In 1766 werd mr. Iman Cau eigenaar van ter Horst, waarna in 1838 prins Frederik het landgoed kocht en het samenvoegde met Raaphorst en Eikenhorst. Koningin Wilhelmina kocht in 1903 Ter Horst van Prinses Marie, dochter van prins Frederik. Door vererving viel het toe aan prinses Juliana. Nog altijd is het huis in handen van leden van de koninklijke familie.
Het eerste Huis ter Horst is mogelijk gesticht zijn door Philips van Wassenaer. Het versterkte huis bleef tot in de zestiende eeuw in het bezit van dit geslacht, waarna het vererfde op de familie De Ligne. In 1615 werd het huis voor het eerst verkocht. In 1615 werden een aantal landgoederen namens De Ligne verkocht aan Johan van Duivenvoorde en Pieter van Ruytenborg. Pieter van Ruytenborg kreeg Ter Horst toebedeeld. Via zijn dochter Christina kwam het kasteel in bezit van de familie Pauw. In 1700 werd Ter Horst geveild en werd mr. Frederik Sluysken de nieuwe eigenaar van het landgoed. In 1752 werd ter Horst verkocht aan Jacob Jan de Blocq van Kuffeler. In 1766 werd mr. Iman Cau eigenaar van ter Horst, waarna in 1838 prins Frederik het landgoed kocht en het samenvoegde met Raaphorst en Eikenhorst. Koningin Wilhelmina kocht in 1903 Ter Horst van Prinses Marie, dochter van prins Frederik. Door vererving viel het toe aan prinses Juliana. Nog altijd is het huis in handen van leden van de koninklijke familie.
Historische betekenis
Ter Horst was het stamslot van de Van Wassenaers.
Ter Horst was het stamslot van de Van Wassenaers.
Bouwgeschiedenis
Het huis Ter Horst is volgens Houbolt in 1203 door Philips van Wassenaer gebouwd. In 1339 brandde het huis af. Kort daarop is het door Philips IV van Wassenaar herbouwd. Naar aanleiding van de moord op Aleid van Poelgeest en Willem Cuser in 1392, werd het kasteel op last van Albrecht van Beieren in 1393 afgebroken. Het is onduidelijk wat er met het kasteel is gebeurd tussen 1393 en 1631. In 1631 liet Christina van Ruytenborgh naar verluidt een nieuw Huis ter Horst bouwen. Dit huis, dat afgebeeld is op een tekening uit ca. 1650, bestond uit twee evenwijdig tegen elkaar staande vleugels, ieder bestaand uit begane grond, verdieping en kap. Aan de achterzijde bevond zich een traptoren. De onregelmatige plattegrond doet vermoeden dat het huis toch teruggaat op een oudere fase wat lijkt te worden onderbouwd door een oude kelder met bovengelegen zaal met moer- en kinderbinten in het hart van het gebouw. Nader bouwhistorisch onderzoek zou hier uitsluitsel over moeten geven. In 1666 ontwerpt Pieter Post een nieuwe voorgevel voor het huis en een nieuw koetshuis. Uit de tekening van het koetshuis blijkt dat het ook hier een verbouwing van een bestaand gebouw betreft. Niet duidelijk is of dit koetshuis ook in dat jaar is gebouwd. Het gebouw heeft een jaarsteen met daarin het jaar 1701. Tussen 1631 en medio 19de eeuw is het huis aan de achterzijde uitgebreid met meerdere aanbouwen. Ook tegen de linker- en rechterzijde zijn kleine aanbouwen aangebracht. Medio 19de eeuw brandde het huis af. Prins Frederik liet het huis in 1863 herbouwen in een kleinere vorm met behoud van delen van het oude huis. Het kreeg daarbij een neogotisch uiterlijk. In de indeling werden kleine wijzigingen aangebracht, waarbij de onregelmatige 17de-eeuwse plattegrond deels werd gehandhaafd. In 1876 is het interieur vernieuwd onder leiding van de Haagse ontwerper P.W.F. Mouton.
