Object
Gouda, Motte

Locatie
Adres: Molenwerf
Gouda
Gemeente Gouda
Provincie Zuid-Holland

De motte was gelegen in het centrum van de stad Gouda.

Typologie

De ronde vorm van het terrein wijst op een motte.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 13-01-2003

Het terrein is grotendeels bebouwd door huizen, waaronder het Catharinagasthuis, met gasthuiskapel en Catharinathuin, waarvan de bouw in de veertiende eeuw is begonnen.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Van het middeleeuwse kasteelterrein is niets meer te zien.

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

Bezitsgeschiedenis
Het gebied rond de hofstede in Gouda is al in de vroege twaalfde eeuw ontgonnen, onder de leiding van de bisschop van Utrecht. Pas in 1243 wordt de naam van het belangrijke geslacht Van der Goude voor het eerst vermeld. Welke rol de Van der Goudes precies hebben gespeeld tijdens de ontginningen is niet bekend, maar ze kregen in de loop van de tijd een belangrijke rol en verwierven ridderstatus. Voor het midden van de dertiende eeuw verruilden de Van der Goudes de invloedssfeer van de Utrechtse bisschop voor die van de graaf van Holland. De familie stierf in de mannelijke lijn uit, de enige erfgename was Sophie van der Goude die in 1282 met Jan van Renesse getrouwd was. Jan van Renesse speelde een belangrijke rol bij de strijd om de macht in Holland en Zeeland. In 1296 werd hij aan de kant gezet door de graaf van Holland en liep over naar de Brabanders en de Vlamingen. Onder zijn leiding veroverden de Vlamingen in 1304 Holland en Zeeland en werden Leidse gijzelaars in Gouda, waarschijnlijk op de hofstede, gevangen gezet. In hetzelfde jaar werden de Vlamingen echter weer verslagen en de gijzelaars bevrijd. Dit laatste gebeurde tijdens een aanval op Gouda waarbij waarschijnlijk ook de motte is aangevallen. Jan van Renesse overleed niet lang daarna, zijn bezittingen kwamen in handen van graaf Willem III die in 1308 de heerlijkheid Gouda aan zijn jongere broer Jan van Beaumont schonk. Waarschijnlijk liet Jan van Beaumont op de plek van de motte een molen bouwen. In opdracht van zijn opvolger Jan van Blois werd de molen weer gesloopt en het kasteelterrein definitief ontmanteld in 1368.

Bouwgeschiedenis
Het riddergoed van de Van der Goudes bestond uit de eigenlijke hofstede, een motte ter verdediging ervan, een voorterrein en een kapel. Niet alle onderdelen hoeven er vanaf het begin te hebben gestaan, met name de motte kan later zijn toegevoegd. Er zijn ook aanwijzingen in het bodemprofiel dat de vroege motte in de dertiende eeuw is vergroot. Misschien werd de bebouwing op de motte al gesloopt rond 1300, in opdracht van de graaf van Holland. Waarschijnlijk was de bebouwing na een aanval op Gouda in 1304 niet veel meer dan een ruïne, en niet lang daarna is er op of dichtbij de plek van de motte een molen gebouwd. In 1368 werd deze molen gesloopt en het terrein van de motte afgegraven.

Literatuur
-Denslagen, W., 2001, De Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst, Gouda, Zwolle. -Sprokholt, H, Chris Akkerman en Marcel van Dasselaar, 1993, Het kasteel van Gouda, Delft.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: Annemiek te Stroete
Beschrijving gemaakt: 14-01-2003