Hernen

IN BEWERKING [?]

Object
Hernen

Locatie
Adres: Dorpsstraat 4, 6616 AH Hernen
Hernen
Gemeente Wijchen
Provincie Gelderland

Typologie

Bij Huis Hernen gaat het om een rechthoekige burcht.

Etymologie
Kasteel Hernen is vermoedelijk genoemd naar het geslacht van Hernen. De heren van Hernen behoorden tot de hoge adel in de dertiende en veertiende eeuw.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 2000

Het huidige Huis Hernen laat nog grotendeels de situatie zien zoals die was in de late zestiende eeuw. De vierkante donjon uit de veertiende eeuw is in de negentiende eeuw gesloopt, de gracht aan de ingangszijde is gedempt en ook de stenen boogbrug is afgebroken. De vensters dateren uit de zeventiende eeuw.

Oudste vermelding
Datum: 1369
Bron:

"'Huyse van Hyrnen'"

De oudste vermelding stamt uit 1369. In dat jaar gaf Alard van Driel kasteel Hernen in vruchtgebruik aan zijn vrouw: 'die herlichheit van Hyrnen met den Huyse van Hyrnen ende al syne erffnisse, hoge ende lege in bosch ende broeck met der halver meulen ende allen haren toebehoren, niet uytgescheyden' (Uit: Schulte, 1986, p. 434).

Bezitsgeschiedenis
Hernen was aanvankelijk een allodiale heerlijkheid in het bezit van het geslacht van Hernen. In 1369 gaf Alard van Driel kasteel Hernen in vruchtgebruik aan zijn vrouw. Herman van Mekeren, die in 1402 met Hernen werd beleend, bouwde het kasteel verder uit. Hij overleed in 1406, waarna Hernen in handen kwam van zijn dochter Elisabeth. Zij was getrouwd met Johan van Wyhe. Herman van Wyhe kreeg kasteel Hernen in 1465 in leen. In 1492 werd zijn zoon, Reinier van Wyhe met kasteel Hernen beleend. Reinier was een raadsvriend van hertog Karel van Gelre en burggraaf van Nijmegen. Kasteel Hernen bleef in de familie tot 1609. Door het huwelijk van Maria van Wyhe met Gerhard van Reede kwam Hernen in het bezit van de Van Reedes. Toen de vijf kleindochters van Maria en Gerhard het huis in 1682 veilden, werd het gekocht door Philip Hendrik van Steenhuys. Vervolgens kwam het kasteel via een aantal verervingen in het bezit van Victor graaf d'Ennetières. Deze graaf verkocht het kasteel in 1883 aan jonkheer Cornelis Jacob den Tex. Zijn dochter, Anna Mathilda den Tex, schonk kasteel Hernen in 1940 aan de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen. Sinds 1983 is de A. A. Brediusstichting in het kasteel gevestigd, die zich bezighoudt met Byzantijnse muziek en liturgie.

Historische betekenis

Bouwgeschiedenis
Oorspronkelijk bestond het kasteel uit een vierkante woontoren uit het derde kwart van de veertiende eeuw, een ommuring en houten bijgebouwen tegen de zuid- en westmuur. De woontoren, die op de zuidoosthoek van de ommuring stond, had vier verdiepingen en werd bekroond door een piramidedak met een centrale schoorsteen. Op de vier hoeken had men arkeltorentjes aangebracht, die met elkaar waren verbonden door een uitgekraagde weergang. De muurdikte van de toren varieerde van 2,60 tot 2,80 meter. Mogelijk stond er naast de toren aanvankelijk een houten woongebouw. Het burchtterrein was omgeven door een zware ringmuur op bogen, die gemiddeld 2,50 meter dik was. Over die muur liep een open weergang met een gekanteelde borstwering met werp- en schietgaten. De spaarbogen aan de binnenzijde van de ringmuur werden dichtgezet toen men later woon- en bedrijfsgebouwen tegen de binnenzijde van de muur plaatste. Aan de noordzijde had men een open stenen trap aangebracht die vanaf het binnenterrein van de burcht toegang gaf tot de weermuur. Deze trap bevindt zich nog steeds in de muurdikte van het tegen die muur geplaatste gebouw. De weergang aan de west- en noordzijde is nog volledig intact. Oorspronkelijk was die weergang open, maar bij de bouw van de latere vleugels heeft men de weergang overkapt. Sporen van een grote boogopening in de oostmuur naast de vierkante woontoren wijzen erop dat daar de oorspronkelijk ingang heeft gezeten, die immers vanuit de toren goed te verdedigen was. De vierkante woontoren stond op de zuidoosthoek van het burchtterrein. Op de andere hoeken bevonden zich waarschijnlijk hangtorens, die deels nog aanwezig zijn.
In de vijftiende eeuw trok men een deel van de vroegste houten woon- en werkvertrekken opnieuw in steen op. Tegen de zuidelijke muur bouwde men een grote en kleine zaal met kelder, verdieping en zolder. De scheidingswand tussen deze twee zalen kende ruggelings twee schoorstenen. De grote zaal was vanuit de donjon toegankelijk. Op de overgang tussen de grote en kleine zaal bouwde men op de binnenplaats een traptoren, waardoor alle vertrekken met elkaar werden verbonden. Naast deze zuidvleugel met traptoren bouwde men op de zuidwesthoek ook een ronde toren.
In de loop van de vijftiende en zestiende eeuw bouwde men het binnenplein verder vol. Men bouwde een kleine woonvleugel langs de westmuur, haaks op de kleine zaal. In de noordoosthoek van het burchtplein bouwde men een nieuwe zaal met kelder en zolder, met de lange zijde tegen de noordelijke ringmuur. Rond 1500 bouwde men de hele noordwesthoek vol en ca. 1555 volgde een woongebouw tegen de oostmuur met de huidige toegangspoort. Dit laat zestiende-eeuwse uiterlijk is grotendeels gespaard gebleven. In 1682 heeft men diverse grote vensters aangebracht. In de negentiende eeuw is de vierkante donjon gesloopt, evenals de stenen boogbrug. Toen heeft men ook de gracht gedempt. Volgend op de afbraak van de donjon heeft men kort daarna de buitenmuur en de pleinmuur van de zuidvleugel, die aan de toren grensde, vernieuwd. Tussen 1952 en 1957 restaureerde men het complex.