Het huis Ter Horst is volgens Houbolt in 1203 door Philips van Wassenaer gebouwd. In 1339 brandde het huis af. Kort daarop is het door Philips IV van Wassenaar herbouwd. Naar aanleiding van de moord op Aleid van Poelgeest en Willem Cuser in 1392, werd het kasteel op last van Albrecht van Beieren in 1393 afgebroken. Het is onduidelijk wat er met het kasteel is gebeurd tussen 1393 en 1631. In 1631 liet Christina van Ruytenborgh naar verluidt een nieuw Huis ter Horst bouwen. Dit huis, dat afgebeeld is op een tekening uit ca. 1650, bestond uit twee evenwijdig tegen elkaar staande vleugels, ieder bestaand uit begane grond, verdieping en kap. Aan de achterzijde bevond zich een traptoren. De onregelmatige plattegrond doet vermoeden dat het huis toch teruggaat op een oudere fase wat lijkt te worden onderbouwd door een oude kelder met bovengelegen zaal met moer- en kinderbinten in het hart van het gebouw. Nader bouwhistorisch onderzoek zou hier uitsluitsel over moeten geven. In 1666 ontwerpt Pieter Post een nieuwe voorgevel voor het huis en een nieuw koetshuis. Uit de tekening van het koetshuis blijkt dat het ook hier een verbouwing van een bestaand gebouw betreft. Niet duidelijk is of dit koetshuis ook in dat jaar is gebouwd. Het gebouw heeft een jaarsteen met daarin het jaar 1701. Tussen 1631 en medio 19de eeuw is het huis aan de achterzijde uitgebreid met meerdere aanbouwen. Ook tegen de linker- en rechterzijde zijn kleine aanbouwen aangebracht. Medio 19de eeuw brandde het huis af. Prins Frederik liet het huis in 1863 herbouwen in een kleinere vorm met behoud van delen van het oude huis. Het kreeg daarbij een neogotisch uiterlijk. In de indeling werden kleine wijzigingen aangebracht, waarbij de onregelmatige 17de-eeuwse plattegrond deels werd gehandhaafd. In 1876 is het interieur vernieuwd onder leiding van de Haagse ontwerper P.W.F. Mouton.
Afbeeldingen
-Kadastrale minuut was niet te raadplegen [WL 30-1-2015] - tekening, anoniem, ca. 1650, bewaarplaats onbekend, foto ELO, (Stöver 2000, 166). - tekening, J.G. Smits, 1863, voorgevel van het zeventiende-eeuwse Huis ter Horst en de Elisabeth-koepel, HGA, (Stöver 2000, 166). - tekening, H. Spilman, 1739, naar A. de Haen, (Fockema Andreae 1952, afb. 39) - ontwerptekening van P. Post 1666. - tekening van J.G. Smits 1863, HGA (tekening met opklapbaar deel. Toont kasteel tijdens afbraak). - fantasietekening van A. Schoemaker (2x) Koninklijk Oudheidkundig Genootschap. - fantasietekening, Bodel Nijenhuis, PK-T-2823. - plattegrond XVII, verz. kasteel Duivenvoorde. - vogelvluchtperspectief XVII, verz. kasteel Duivenvoorde. - tekening van de voorzijde, P.J. Lutgers ca 1850, Bodel Nijenhuis, P338N020a. - opmeting van het huis, A.J. Wentzel 1860, RCE, BT-026355 en BT-022232.
-Kadastrale minuut was niet te raadplegen [WL 30-1-2015] - tekening, anoniem, ca. 1650, bewaarplaats onbekend, foto ELO, (Stöver 2000, 166). - tekening, J.G. Smits, 1863, voorgevel van het zeventiende-eeuwse Huis ter Horst en de Elisabeth-koepel, HGA, (Stöver 2000, 166). - tekening, H. Spilman, 1739, naar A. de Haen, (Fockema Andreae 1952, afb. 39) - ontwerptekening van P. Post 1666. - tekening van J.G. Smits 1863, HGA (tekening met opklapbaar deel. Toont kasteel tijdens afbraak). - fantasietekening van A. Schoemaker (2x) Koninklijk Oudheidkundig Genootschap. - fantasietekening, Bodel Nijenhuis, PK-T-2823. - plattegrond XVII, verz. kasteel Duivenvoorde. - vogelvluchtperspectief XVII, verz. kasteel Duivenvoorde. - tekening van de voorzijde, P.J. Lutgers ca 1850, Bodel Nijenhuis, P338N020a. - opmeting van het huis, A.J. Wentzel 1860, RCE, BT-026355 en BT-022232.
Bronnen
N.v.t.
N.v.t.
