Persijn
BASISREGISTRATIE [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Persijn
Persijn
Locatie
Adres: Persijnlaan
Wassenaar
Gemeente Wassenaar
Provincie Zuid-Holland
Het voormalige kasteel Persijn lag aan de oostzijde van de Rijksstraatweg, aan het eind van de Persijnlaan (Janson 1972, 45), waarschijnlijk nabij het huidige Huis Persijn.
Adres: Persijnlaan
Wassenaar
Gemeente Wassenaar
Provincie Zuid-Holland
Het voormalige kasteel Persijn lag aan de oostzijde van de Rijksstraatweg, aan het eind van de Persijnlaan (Janson 1972, 45), waarschijnlijk nabij het huidige Huis Persijn.
Typologie
Huis Persijn was een adellijk huis.
Huis Persijn was een adellijk huis.
Etymologie
Huis Persijn is waarschijnlijk genoemd naar de vermoedelijke stichter van het huis, Hippolytus Persijn.
Huis Persijn is waarschijnlijk genoemd naar de vermoedelijke stichter van het huis, Hippolytus Persijn.
Huidige situatie
Het middeleeuwse Huis Persijn is niet meer zichtbaar in het landschap.
Het middeleeuwse Huis Persijn is niet meer zichtbaar in het landschap.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Boven het maailveld zijn geen sporen van het kasteel meer zichtbaar. Er zijn nog grachtrestanten aanwezig op het terrein. Op een luchtfoto zijn de contouren van het kasteel in het weiland nog te herkennen. Archis geeft geen (archeologische waarde-) melding met betrekking tot het kasteel Persijn.
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Boven het maailveld zijn geen sporen van het kasteel meer zichtbaar. Er zijn nog grachtrestanten aanwezig op het terrein. Op een luchtfoto zijn de contouren van het kasteel in het weiland nog te herkennen. Archis geeft geen (archeologische waarde-) melding met betrekking tot het kasteel Persijn.
Afmetingen
Op basis van een vergelijking van een 17de-eeuwse plattegrond van het kasteel met de kadastrale minuut wordt de maat van de hoofdburcht geschat op 23 x 7 meter. Het gaat dan om het hoofdgebouw zonder de uitstekende torens. De voorburcht had een maat van circa 16 x 12 meter. Het hele terrein inclusief grachten aan drie zijden had een maat van circa 50 x 60 meter.
Op basis van een vergelijking van een 17de-eeuwse plattegrond van het kasteel met de kadastrale minuut wordt de maat van de hoofdburcht geschat op 23 x 7 meter. Het gaat dan om het hoofdgebouw zonder de uitstekende torens. De voorburcht had een maat van circa 16 x 12 meter. Het hele terrein inclusief grachten aan drie zijden had een maat van circa 50 x 60 meter.
Oudste vermelding
Datum: 1579
Bron: GW, OAWZ, inv.nr. 99 (morgenboek 1579), fol. 51 en inv.nr. 419 (kohier 100ste penning 1579), pp. 74-75.
Niet voorhanden.
Datum: 1579
Bron: GW, OAWZ, inv.nr. 99 (morgenboek 1579), fol. 51 en inv.nr. 419 (kohier 100ste penning 1579), pp. 74-75.
Niet voorhanden.
Bezitsgeschiedenis
In 1545 werden de boerderij Teijlingerhorst met de bijbehorende gronden gekocht door Hippolytus Persijn. Waarschijnlijk is de ridderhofstede Huis te Persijn door Hippolytus Persijn gesticht op deze gronden. Na het overlijden van jonkheer Johan van Persijn in 1625 kwam het Huis te Persijn in het bezit van Boudewijn van Heemskerk van Bekesteijn. In 1806 werd het Huis te Persijn geveild en werd het bezit opgedeeld. Het huis is tussen 1807-1809 afgebroken.
