Object
Giessenburg

Locatie
Adres: Bungalowpark 'de Giessenburg'
Giessen-Oudekerk
Gemeente Giessenlanden
Provincie Zuid-Holland

Het kasteel Giessenburg was gelegen in een bocht van de rivier de Giessen ten westen van het dorp Giessenburg.

Typologie

De woontoren heeft op een heuvel gestaan, er is nu nog een verhoogd terrein te zien van 1.50 meter hoog.

Etymologie
Giessen is de naam van het riviertje waaraan het kasteel gelegen is en burg betekent burcht.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 15-11-2002

In het bungalowpark 'de Giessenlanden' ligt een braakliggend terrein, grasland met enkele bomen. Het ronde terrein is nog gedeeltelijk omgracht.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het middeleeuwse kasteelterrein is nog duidelijk herkenbaar als een omgracht en opgehoogd terrein met een ronde vorm. Mogelijk is er oorspronkelijk sprake geweest van een rechthoekig terrein, passend bij het rechthoekige gebouw. Het is aannemelijk dat het rechthoekige terrein in de loop der jaren door verlanding van de gracht tot dit ronde eiland is omgevormd.

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

Bezitsgeschiedenis
In 1277 wordt Giessenburch al genoemd als burcht in het bezit van de heren van Brederode. Het kasteel Giessenburg speelde een kleine rol in de Arkelse oorlogen, die duurden van 1401 tot 1412. Vanaf 1412 werd Arent van Gent beleend met de Giessenburg, hij bouwde het om tot een woontoren en noemde zichzelf heer van Giessenburg. Het kasteel vormde vanaf die tijd het bestuurlijk centrum van het waterschap Overwaard. Aan het einde van de vijftiende eeuw zetelde het geslacht Wena in Giessenburg en vanaf 1554 was het kasteel in het bezit van de heren Van Drenckwaerts, maar deze heren woonden niet op het kasteel. Halverwege de zeventiende eeuw was het kasteel in handen van de familie Van Marlot, die Giessenburg omvormden tot een buitenplaats. In het eind van de zeventiende eeuw kent het verschillende eigenaars. Het kasteel raakte tegen het einde van de achttiende eeuw in verval en in 1802 werd het kasteel voor afbraak verkocht.

Bouwgeschiedenis
In 1277 is er al een eerste kasteel genoemd de Giessenburch, in handen van de heren van Brederode. Het kasteel werd in 1411 door de Hollandse graaf gebruikt als versterking in de Arkelse oorlogen, die duurden van 1401 tot 1412. Mogelijk heeft hij het kasteel her- of verbouwd. De tekening van Roghman uit 1646 doet vermoeden dat het rechthoekige gebouw, dat hij heeft afgebeeld, is ontstaan uit een ouder bouwwerk. Op grond van het aantal en de plaatsing van de muurankers in de zijgevel en onregelmatige plaatsing van de vensters rechts naast de ingang, kan verondersteld worden dat er zich in het afgebeelde gebouw een oudere fase bevindt, mogelijk een woontoren. In de zestiende eeuw werd het kasteel niet permanent bewoond en zal het enigszins in verval zijn geraakt. Giessenburg werd halverwege de zeventiende eeuw verbouwd tot een grotere buitenplaats met een luxueus woonhuis en een fraaie parkaanleg, de eerdere woontoren maakte nog wel deel uit van het nieuwe complex. In 1802 werd de ruïne voor afbraak verkocht en in 1822 was het terrein niet meer bebouwd.

Afbeeldingen
-Giessenburg vanaf de zijkant, tekening door R. Roghman uit het midden van de zeventiende eeuw, 275 x 420. -Giessenburg als ruïne, pentekening uit de achttiende eeuw. Collectie: Leiden U.B. Bodel Nijenhuis port. 304 I 22.

Literatuur
-Fokker, G.A., 1876, Verloting van Raaphorst in 1709, de Navorscher 26, 385-390. -Groningen, C.L. van, 1992, De Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst, De Alblasserwaard, Zwolle. -Kan, F.J.W., 1993, Het nageslacht van Willem Luutgardenz., schepen van Leiden, De Nederlandse Leeuw, 110, 142. -Stöver, J., 2000, Kastelen en Buitenplaatsen in Zuid-Holland, Zutphen. -Waale, M.J., 1990, De Arkelse oorlog, 1401-1412. Een politieke, krijgskundige en economische analyse, Hilversum.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: Annemiek te Stroete
Beschrijving gemaakt: 18-11-2002