Object
Snaafburg

Locatie
Adres: Ter hoogte van Straatweg 13 in Maarssen
Maarssen
Gemeente Maarssen
Provincie Utrecht

Snaafburg lag op de westelijke oeverwal van de Vecht. Het kasteelterrein ligt nu helemaal ingesloten in de nieuwbouwwijken van Maarssen aan het Amsterdam-Rijnkanaal.

Typologie

Snaafburg was vermoedelijk een vrijstaande vierkante stenen toren, die werd omgeven door een gracht. Hiervan zijn verder geen gegevens bekend. Als bron voor dit gegeven wordt vaak een tekening uit 1629 van Balthasar Florisz. van Berckenrode genoemd, maar het is onduidelijk of, en zo ja, hoeveel ouder de toren is dan deze zeventiende-eeuwse tekening.

Etymologie
De naam Snaafburg is afgeleid van de ridder Otto Snaefs. Snaafburg werd in 1444 aan hem in leen opgedragen door Steesken van Loenersloot. 'Burg' duidt erop dat het hierbij om een versterkt huis gaat.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 2-4-2009

Van Snaafburg is tegenwoordig alleen nog het terrein duidelijk zichtbaar. Te zien is een rechthoekig omgracht terrein, dat wordt omringd door enkele boomgaarden. Van het huis zijn geen resten meer zichtbaar. Wel staat er naast het omgrachtte terrein nog steeds een boerderij. Deze boerderij is de opvolger van een dienstgebouw of boerderij uit de zeventiende of achttiende eeuw.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Grondgebruik:
Grondgebruik:

Alleen de gracht van Snaafburg ligt er nog, waardoor het kasteelterrein goed zichtbaar is. Van de toren is niets meer te zien. De ruïne van de toren is in 1860 helemaal opgeruimd.

Afmetingen
De bovenstaande afmetingen zijn gebaseerd op schattingen naar aanleiding van de kadastrale minuut van 1818. Op grond daarvan bestaat het vermoeden dat het totale terrein ongeveer 60 x 80 is geweest en de hoofdburcht circa 20 x 32 meter heeft gemeten._De bebouwing op de hoofdburcht mat ongeveer 9,7,5 m. De precieze afmetingen van de voorburcht zijn wat lastig aan te geven, omdat deze L-vormig was.

Fysisch-geografische situering
De kasteelplaats zelf is gesitueerd op de rivierinversierug van de oude brede noordelijke zijtak van de Rijn, de Oude Vecht. Het kasteel was gebouwd op deze geulafzettingen van zand en zeer fijn zand, silt of zavel genaamd (Coppelmans 2005, nr. 78).

Oudste vermelding
Datum: 1379
Bron: (Van der Heijden 1913, 6)

De oudste vermelding luidt: 'houdende 20 mergens lants tot Maersen, daer syn huys op staet'. In 1444 wordt Snaafburg genoemd als leen van Hugo van Loenersloot. Als de beleningen vanaf 1444 worden teruggevolgd. blijkt dat deze oudste vermelding uit 1379 betrekking heeft op Snaafburg.In 1394 wordt het huis als volgt vermeld: 'twintich morgen lants mitten huse ende mitter hofstee gelegen tot Maersen'(Maris 1956, nr. 26).

Bezitsgeschiedenis
In 1379 moest Hughe van Loenersloot het leengoed, dat in de vijftiende eeuw pas Snaafburg zou gaan heten, laten verheffen bij de nieuwe bisschop, Floris van Wevelinchoven. Na de dood van Hughe in 1444 werd zijn zoon Steesken van Loenersloot beleend met Snaafburg. Steesken droeg het in leen op aan Otto Snaefs, een ridder die vanaf 1438 heer van Bolenstein was (In Van Schaik 1982, 29-30 wordt gesproken over 'een ruil' van landgoederen tussen Otto Snaefs met Splinter van Nijenrode en Staets van Loenersloot; Snaefs ontvangt Snaafburg in ruil voor Bolenstein). Snaefs gaf zijn naam aan het landgoed. Snaefs overleed in 1445. Zijn echtgenote Hendrika van Ruwiel hertrouwde in 1446 met Zweder Taets van Voorn. Dit echtpaar droeg Snaafburg over aan Johan Grauwert, lid van een invloedrijke familie in Utrecht. Toen Bernarda Grauwert trouwde met Anthonis van Zuylen van Nijevelt had dit tot gevolg dat Snaafburg in 1577 in handen kwam van deze familie. Snaafburg zou tot 1801 in bezit blijven van deze familie. Na de dood van Antonie Marten van Zuylen van Nijevelt veilde zijn erfgenaam het landgoed in het openbaar. Het kasteel was toen al erg in verval. Rond 1860 heeft men het in verval geraakte complex tenslotte afgebroken.

