Object
Goye, Ten

Locatie
Adres: Wickenburghseweg
't Goy
Gemeente Houten
Provincie Utrecht

Ten Goye was gelegen in de binnenbocht van de Wickenburghseweg in het dorp 't Goy, tuin zuidoosten van Houten.

Typologie

Het is niet bekend hoe het middeleeuwse huis Ten Goye eruit heeft gezien.

Etymologie
Ten Goye is genoemd naar de streek 't Goy.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 26-2-2009

Van het kasteel zelf is niets meer zichtbaar. Wel tekent zich in het landschap duidelijk het kasteelterrein nog af. In het landschap is nog een hoogteverschil zichtbaar. Aan de noordzijde, waar het hoofdgebouw heeft gestaan is de grond zo'n 1,5 m. hoger dan het zuidelijke gedeelte. Er is nog een gedeelte van de binnenste omgrachting zichtbaar en er liggen aan de noord- en westzijde restanten van een omwalling.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Grondgebruik:

onbekendVan het kasteel Ten Goye is niets meer zichtbaar. In het landschap is nog wel een verhoging zichtbaar op de plaats waar het kasteel heeft gestaan. Bovendien is een deel van de gracht nog aanwezig en zijn er aan de noord- en westzijde restanten van de omwalling zichtbaar.

Afmetingen
_

Fysisch-geografische situering
Kasteel Ten Goye was gebouwd op geulafzettingen op de rand van rivierkom afzettingen. Dit geldt hoofdzakelijk voor de voorburcht. De hoofdburcht was gefundeerd op zand tot silt (Coppelmans 2005, nr. 27).

Oudste vermelding
Datum: 7 november 1259
Bron: OSU III, nr. 1507 (1259, nov. 7)

Ghiselbertus van Goye ruilde in 1259 13 morgen land met bisschop Hendrik van Vianden. Dit land was 'sita in Goye iuxta domum suam', d.w.z. 'gelegen in Goye naast zijn huis'. Het huis is waarschijnlijk ouder dan 1259.

Bezitsgeschiedenis
Het kasteel wordt in 1259 voor het eerst genoemd, maar is waarschijnlijk ouder. Het was een allodiaal goed van de graven van Goye. In 1333 droeg Gijsbrecht van Goye zijn kasteel op aan Willem III, graaf van Holland die het hem meteen weer in erfleen teruggaf. In de jaren 1353-55 raakte kasteel Ten Goye betrokken bij oorlogshandelingen. De graaf van Holland, gesteund door de heren van Vianen en Culemborg, streed tegen Jan van Arkel en Gijsbrecht, heer van Abcoude en Gaesbeek. De graaf van Holland gebruikte bij kasteel Ten Goye zijn recht van 'open huis'. Daarbij raakte het kasteel ernstig beschadigd. In 1355 werd er vrede gesloten, en daarbij werd bepaald dat het kasteel niet meer versterkt zou worden, maar dat alleen de allernoodzakelijkste herstelwerkzaamheden uitgevoerd zouden worden. Gijsbrecht van Vianen van Goye, zoon van Hendrik van Vianen en Katherine van Goye, was op dat moment de kasteelheer. Het kasteel was nog nauwelijks opgebouwd of het werd in 1380 opnieuw belegerd. Reynout van Vianen, broer van Gijsbrecht, was door tegenpaus Clemens VII benoemd tot bisschop van Utrecht. Urbanus VI had echter Floris van Wevelinchofen benoemd en Reynout weigerde hem te erkennen. Ten Goye werd ingenomen en Reynout was gedwongen Floris als bisschop en Urbanus als paus te erkennen. De volgende keer dat het kasteel Ten Goye in de bronnen voorkomt is in 1428. Gravin Jacoba van Beieren beleende toen Jan van Vianen met het kasteel. Ten Goye werd daarna steeds samen met de andere goederen van Vianen in leen gegeven. De laatste vermelding van een kasteel Ten Goye dateert van 9 april 1493. Het gaat om de belening door het kapittel van St. Marie van een stuk land dat grensde aan 'den heerwech bij den Huse van den Goey'. Ten Goye ontbreekt op de lijst van door de Utrechtse Staten erkende ridderhofsteden. Vermoedelijk was het toen al verdwenen. Momenteel is het kasteelterrein in handen van twee eigenaren, waarbij de voormalige hoofdburcht in gebruik is als boomgaard en de voormalige voorburcht als tuin is ingericht.

Historische betekenis
Ten Goye was de residentie van de graven van Goye.

Bouwgeschiedenis
Over de bouwgeschiedenis van kasteel Ten Goye is niets bekend.

Afbeeldingen
- Kaart van 't Goy, getekend door Jan van Diepenem, 1640, getiteld 'Caerte van de thienden over 't Goy en Houten, anno 1640'.- Kadastrale minuut, kadastrale gemeente Houten, 1828, Sectie C, blad 01, nrs. 67 (voorburcht) en 71 (hoofdburcht), bewerking door A. Viersen (Olde Meierink e.a. 1995, 204, en http://watwaswaar.nl/#WG-Su-6-ed-1v-1-3Fho-1xei---1D2, geraadpleegd op 08-03-2010).- Luchtfoto van het voormalige kasteelterrein Ten Goye door H.Bol uit 1995. (Wttewaal, Smits 1995, 203). - Kadastrale minuut (1828) over Google Earth foto, 2009, locatie terrein ten Goy. (NKS digitale documentatie)

Literatuur
- Dekker, C., 1983, Het Kromme Rijngebied in de Middeleeuwen, Stichtse Historische Reeks 9.- Heijmink Liesert, P.M., en L.M.J. de Keijzer, 1966, 't Goy door de eeuwen heen, Houten-Schalkwijk. - Heijmink Liesert, P.M., en L.M.J. de Keijzer, 1972, 'De middeleeuwse steenoven in 't Goy bij Houten', in: Tussen Rijn en Lek 6-1, 5-15.- Vermast, P.G.F., 1949-1951, De Heeren van Goye: bijdrage tot de kennis van de middeleeuwsche geslachten van Utrecht, Den Haag. Eerder verschenen als losse artikelen in De Nederlandsche Leeuw 1949-1950.- Wttewaall, O., en J. Smits, 1995, 'Ten Goye', in: Olde Meierink B., e.a. (red.), Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 203-204.- Wttewaall, O., 1998, 'Kastelen en kasteelterreinen in Houten', Het Kromme-Rijngebied: Tijdschrift van de Historische Kring Tussen Rijn en Lek 2(1998), 35-49, aldaar 37-38.

Documentatie
Coppelmans, J.W.M., 2005, Overzicht van de fysisch-geografische situering van de kastelen in de provincie Utrecht voor de SKLN, Amsterdam, no. 27. Documentatiecentrum Nederlandse Kastelenstichting.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: onbekend
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: juni 1999

Archeologisch onderzoek RCE
Onderzoek naar de nabijgelegen steenoven door de ROB.In 2004 werd er door de ROB beschadigingen aan de resten in de ondergrond geconstateerd als gevolg van het aanleggen van een beregeningsinstallatie voor de boomgaard ter plaatse.

Geomorfologische codering
3K25, Rivieroeverwal.

Bodemkundige codering
|f TERP , Oude bewoningsplaatsen.