In 1545 werden de boerderij Teijlingerhorst met de bijbehorende gronden gekocht door Hippolytus Persijn. Waarschijnlijk is de ridderhofstede Huis te Persijn door Hippolytus Persijn gesticht op deze gronden. Na het overlijden van jonkheer Johan van Persijn in 1625 kwam het Huis te Persijn in het bezit van Boudewijn van Heemskerk van Bekesteijn. In 1806 werd het Huis te Persijn geveild en werd het bezit opgedeeld. Het huis is tussen 1807-1809 afgebroken.
Bouwgeschiedenis
Op basis van het Morgenboek van 1544 kan geconcludeerd worden dat de ridderhofstede niet bestond voor 1544. In 1551 wordt vermeld dat het kasteel toebehoort aan het geslacht van Persijn. De bouw van het kasteel moet daarom gedateerd worden tussen 1544 en 1551. In de 17de eeuw is het huis verbouwd. Het Huis ter Persijn moet toen de vorm hebben gekregen die Roeland Roghman en Elandts rond 1665 en De Haen in 1725 hebben weergegeven. Het huis bestond afgaande op deze tekeningen uit een langgerekt rechthoekig woongebouw (23 x 7 m) van twee bouwlagen boven een kelder, gedekt met een schilddak. De voorgevel, op het zuidoosten, bevatte in het midden een uitgebouwde ingangspartij over de volle hoogte, terwijl de ingang zelf ook nog eens was voorzien van een uitgebouwde portiek, die toegang gaf tot de brug naar de voorburcht. Rechts naast de ingangsvleugel bevond zich een achthoekige (trap?)toren en ook de rechter zijgevel bevatte een achthoekige toren waarin zich op de begane grond een kapel bevond. Links achter stond op de hoek een achthoekige uitkijktoren met vierkante traptoren aan de noordoostzijde. Tegen deze traptoren stond nog een toilettoren. Uit de afbeeldingen is geen bouwfasering op te maken, anders dan dat het woongebouw een doorgaand fries in de voorgevel heeft dat niet doorloopt in ingangspartij en traptoren. Dit zou kunnen duiden op een latere toevoeging van de laatste twee. Het geheel doet aan als een coulissenkasteel, met een mooie voorkant en een weinig indrukwekkende achterkant. Het huis lijkt in de 16e en 17e eeuw opzettelijk zo te zijn gebouwd dat er zoveel mogelijk archetypische kasteelelementen in opgenomen zijn, om maar een zo kastelig mogelijke indruk te wekken. De voorburcht was bereikbaar via de zuidwestzijde, maar ook op de zuidoosthoek bevond zich een toegang via een vierkant (?) eenlaags gebouwtje. De voorburcht was aan de zuidoostzijde onderkelderd. Of deze kelders een restant zijn van bebouwing aan deze zijde is niet bekend. Het met een gracht omgeven Huis te Persijn werd tussen 1807 en 1809 afgebroken. Het terrein werd gemaakt tot hooi- en weiland. In de eerste helft van de 19de eeuw is een nieuw landhuis gebouwd, dat iets meer naar de Rijksstraatweg gelegen was. Dit landhuis werd in 1943 afgebroken. De mijlpaal van kalksteen die te zien is op de tekening van Roghman werd rond 1500 gevonden bij Monster of Naaldwijk. De mijlpaal werd vervolgens gebracht naar het klooster Sion bij Delft. In 1544 werd het klooster door brand verwoest en de paal werd afgestaan aan Hippolytus van Persijn. De mijlpaal is na de afbraak op het huis Baak bij Zutphen terecht gekomen. In 1827 werd de mijlpaal van kalksteen samen met een exemplaar van marmer herontdekt.