Bouwgeschiedenis
De oudste vermelding dateert uit 1379, toen Snaafburg in bezit was van Hughe van Loenersloot. Waarschijnlijk ging het toen om een vrijstaande vierkante stenen woontoren, omringd door een gracht. Een tekening uit 1629 van Balthasar Florisz. van Berckenrode laat onder andere een toren van drie woonlagen zien, voorzien van een zadeldak met een trapgevel aan beide zijden. De toren op de tekening heeft een aangebouwde woonvleugel van twee woonlagen. Deze woonvleugel werd bijgebouwd in 1596. Dat valt af te leiden aan de jaartalankers. Hiervoor werd waarschijnlijk het terrein binnen de gracht vergroot. Waarschijnlijk werd het woonverblijf in later tijden verlengd. Bij de ingang bestond het woonhuis uit twee woonlagen. Het rechtergedeelte van het woongebouw bestond uit een onderhuis en een woonlaag. In de zeventiende eeuw is het huis meerdere malen verbouwd. Deze verbouwingen zijn echter niet goed te dateren. Het woonhuis raakte in verval gedurende de achttiende eeuw en rond 1860 heeft men de ruïne van de toren opgeruimd.

Afbeeldingen
-Een tekening in vogelvlucht door landmeter Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1629, Familiearchief Van der Muelen, inv. nr. 66, HUA-TA 1381(Koen 1995, afb. 76.).-Kopergravure van Spilman naar een tekening van Jan de Beijer uit 1749. HUA-TA nr. 1832.-Enkele aanzichttekeningen van Snaafburg HUA-TA nrs. 1829-1832.-Tekening uit 1786 in Atlas Coenen van 's Gravesloot, MFA 14-122-1.-Tekening uit 1729 van Abraham de Haen KHA, MCS/799 (Koen 1995, 414).-Foto van het kasteelterrein. H. Bol, Provincie Utrecht 1995 (Koen 1995, 415). - Kadastrale minuut, kadastrale gemeente Maarssen, 1818, sectie A, blad 1, nr. 228 (Koen 1995, 145 en http://watwaswaar.nl/#Uq-We-8-ed-1v-1-35Sy-2B1M---5e, geraadpleegd op 24-03-2010).- Kadastrale minuut (1818) over Google Earth foto, 2009, Locatie terrein Snaafburg (NKS digitale documentatie).

Literatuur
Heijden, J. van der, 1913, 'De Snaafburg', Jaarboek Niftarlake 1913, 6.Koen, D., 1995, 'Snaafburg', in: B. Olde Meierink e.a. (red.), 1995, Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 414-416.Smits, W., 1982, 'De Snaafburg', in: Historische Kring Maarssen 9 (1982) nr. 2, 28-33.

Documentatie
Coppelmans, J.W.M., 2005, Overzicht van de fysisch-geografische situering van de kastelen in de provincie Utrecht voor de SKLN, Amsterdam, no. 78. Documentatiecentrum Nederlandse Kastelenstichting.

Bescherming gebouw
Status:

Monumentnummer: N.v.t.

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: Voorontwerp Bestemmingsplan Maarssen-Dorp (25-6-2009)
Bestemming:  (Woongebied en water met waarde cultuurhistorie op bepaalde plaatsen binnen het oude kasteelterrein.)

Auteur en datum
Auteur: W. Landewé
Beschrijving gemaakt: 30-6-2000

Geomorfologische codering
B, Bebouwing.

Bodemkundige codering
Rn47C-III, Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 3, of 3 en 4.