Literatuur
Houben, E.C., 1935, Hr Ms Landgoederen onder Wassenaar en Voorschoten, II, Het Vaderland 14 juni 1935 (avond), 14. Janson, E.M.Ch.M., 1972, Uit de geschiedenis van Wassenaar, Den Haag, 59-61. Janson, E.M.Ch.M., 1971, Kastelen in en om Den Haag, Den Haag, 53-56.Fockema Andreae e.a., S.J., 1952, Kastelen, ridderhofsteden en buitenplaatsen in het Rijnland, Leiden, 76. Servaas van Rooijen, A.J., 1897, Het jachtslot Ter Horst onder Wassenaar, Haagsch Jaarboek (Jaarboek Die Haghe), 337-417. Stöver e.a., J., 2000, Kastelen en buitenplaatsen in Zuid-Holland, Zutphen, 165-167. Wilbers, A.W.E., en T. Nales, 2009, Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek (IVO) door middel van boringen op de locatie Huis ter Horst te Voorschoten.
Houben, E.C., 1935, Hr Ms Landgoederen onder Wassenaar en Voorschoten, II, Het Vaderland 14 juni 1935 (avond), 14. Janson, E.M.Ch.M., 1972, Uit de geschiedenis van Wassenaar, Den Haag, 59-61. Janson, E.M.Ch.M., 1971, Kastelen in en om Den Haag, Den Haag, 53-56.Fockema Andreae e.a., S.J., 1952, Kastelen, ridderhofsteden en buitenplaatsen in het Rijnland, Leiden, 76. Servaas van Rooijen, A.J., 1897, Het jachtslot Ter Horst onder Wassenaar, Haagsch Jaarboek (Jaarboek Die Haghe), 337-417. Stöver e.a., J., 2000, Kastelen en buitenplaatsen in Zuid-Holland, Zutphen, 165-167. Wilbers, A.W.E., en T. Nales, 2009, Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek (IVO) door middel van boringen op de locatie Huis ter Horst te Voorschoten.
Documentatie
N.v.t.
N.v.t.
Bescherming gebouw
Status:
Monumentnummer: 525373
Waardering uit het Monumentenregister: 'Het JACHTHUIS is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een koetshuis uit het derde kwart van de 19de eeuw in neogotische stijl met invloeden van de Willem II-gotiek, ontworpen door J.W.F. Mouton. Het jachthuis, dat zeer gaaf is wat betreft de hoofdvorm, het materiaalgebruik (kunststeen) en de ornamentiek, is van belang voor het oeuvre van de architect J.W.F Mouton;Het interieur is van algemeen belang vanwege de zeer rijk gedecoreerde en gaaf bewaarde aankleding in Willem II-gotiek, welke tevens een hoge zeldzaamheidswaarde vertegenwoordigt. Er is sprake van ensemblewaarde door de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.'
Status:
Monumentnummer: 525373
Waardering uit het Monumentenregister: 'Het JACHTHUIS is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een koetshuis uit het derde kwart van de 19de eeuw in neogotische stijl met invloeden van de Willem II-gotiek, ontworpen door J.W.F. Mouton. Het jachthuis, dat zeer gaaf is wat betreft de hoofdvorm, het materiaalgebruik (kunststeen) en de ornamentiek, is van belang voor het oeuvre van de architect J.W.F Mouton;Het interieur is van algemeen belang vanwege de zeer rijk gedecoreerde en gaaf bewaarde aankleding in Willem II-gotiek, welke tevens een hoge zeldzaamheidswaarde vertegenwoordigt. Er is sprake van ensemblewaarde door de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.'
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J (Bestemmingsplan Buitengebied (Zie www.ruimtelijkeplannen.nl dossier NL.IMRO.0626.2010Buitengebied).)
Bestemming:
Bestemmingsplan: J (Bestemmingsplan Buitengebied (Zie www.ruimtelijkeplannen.nl dossier NL.IMRO.0626.2010Buitengebied).)
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: T.M. Veken
Beschrijving gemaakt: december 2003
Auteur: T.M. Veken
Beschrijving gemaakt: december 2003
Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.
N.v.t.
Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.
N.v.t.
Overig onderzoek
Becker en Van de Graaf bv, archeologisch bureauonderzoek en booronderzoek 2009.
Becker en Van de Graaf bv, archeologisch bureauonderzoek en booronderzoek 2009.
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
pZg21, Beekeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand / zVcF-II, Meerveengronden op zeggeveen, rietzeggeveen of broekveen.
pZg21, Beekeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand / zVcF-II, Meerveengronden op zeggeveen, rietzeggeveen of broekveen.
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.