Op basis van het Morgenboek van 1544 kan geconcludeerd worden dat de ridderhofstede niet bestond voor 1544. In 1551 wordt vermeld dat het kasteel toebehoort aan het geslacht van Persijn. De bouw van het kasteel moet daarom gedateerd worden tussen 1544 en 1551. In de 17de eeuw is het huis verbouwd. Het Huis ter Persijn moet toen de vorm hebben gekregen die Roeland Roghman en Elandts rond 1665 en De Haen in 1725 hebben weergegeven. Het huis bestond afgaande op deze tekeningen uit een langgerekt rechthoekig woongebouw (23 x 7 m) van twee bouwlagen boven een kelder, gedekt met een schilddak. De voorgevel, op het zuidoosten, bevatte in het midden een uitgebouwde ingangspartij over de volle hoogte, terwijl de ingang zelf ook nog eens was voorzien van een uitgebouwde portiek, die toegang gaf tot de brug naar de voorburcht. Rechts naast de ingangsvleugel bevond zich een achthoekige (trap?)toren en ook de rechter zijgevel bevatte een achthoekige toren waarin zich op de begane grond een kapel bevond. Links achter stond op de hoek een achthoekige uitkijktoren met vierkante traptoren aan de noordoostzijde. Tegen deze traptoren stond nog een toilettoren. Uit de afbeeldingen is geen bouwfasering op te maken, anders dan dat het woongebouw een doorgaand fries in de voorgevel heeft dat niet doorloopt in ingangspartij en traptoren. Dit zou kunnen duiden op een latere toevoeging van de laatste twee. Het geheel doet aan als een coulissenkasteel, met een mooie voorkant en een weinig indrukwekkende achterkant. Het huis lijkt in de 16e en 17e eeuw opzettelijk zo te zijn gebouwd dat er zoveel mogelijk archetypische kasteelelementen in opgenomen zijn, om maar een zo kastelig mogelijke indruk te wekken. De voorburcht was bereikbaar via de zuidwestzijde, maar ook op de zuidoosthoek bevond zich een toegang via een vierkant (?) eenlaags gebouwtje. De voorburcht was aan de zuidoostzijde onderkelderd. Of deze kelders een restant zijn van bebouwing aan deze zijde is niet bekend. Het met een gracht omgeven Huis te Persijn werd tussen 1807 en 1809 afgebroken. Het terrein werd gemaakt tot hooi- en weiland. In de eerste helft van de 19de eeuw is een nieuw landhuis gebouwd, dat iets meer naar de Rijksstraatweg gelegen was. Dit landhuis werd in 1943 afgebroken. De mijlpaal van kalksteen die te zien is op de tekening van Roghman werd rond 1500 gevonden bij Monster of Naaldwijk. De mijlpaal werd vervolgens gebracht naar het klooster Sion bij Delft. In 1544 werd het klooster door brand verwoest en de paal werd afgestaan aan Hippolytus van Persijn. De mijlpaal is na de afbraak op het huis Baak bij Zutphen terecht gekomen. In 1827 werd de mijlpaal van kalksteen samen met een exemplaar van marmer herontdekt.
Afbeeldingen
- Google Earth foto, 2010, Locatie Persijn (Documentatiecentrum NKS). - Kadastrale minuut, 1822 , Wassenaar, Zuid-Holland, sectie D, blad 02, nr. 266 (=huidig huis Persijn) (http://watwaswaar.nl/#OG-Vs-7-ed-1v-1-2Rc0-28Rs---3dw, geraadpleegd op 01-06-2010). - Gravure, 1665, ‘Huis Persijn’, door C. Elandts, Rijksmuseum RP-P-OB-50.208 (Janson 1967, 45) .- Kaart, 1746, ’t Huys te Percyn’, door M. Bolstra, blad 10. - Tekening zuidzijde, R. Roghman 1646/47, Particuliere verzameling (Van der Wyck 1989, 172).- Tekening westzijde, A. de Haen 1729, Bodel Nijenhuis Leiden, P310 2N005- Tekening zuidwestzijde, A. de Haen 1730, Gelders Archief, 1551-GM 01188. - Tekening noordzijde, A. de Haen 1730, Gelders Archief, 1551-GM 01187. - Schilderij zuidzijde, J. ten Compe ca 1750, part. verz. - Kaart van Persijn met plattegrond, NN XVIII, Bodel Nijenhuis, Port 13 N 73. - Vogelvlucht van Persijn met opstand, NN XVIII, Bodel Nijenhuis, Port 13 N 72.
