Object
Rossum

Locatie
Adres: Slotselaan
Rossum
Gemeente Gemeente Maasdriel
Provincie Gelderland

Het voormalige kasteelterrein ligt ten noorden van de Slotselaan te Rossum. Op het terrein staat nu Het Slot, waarin een partuclier bedrijf is gevestigd.

Typologie

Over de vroegste vorm van het kasteel te Rossum (dertiende en veertiende eeuw) zijn geen gegevens bekend. De tweede fase bestond uit een rechthoekig zaalgebouw, vermoedelijk ontstaan uit de vergroting van een poortgebouw, dat toegang verleende tot een hoofd- of voorburcht. Op basis van twee tekeningen van de ruine van het (tweede?) kasteel uit het midden van de 16de eeuw, is een proeve van reconstructie gemaakt. Daarin is of het restant van een poortgebouw herkenbaar (zie hiervoor Hermans 1997). De 18de eeuwse beschrijving van het vroegere kasteel is erg twijfelachtig.

Etymologie
De naam hoeft niet per se te zijn ontleend aan de naam van het dorp, maar kan ook zijn ontleend aan die van de familie Van Rossem, de stichters van het kasteel. Zij heetten van oorsprong Van Rothem.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 19 april 1998

Van het kasteel zijn geen zichtbare resten bewaard gebleven, vermoedelijk ook niet van het terrein of de omgrachting. Wel bestaat de mogelijkheid dat er funderingen ondergronds bewaard zijn gebleven. Van Goelst Meijer vermeldt de aanwezigheid - onder de grond - van een van de vroegere putten, even ten noorden van het huidige koetshuis. Thans bevindt zich op de plaats van het kasteel een landhuis uit 1847 in Tudorstijl.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Van het oorspronkelijke kasteel is niets meer waarneembaar. Het is erg twijfelachtig of de huidige omgrachting gelegen is op de plaats van de oorspronkelijke grachten.

Afmetingen
De afmetingen van het kasteelterrein zijn niet te geven, want er is niet bekend wat er van het oorspronkelijke terrein nu nog aanwezig is. Op basis van de reconstructie van de 16de eeuwse toestand kan alleen een maat van het toenmalige, tweede huis worden gegeven: 26 x 13 meter. Mogelijk gaat het hierbij om een verbouwd poortgebouw.

Oudste vermelding
Datum: 1276
Bron: bron nog onbekend

Nog niet gevonden!

Bezitsgeschiedenis
De vroegst bekende bezitter van het kasteel te Rossum is Gerard II van Rossem (komt voor van 1276-1287, gestorven voor 1291). Mogelijk is dit geslacht, dat wel geidentificeerd wordt met de familie Van Rothem, die genoemd werden naar hun bezittingen in Goch in Gelre. afkomstig uit Johan van Rossem maakt in 1495 het 'huyss tot Rossem, mitten vurgeborcht ind vestenissen dairtoe behoerende' tot open huis van hertog Karel van Gelre. In 1511 is het kasteel echter al een leen van Vianen. In 1566 erft Sybilla van Rossem het huis. Sybilla (gestorven voor 1581) trouwt met Guido van Malsen (gestorven voor 1618) en brengt Rossum in diens familie in. Door huwelijken gaat de heerlijkheid na hen over in handen van het geslacht Van Wittenhorst en daarna in dat van Van Pallandt.Op 27 juni 1633 komt de heerlijkheid door koop in het bezit van het geslacht Van Randwijck. Het door de Van Randwijcks gebouwde huis op de plaats van het vroegere kasteel wordt op 18 juli 1949 aan de gemeente Rossum verkocht en toen ingericht als gemeentehuis. In 2000 is de gemeente opgeheven en werd het gemeentehuis verkocht.

Historische betekenis
Niet bekend.

Bouwgeschiedenis
Over de vroeg(st)e geschiedenis van het kasteel te Rossum is niets bekend. Op basis van de reconstructie aan de hand van tekeningen uit het familiearchief Van Randwijck kan van de 16de eeuwse toestand kan alleen een maat van het toenmalige, tweede huis worden gegeven: 26 x 13 meter. Mogelijk gaat het hierbij om een verbouwd poortgebouw. In 1524 is het kasteel getroffen door een brand, maar hersteld. In 1560 wordt het gesloopt. Het poortgebouw wordt verbouwd tot buitenhuis. Er zijn twee opties denkbaar: het oude kasteel, of wat daar nog van restte, is in deze periode gesloopt en vervangen door een buitenhuis, of datgene wat restte van het oude kasteel is verbouwd tot buitenhuis. Van dit huis is op basis van topografische afbeeldingen een reconstructie gemaakt, waarop een rechthoekige zaalbouw is afgebeeld, waarin links het oude poortgebouw te herkennen is. Dit huis is in 1599 verwoest. De Van Randwijcks laten de ruine van het huis in 1740 slopen en op dezelfde plek in 1745 een rentmeesterswoning bouwen. Zij laten ook deze woning slopen en er in 1847 het huidige gebouw, het Slot, bouwen. Tussen de stukken in het archief van de familie van Randwijck bevindt zich een beschrijving van het kasteel van de hand van Adriana Francoise van Rossem (ca 1713-1776). Het is een handschrift uit ca 1750, maar de beschrijving zou gebaseerd zijn op oudere gegevens: 'Het gebouw bestond in 7 torens. Rontom van binnen was een ruyme plaats met een put en veel reegenbacken, een stal voor 25 paarden. Men konde rontom het huys over de muuren gaan om van de eene toorn tot den andere te kome. Alle met schietgaate soo in de muuren als de toorens en sommige met canonsgaaten soo in de muuren als de toorens. Het hadt een breede diepe graft. Daer buyten rontom een singel met een diepe graft. Daarop stonden bouhuys [en] stallingen voor ruyters'. Gelet op de omvang van het beschreven gebouw gaat het hierbij om een overdreven weergave met betrekking tot de omvang van het kasteel.

Afbeeldingen
Ets door Jan van de Velde jr uit 1616. Collectie Gemeentemusea Arnhem, inv.nr GM 13.259.Twee anonieme gewassen pentekening uit ca 1650. RAG, Archief Familie Van Randwijck, beide: inv.nr TK 37.'Het beleg van Zaltbommel in 1574'. Anoniem schilderij, eind 16de eeuw. Collectie Maarten van Rossummuseum Zaltbommel. Reconstructietekening van Rossum door D.B.M. Hermans. (Afgebeeld in: Hermans 1997, 225).

Literatuur
Goelst Meijer, A.F. van, Het Slot te Rossum, z.p. z.j. [1972].Hermans, D.B.M., 'Castellologie in het kort: Rossum', in: Castellogica III (1997)1, blz. 223-226.Schilfgaarde, A.P. van, 'Het adellijke geslacht van Rossem', in: De Nederlandsche Leeuw 70(1953), kol. 134-149.

Documentatie
Proeve van reconstructie in Hermans 1997, 225.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:  (gemeentehuis)

Auteur en datum
Auteur: D.B.M. Hermans
Beschrijving gemaakt: 19-4-1998