Baak

BASISREGISTRATIE [?]

Object
Baak

Locatie
Adres: Wichmondseweg 19, 7223 LH Baak
Baak
Gemeente Bronckhorst
Provincie Gelderland

Huis Baak ligt ten oosten van Baak, aan het eind van de Wichmondseweg.

Typologie

Het is onduidelijk hoe de middeleeuwse voorganger van het Huis te Baak er precies heeft uitgezien.

Etymologie

Huidige situatie
Het huis ziet er nog grotendeels uit zoals in de negentiende eeuw. Bij het huis staan twee bouwhuizen, die dateren uit de achttiende eeuw. De schuur achter het westelijke bouwhuis is daar in 1846 opgetrokken.

Oudste vermelding
Datum: 1294-1295
Bron: rekeningen van Gelre en Zutphen

In 1294-1295 komt Baak volgens Eliëns en Harenberg voor in de rekeningen van Gelre en Zutphen als een Gelders goed. Stenvert, Kolman, Broekhoven en Olde Meierink geven echter 1326 als oudste vermelding (Stenvert, Kolman, Broekhoven en Olde Meierink, 2000, p. 103).

Bezitsgeschiedenis
De eerste vermelding van huis Baak stamt uit 1294-1295. De eerst bekende eigenaar van dat huis te Baak, Johannes de Bache, duikt pas op in 1300. Toch lijkt dit geslacht al ouder te zijn, aangezien er in de bronnen over de stadsrechtverlening aan Zutphen in 1190 al een Bertholdus de Baco voorkomt. Aan het begin van de veertiende eeuw worden meer leden van het geslacht genoemd, die de namen De Bache, Van Bake of De Bake dragen. In 1326 werd Jorden van Bake beleend met het 'Goet te Baeck'. Behalve dit huis te Baak bestond er ook nog een 'hoff te Baeck'. Dit was waarschijnlijk een latere havezate en moet niet verward worden met het hier bedoelde huis Baak. In 1478 is het geslacht Van Baak waarschijnlijk uitgestorven, aangezien in dat jaar Jorden van der Hoevelwijck met huis Baak beleend werd. Waarschijnlijk heeft Jorden van der Hoevelwijck zijn geërfde huis toen meteen doorverkocht. Nog in hetzelfde jaar werd namelijk Agnes Henrixdochter, echtgenote van Henrick van Egmond, met Baak beleend. Zij laat het huis in 1537 na aan haar dochter Margriet van Egmond, die getrouwd was met Bernt van Hackfort. Vervolgens kwam huis Baak na de dood van Bernt in 1557 in handen van de familie Van Raesfelt, aangezien zijn dochter Jacoba getrouwd was met Goossen van Raesvelt. Na de dood van Jacoba gaat het huis in 1581 op haar oudste dochter Margriet van Raesfeld. Zij liet huis Baak in 1594 na aan haar nichtje Margriet van Westerholt. Deze Margriet was wel getrouwd, maar stierf kinderloos. Hierdoor ging Baak over in handen van haar broer Borchard van Westerholt. In 1615 werd hij met het goed beleend. In 1691 verkocht Jan Borchard van Westerholt huis Baak aan Johan Everhart van der Heyden en Anna Johanna van Sweten. Zij lieten het na aan hun zoon Derk Assueer Antony in 1712, die het op zijn beurt weer naliet aan zijn broer Gijsbert Arnold François in 1722. In 1732 liet Gijsbert het huis weer na aan zijn broer Gerhard Willem Joseph. In 1892 verliet het goed deze familie doordat Judith Richmonde Louise van der Heyden, aan wie huis Baak werd nagelaten, trouwde met jonkheer Ernestus George van Middachten, heer van Frieswijk. Hun dochter Engelberta Maria Bernardina Aloysia Augusta erfde huis Baak. Doordat zij trouwde met Gerardus Antonius Helmich ging Baak opnieuw over in handen van een andere familie. In 1956 verkoopt hun kleinzoon Werner Bernhard Helmich alleen het huis, dus niet het gehele landgoed, aan de Dochters van Liefde van de kloosterorde van de Heilige Vincentius à Paolo. Huis Baak bleef een klooster tot 1978. In dat jaar verkochten de zusters het huis aan de familie Van Gelder. Zij verkochten het in 1982 aan de Stichting Werk van Maria, die huis Baak wilde gebruiken als ontvangstcentrum voor de religieus-sociale beweging van Focolari.

Bouwgeschiedenis
ODB monumentbeschrijving: ‘Het huis werd in 1738-1739 herbouwd met gebruikmaking van enig muurwerk van het middeleeuwse Huis Baak. In 1880 uitbreiding aan de zuidzijde; storende moderniseringen in de laatste jaren. Het huis heeft witgepleisterde muren, waarin getoogde, zandstenen vensteromlijstingen. Schilddaken met hoekschoorstenen, dakkapellen met vleugelstukken en een houten klokketorentje (1767). Poort met aan de van de weg af gekeerde zijde barokke omlijsting van pilasters met hoofdgestel, waarop voluten met wapen van Baak.’