Object
Kronenburg / Kranenburg

Locatie
Adres: Veldstraat
Wijk en Aalburg
Gemeente Aalburg
Provincie Noord-Brabant

Kronenburg was gelegen ten westen van Wijk en Aalburg, ten zuiden van de Veldstraat en 400 meter ten oosten van de N267 (provinciale weg-Oost). Er is nog een kleine discussie gaande of Archis wel het juiste terrein tot AMK gemaakt heeft (mon.nr. 3779). In 1969 zijn op het terrein door de ROB vondsten gedaan op de kasteelplaats, maar mogelijk was dit op het perceel direct ten westen van het huidige AMK terrein dat verbonden is door Archis aan dit kasteel. Inspectie van het terrein in 2004 gaf geen uitsluitsel. Archis geeft aan dat nader veldonderzoek nodig is. De coördinaten die hier gegeven zijn geven de locatie van het AMK terrein en waarnemingsnummer aan, maar mogelijk lag het kasteel dus op het perceel ten westen hiervan.

Typologie

0nbekend

Etymologie
Genoemd naar het geslacht Van Kronenburg

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 21-06-2003

De resten van het kasteel liggen onder het maaiveld van een akkerland, en over het terrein verspreid.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het terrein staat op de Archeologische Monumenten Kaart (AMK), maar het is niet geheel duidelijk of deze goed geplaatst is, omdat de vondsten in 1969 gedaan zijn. De heer C.B. Wink stootte bij het ploegen op de mogelijke funderingen van het kasteel. Doordat het terrein tijdens de ruilverkaveling enigszins geëgaliseerd was, kwamen deze resten vrij dicht onder het maaiveld te liggen. Veel puinresten en dakleien liggen nog over het terrein verspreid. Wink had enkele meters opengelegd en vond een bakstenen vloertje en resten van een muurtje op zo'n 30 cm onder het maaiveld. Op 20 m ten westen hiervan zijn eerder sporen van een keldergewelf of een brug gevonden (bron: KNOB bulletin 1969).

Afmetingen
Deze maten zijn afkomstig uit het Historisch Kijk- en Leesboek Wijk, Aalburg en Veen. Archis meldt: 'Voor de ruilverkaveling lagen de kasteelresten op een klein rechthoekig perceel (50 x 50 meter), omgeven met sporen van grachten'.

Oudste vermelding
Datum: 1355
Bron:

'een steenhuys met 4 mergen lants'

Bezitsgeschiedenis
In 1355 vinden we Gijsbert van Well als eigenaar van het kasteel. Deze Gijsbert was een Gelders leenman van de graaf van Holland. In de vijftiende eeuw komt het huis in handen van Jan van Kronenburg. Deze werd op 3 juni 1469 na opdracht door Dirk Spieringh van Well Willemsz. beleend met het 'Steenhuys te Wijk' dat vanaf die tijd Kronenburg werd genoemd. In 1490 worden zijn goederen verbeurd verklaard en wordt hij bij verstek ter dood veroordeeld omdat hij in 1488 deelnam aan de 'aanslag op Rotterdam'. Desalniettemin wordt zijn zoon Mathijs is 1506 toch weer met het kasteel beleend. In 1524 wordt het goed verkocht aan Geertruida van der Daasdonk. Later komt het huis in handen van de familie Ingenuland, opgevolgd door de families Van Dulmen en Brocades.

Historische betekenis
Het goed was een leen van de graaf van Holland.

Bouwgeschiedenis
In 1355 is er sprake van een 'steenhuys'. Ds Th. Groen noemt het in 1650 een 'huysken' waardoor men aan mag nemen dat het huis toen al een deel van zijn verdedigbare karakter en omvang had verloren. Door de overstroming in 1740 werd er aan het huis grote schade aangericht. Een inspectierapport vermeldt dat 'de huizinge in zodanige bouvallige staat is, dat het zelve niet zonder grote kosten en extra-ordinaire reparatien in bewoonbare staat te brengen is'. Hiermee is het definitieve verval ingetreden en zo werd het huis uiteindelijk in het eerste kwart van de negentiende eeuw gesloopt.

Afbeeldingen
- Kadastrale minuut, 1811-1832, Gemeente Wijk en Aalburg, Noord Brabant, Sectie B, Blad 3, nr. 456 (http://watwaswaar.nl/#VY-Ng-8-ed-1v-1-3A6y-1aBE---2xy, geraadpleegd op 30-09-2010).- Google Earth foto, 2010, locatie Kronenburg / Kranenburg (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Beex, G., 1969 'Archeologisch Nieuws - Wijk en Aalburg', KNOB-bulletin, 1969, *124.- Boven, M.M.A. van, 1982, Kastelen in Brabant. ‘Van Burcht tot Landhuis’, ’s-Hertogenbosch, 154.- Craandijk, J., 1888, Wandelingen door Nederland. Zeeland en Noord Brabant, Haarlem, 302.- Hendricks, J.P.C.A., Archeologie en Bewoningsgeschiedenis van het Land van Heusden en Altena, 65-66.- Mortel, H. van de/Heemskerk, J. van, Historisch Kijk- en Leesboek Wijk, Aalburg en Veen, 13-14.- Sasse van IJsselt, A.F.O. Van, 1918, 'Beschrijving van de kasteelen staande of gestaan hebbende in het Hollandsch deel van Noord-Brabant', Bijdragen van het Provinciaal genootschap van kunsten en wetenschappen in Noordbrabant, 27.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 29-09-2010

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
In 1969 zijn er door de ROB vondsten gedaan op het terrein van kasteel Kronenburg.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
3K25, Rivieroeverwal

Bodemkundige codering
Rn67C-VI, Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 3, of 3 en 4.