Zuileveld
BASISREGISTRATIE [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Zuileveld
Locatie
Adres: Ten oosten van de Schoolstraat en onder het kruispunt van de Albert Schweitzer en Kochlaan
Vleuten
Gemeente Vleuten De Meern (1999)
Provincie Utrecht
Het kasteel lag even ten noordoosten van de huidige Hervormde kerk van Vleuten. De aangegeven coördinaten zijn gebaseerd op Archis waarnemingsnummer 410212.
Typologie
De omvang van het eilandje 30 x 30 meter duidt meer op een zaaltoren of compact kasteel (nr. 9 of 10) dan op bijvoorbeeld een woontoren.
Etymologie
Het kasteel lag op een veld en was oorspronkelijk in het bezit van het geslacht van Zuilen.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 29-08-1999
Onbekend
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Er zijn in het landschap geen restanten van Zuileveld zichtbaar. Het is neit bekend of er muurresten ondergronds aanwezig zijn.
Afmetingen
HEt gaat om een nagenoeg vierkant eilandje van 30 bij 30 meter. Hierop lag waarschijnlijk het huis. Aan de westkant lag nog een terrein van ongeveer 32 bij 42 meter. Beide terreinen werden omgeven door een gracht. Het grotere terrein was waarschijnlijk bestemd voor de voorburcht en of een boerenhuis.
Fysisch-geografische situering
Kaart van Berendsen geeft een grijs vlak wegens bebouwing. Ligt echter op de oeverwal van de Oude Rijn. Deze stevige en droge ondergrond was een goed fundament voor alle nabije kastelen.
Oudste vermelding
Datum: 1443 12-04.
Bron: Archief van de St. Paulusabdij inv. nr. 505-3 folio LXXVI.
In 1443 droeg Steven Willemsz. van Zuylen van Nyevelt met toestemming van de bisschop aan de abdij van St. Paulus op 'Vijf mergen lants mitter huysinge ende hofstede die daer tegenwoirdich op staen ende allen hoeren toebehoeren alsoe die gelegen syn tot Vlueten by der kercke tusschen lande Gheryts van der Mye aen die oestsyde ende aen die westsyde die kercwech van Themaet'.
Bezitsgeschiedenis
De geschiedenis van het goed is niet geheel duidelijk, maar zoals de naam reeds doet vermoeden gaat het terug op de familie Van Zuylen. Het was tot 1443 allodiaal bezit. In dat jaar namelijk droeg Steven Willemsz. van Zuylen van Nyevelt met toestemming van de bisschop aan de abdij van St. Paulus op: 'vijf morgen land en de hofstede die daar tegenwoordig op staat gelegen te Vleuten bij de kerk'. Hij gaf de vrije eigendom aan de abt en kreeg het goed vervolgens als leen terug. Aan de westzijde van dit perceel lag de toenmalige kerkweg van Themaat (nu Schoolstraat). Eeuwenlang zijn deze 5 morgen als vaste eenheid belastingplichtig geweest. De naam Zuileveld evenwel komt dan nog niet voor. Nu het goed een leen was van de St. Paulusabdij kreeg het een plaats in de administratie der lenen. Na de dood van Steven werd in 1459 zijn zoon Willem leenman van de vijf morgen, maar deze transporteerde meteen aan Bartholomeus van Zuylen van Nyevelt. Zijn dochter Joest, die getrouwd was met Arend van Renesse, kreeg negen jaar later het leen, na opdracht door haar vader. Ook op dat moment is slechts sprake van vijf morgen land met huis en hofstede en toebehoren bij de kerk. In 1538 droeg Hendrik van Eemskerk het goed op aan de abt, die Johanna Dirks dochter van Zuylen beleende. Met deze leenbrief verscheen Hans Ernst van Renesse van Moermont in 1640 voor de Staten van Utrecht om erkenning van het leen als ridderhofstad te verzoeken. Hij had tevens enkele verklaringen van dorpsbewoners op zak, waaruit bleek, dat Renesse in het bezit was van een edelmanshuis genaamd Zuileveld met dubbele grachten en bouwhuis. Het was blijkbaar genoeg om de erkenning gehonoreerd te krijgen. Als uitvloeisel daarvan zal het zijn, dat pas na die tijd een 'heer van Zuileveld' voorkomt! In 1734 blijkt het terrein in gebruik te zijn als boomgaard en weiland en voortaan zal dit zo blijven. Wel wordt herhaaldelijk vermeld, dat er voorheen een herenhuis heeft gestaan.
Historische betekenis
Een van de vele huizen die in het bezit waren van telgen uit het invloedrijke geslacht Van Zuilen. Vanaf 1443 werd het een leen van de aanzienlijke St. Paulusabdij.
Bouwgeschiedenis
Het huis Zuileveld is waarschijnlijk gebouwd na de tweede helft van de 13e eeuw, toen de Van Zuilens een sterke positie in het Sticht begonnen te krijgen. Hoe dit huis er toen uit heeft gezien, is niet bekend. In 1640 verzocht Hans Ernst van Renesse van Moermont om erkenning van Zuileveld als ridderhofstad voor de Staten van Utrecht. Volgens de verklaringen van dorpsbewoners die hij ter bewijsvoering bij zich had, zou er sprake zijn van een edelmanshuis met dubbele grachten en een bouwhuis. Voor 1734 moet het huis zijn verdwenen, aangezien er toen alleen sprake was van een boomgaard en weiland op die plek. Er werd met geen woord over een huis gerept. Nadere gegevens zijn niet bekend.
Afbeeldingen
- Kadastrale minuut, 1832, Gemeente Vleuten, Utrecht. Sectie B, blad 2, nr. 199-201 (http://watwaswaar.nl/#Ua-Vs-8-ed-1v-1-34Ay-281I---21M, geraadpleegd op 14-07-2010).- Google Earth foto, 2010, locatie Zuileveld (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).
Bronnen
Archief van de St. Paulusabdij inv. nr. 505-3 folio LXXVI.
Literatuur
- Huiting, J.H., 1995, 'Zuileveld', in: B. Olde Meierink, e.a. (red.), Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 527.
Documentatie
N.v.t.
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming: (pleintje en wegkruising)
Auteur en datum
Auteur: Jan H. Huiting
Beschrijving gemaakt: 29-08-1999
Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.
Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.
Overig onderzoek
- Jan H. Huiting in het kader van het Utrechts kastelenboek in 1995. - 2006, RAAP
Geomorfologische codering
B, Bebouwing
Bodemkundige codering
|h, Bebouwing.
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.