- Google Earth foto, 2010, Locatie Persijn (Documentatiecentrum NKS). - Kadastrale minuut, 1822 , Wassenaar, Zuid-Holland, sectie D, blad 02, nr. 266 (=huidig huis Persijn) (http://watwaswaar.nl/#OG-Vs-7-ed-1v-1-2Rc0-28Rs---3dw, geraadpleegd op 01-06-2010). - Gravure, 1665, ‘Huis Persijn’, door C. Elandts, Rijksmuseum RP-P-OB-50.208 (Janson 1967, 45) .- Kaart, 1746, ’t Huys te Percyn’, door M. Bolstra, blad 10. - Tekening zuidzijde, R. Roghman 1646/47, Particuliere verzameling (Van der Wyck 1989, 172).- Tekening westzijde, A. de Haen 1729, Bodel Nijenhuis Leiden, P310 2N005- Tekening zuidwestzijde, A. de Haen 1730, Gelders Archief, 1551-GM 01188. - Tekening noordzijde, A. de Haen 1730, Gelders Archief, 1551-GM 01187. - Schilderij zuidzijde, J. ten Compe ca 1750, part. verz. - Kaart van Persijn met plattegrond, NN XVIII, Bodel Nijenhuis, Port 13 N 73. - Vogelvlucht van Persijn met opstand, NN XVIII, Bodel Nijenhuis, Port 13 N 72.
Bronnen
Literatuur
Bolstra, M., 1746, Kaartboek van Rijnland, Alphen aan den Rijn. Fockema Andreae e.a., J., 1952, Kastelen, Ridderhofsteden en Buitenplaatsen in Rijnland, Oud-Leiden, 83. Janson, E., 1967, Wassenaar, historische verkenningen, Bussum, 44. Janson, L.M.Ch.M., 1971, Kastelen in en om Den Haag, Den Haag. Janson, E., 1972, Uit de geschiedenis van Wassenaar, 's-Gravenhage, 45. Kalmeijer, C.A., 'Het huis te Persijn', Die Haghe jaarboek 1978, 142-153. Kalmeijer, C.A., 'Het huis te Persijn II', Die Haghe jaarboek 1986, 13-31. Wyck van der H.W.M., 1989, De kasteeltekeningen van Roelant Roghman, Alphen aan den Rijn, 172.
Bolstra, M., 1746, Kaartboek van Rijnland, Alphen aan den Rijn. Fockema Andreae e.a., J., 1952, Kastelen, Ridderhofsteden en Buitenplaatsen in Rijnland, Oud-Leiden, 83. Janson, E., 1967, Wassenaar, historische verkenningen, Bussum, 44. Janson, L.M.Ch.M., 1971, Kastelen in en om Den Haag, Den Haag. Janson, E., 1972, Uit de geschiedenis van Wassenaar, 's-Gravenhage, 45. Kalmeijer, C.A., 'Het huis te Persijn', Die Haghe jaarboek 1978, 142-153. Kalmeijer, C.A., 'Het huis te Persijn II', Die Haghe jaarboek 1986, 13-31. Wyck van der H.W.M., 1989, De kasteeltekeningen van Roelant Roghman, Alphen aan den Rijn, 172.
Documentatie
N.v.t.
N.v.t.
Bescherming gebouw
Status:
Status:
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:
Bestemmingsplan:
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: T. Veken en K. Heilmann
Beschrijving gemaakt: 21-09-2010
Auteur: T. Veken en K. Heilmann
Beschrijving gemaakt: 21-09-2010
Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.
N.v.t.
Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.
N.v.t.
Overig onderzoek
N.v.t.
N.v.t.
Geomorfologische codering
2M40, Ingesloten strandvlakte (+/- vervlakte duinen).
2M40, Ingesloten strandvlakte (+/- vervlakte duinen).
Bodemkundige codering
#: pZg21-II*, Beekeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand.
#: pZg21-II*, Beekeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand.
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.