Object
Schengen

Locatie
Adres: Ridderstraat, ong.
's-Heer Arendskerke
Gemeente Goes
Provincie Zeeland

Schengen zou gestaan hebben ten noordoosten van de kerk in 's-Heer Arendskerke, ten noorden van de Slotstraat en Ridderstraat. De hier gegeven coördinaten zijn gebaseerd op Archis waarnemingsnummer 20559.

Typologie


De oudste fase was een motte. Van belang is volgens Van den Broecke een afbeelding uit de Kroniek van Smallegange uit 1696.

Etymologie
De Schenge is een voormalige getijstroom tussen Zuid-Beveland en het eiland Wolphaartsdijk. Het geslacht van Schengen (van Skinge) had hier bezittingen.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 30-12-2011

Huidige functie:

De locatie van het middeleeuwse kasteel is overbouwd.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Volgens een memo van de toenmalige ROB (thans RCE) zouden de funderingen nog deels aanwezig zijn (memo ROB, 1967). Bij werkzaamheden in 1985 zijn funderingen en sporen van keramiek in de bodem aangetroffen (Archis waarnemingsnr. 20559). Het terrein is volledig overbouwd en komt niet voor op de AMK.

Afmetingen
Afgaande op de opmeting van Hildernisse had het kasteel een maat van circa 32,5 x 30,5 meter.

Oudste vermelding
Datum: 1403
Bron: testament van Arent van Schenge (Van den Broecke 1978, 213)

"Geen citaat voorhanden."

Er is sprake van een indirecte oudste vermelding (Van den Broecke 1978, 213): 'In een testament uit 1403 van Arent van Schenge, die het kasteel tot zijn dood heeft bewoond, is er sprake van elf gemeten land met daarop de opperhof en de nederhof die eeuwig zouden overgaan op de oudste en de naaste van zijn nakomelingen'.

Bezitsgeschiedenis
Vanaf het midden van de twaalfde eeuw werden reeds leden van de familie Van Schenge genoemd. De familie Van Schenge bleef vertrok na de Opstand naar de Zuidelijke Nederlanden.

Historische betekenis
De Van Schenges hielden zich voornamelijk bezig met het onderhoud van zeeweringen en landaanwinning. Gedurende een aantal jaren hadden zij ook zakelijke belangen op Wolphaartsdijk en Oud-Sabbinge. De relatie met het dorp 's-Heer Arendskerke ligt in de naam van dit dorp besloten. Het zou genoemd zijn naar een Arend van Schenge, die in een bron uit 1198 voorkomt. Deze Arend of Arnoldus de Skinge woonde 'beoosten Hooge Werve'. De familie Van Schenge bleef na de Opstand trouw aan het rooms-katholieke geloof. Als gevolg daarvan verlieten ze de Republiek en gingen naar de Zuidelijke Nederlanden. Aan het begin van de zeventiende eeuw ging het kasteel reeds teloor. De ambachtsheerlijkheid 's-Heer Arendskerke ging nog op een aantal families over.

Bouwgeschiedenis
In de dertiende of veertiende eeuw bouwden leden van de familie van Schengen bij een oudere kasteelberg een nieuw kasteel. Hierover is weinig bekend, doordat in latere eeuwen alle restanten van het kasteel ten behoeve van dijkverzwaring zijn uitgegraven. Van den Broecke 1978, 213: 'Over het kasteel vermelden historische bronnen dat het zware muren had en uitgestrekte kelderruimtes bezat. Het zou in de tachtigjarige oorlog zijn verwoest, wat weer in tegenspraak is met datgene wat over het kasteel van Schenge staat vermeld in de Handvest Chronyk van Matthijs van der Houve. Daarin valt namelijk te lezen dat er in 1636 op Zuid-Beveland nog acht ridderhofsteden waren, waaronder het huis Te Schenge'. Ca. 1660 zou het huis Schenge nog in zijn muren hebben gestaan. Toen Smallegange zijn kroniek schreef (uitg. 1696) verkeerde het gebouw in vervallen toestand. In de eerste helft van de achttiende eeuw werden blijkens de Tegenwoordige Staat van Zeeland de fundamenten uitgegraven en verkocht t.b.v. oever- en dijkverdediging.

Afbeeldingen
- Rijksarchief in Zeeland, Middelburg- Zelandia Illustrata II, 1478: 'Plattegrond van 't Huis Schengen, na Jc. Hildernisse, 1695'; tek. in kl. (kopie) z.n. z.j. (XVIII)- Id., 1479: 'De overblijfsels van t Huis Schengen, van agteren, na Ic. Hildernisse. 1695'; tek. in kl. (kopie) z.n. z.j. (XVIII).- Id., 1480: 't Vervalle Slot van Schengen'; kopergrav. z.n. z.j. Uit: Smallegange, Cronijk, tussen pp. 736-737.- Id., 1481: 't Huis Schengen in ruïne'; tek. in rood krijt, door P. van Maes, z.j. (XVIII).- Id., 1482: 'Ruïnegezigt van het slot Schengen'; afb. van de keldergewelven. Tek. in rood krijt, door P. van Maes, z.j. (XVIII).- Kadastrale minuut, 1811-1832, 's-Heer Arendskerke, Noord Brabant. Sectie H, blad 2, 198-199 (http://watwaswaar.nl/#Ii-HQ-7-ed-1v-1-1tk8-1BAm---4IA, geraadpleegd op 23-01-2012).- Google Earth foto, 2012 Locatie Schenge (NKS digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
-Van den Broecke 1978, 210-213. -Encyclopedie van Zeeland III, 1984, 34-35 (trefw. 'Schenge' en 'Schengen'). -Smallegange 1696.Tegenwoordige staat.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Bestemmingsplan 's-Heerarendskerke en Eindewege. Ontwerp 29-12-2011. Identificatie NL.IMRO.0664.BPHA06-ON99 (www.ruimtelijkeplannen.nl Geraadpleegd WL 30-12-2011).)
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.J.B. Kuipers, PDB Zeeland
Beschrijving gemaakt: 24-10-1995

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
PDB 48E/4Z

Geomorfologische codering
LPO