Op den Berg

BASISREGISTRATIE [?]

Object
Op den Berg

Locatie
Adres: Bergstraat
Wijk en Aalburg
Gemeente Aalburg
Provincie Noord-Brabant

Huis op den Berg lag in Wijk en Aalburg, ten zuiden van de Bergstraat op de hoek, ten westen van de Grote Kerkstraat

Typologie

Men gaat er van uit dat de burcht van ene graaf Wichardus op deze heuvel heeft gestaan.

Etymologie
'Berg' is een verhoging in het landschap; letterlijk dus: huis op een berg.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 21-06-2003

Op een heuvel aan de Bergstraat staat momenteel een grote, moderne villa.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Het middeleeuwse huis is niet intact bewaard gebleven. Boven het maaiveld is er nog een heuvel zichtbaar, vermoedelijk de kasteelplaats van het middeleeuwse huis, waarop nu een villa staat. Het is niet met zekerheid bekend of de villa is gebouwd op fundamenten of andersoortige restanten van het middeleeuwse huis, waarvan men vermoedt dat het zich hier heeft bevonden. Er is voor zover bekend geen archeologisch inderzoek gedaan. Een mogelijk restant van de middeleeuwse kasteelgracht is in de atlas nog waarneembaar, maar was niet ingetekend op de kadastrale minuut van het begin van de 19e eeuw. Archis geeft geen archeologische waardemelding bij dit terrein, het is niet beschermd.

Afmetingen

Oudste vermelding
Datum: 1384
Bron: leenrepertorium op de lenen van hofstede Heusden (Ons Voorgeslacht, 1997, 450)

"'Een stenen huis, en gezaat met 5 morgen land, waar het op staat , naast de Bergstraat in Wijk'"

De eerste belening in het leenregister van hofstede Heusden is in 1384 aan Arnout van Wijk Boudijn Kuustszz (MV).

Bezitsgeschiedenis
In de jaren 1094 en 1103 is er sprake van ene graaf Wichardus die zou resideren op een burcht te Wijk. Waarschijnlijk werd hiermee de motteburcht bedoeld waar nu het huis Den Berg staat. Het leen was gedurende de gehele vijftiende eeuw in bezit van de nazaten van ridder Boudewijn Kuijst, die zich Van Wijk upten Berg gingen noemen. In 1487 was het goed in leen bij Arend van Wijk, heer van Onsenoort. Rond het midden van de zeventiende eeuw behoorde het goed aan een zoon van jonker Cornelis Blanckaart, en was het een leen van de graaf van Holland [aan te vullen a.d. hand van leenrepertorium op de lenen van hofstede Heusden J.C. Kort, Ons Voorgeslacht, 1997, 450-451 (MV)].

Bouwgeschiedenis
De motte is waarschijnlijk in de elfde eeuw opgericht als wijkplaats. In 1487 is de motteburcht vervangen door een 'ghezate', een herenhuis. In 1551 wordt het huis vermeld als 'het Steenen Huys'. Honderd jaar later schrijft ds Th. Groen dat 'voornoemd steenhuis, genaamd Den Berg, een oud en vervallen adellijk huis was, dat gedeeltelijk weer opgebouwd was'. In 1672 worden de restanten door de Fransen verwoest, en later wordt het geheel gesloopt. Isaac Tirion beschrijft in 1749 Den Berg als volgt: 'Hier...ziet men op een heuvel, die met ruigte begroeit is, het verbrande overschot van het Oud Adelyk Slot 'Op Den Berg'. Het bestaat uit dikke puinbrokken.'

Afbeeldingen
- Huis Op den Berg te Wijk, pentekening, J. de Grave, 's-Hertogenbosch, Noorbrabants Museum (?)- Kadastrale minuut, 1811-1832, Gemeente Wijk en Aalburg, Noord Brabant, Sectie A, blad 1, nr. 196 (http://watwaswaar.nl/#Vk-Ng-9-ed-1v-1-3AvA-1ZyS, geraadpleegd op 12-10-2010).- Google Earth foto, 2010, Locatie Huis op den Bergh te Wijk (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
- Kort, J.C., 1997, 'Leenrepertorium op de lenen van Hofstede Heusden 1246-1650', Ons Voorgeslacht, 52e jaargang, 450-451.

Literatuur
- Aa, A.J. van der, 1840, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden. deel 2, Gorinchem, 287.- Aa, A.J. van der, 1849, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden. deel 12, Gorinchem, 409.- Boven, M.M.A. van, 1982, Kastelen in Brabant. ‘Van Burcht tot Landhuis’, ’s-Hertogenbosch, 146.- Hendriks, J.P.C.A., Archeologie en Bewoningsgeschiedenis van het Land van Heusden en Altena, 66-67.- Mortel, H. van de/Heemskerk, J. van, Historisch Kijk- en Leesboek Wijk, Aalburg en Veen, 12.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 12-10-2010

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
B, Bebouwing

Bodemkundige codering
|h, Bebouwing

Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.