Object
Wamberg

Locatie
Adres: Wamberg 14, 5258 SM
Berlicum
Gemeente St. Michielsgestel
Provincie Noord-Brabant

De Wamberg ligt tussen Berlicum en Rosmalen, 350 meter ten zuiden van het weggetje de Loofaert en 150 meter ten oosten van de Berlicumseweg.

Typologie

Het betreft hier een huis op een omgracht terrein [Van der Wielen].

Etymologie
Wamberg duidt op een verhoging in het landschap langs rivier de Wam (Wambergse Beek). 'Wam' komt van 'wamen' en is modder doen opwellen. De rivier stroomde snel, en er stond vaak weinig water in en bracht dus nogal wat modder [Van der Wielen].

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 05-05-2003

Het huis bestaat uit drie haaks op elkaar staande vleugels, waardoor een soort z-vorm ontstaan is. Het huis heeft een bouwlaag onder verschillende zadeldaken, welke worden afgesloten door een trapgevel. In de rechtervleugel bevindt zich aan de voorzijde een poort, welke gekroond wordt door wederom een trapgeveltje. In de hoofdvleugel bevindt zich de voordeur in een natuurstenen omlijsting; links daarvan een klein kruisvenster, en weer links daarvan op de begane grond twee grote kruisvensters met luiken, en op de eerste verdieping weer twee kleinere kruisvensters. Onder de nok nog een kruisvenster. Rechts van de voordeur een traptorentje met spits. Boven de deur een dakkapel. Links van het huis bevindt zich hoeve 'De Grote Wamberg', waarnaast een poortgebouwtje, te bereiken via een houten brug, toegang geeft tot het voorplein van het kasteel. [vd Wielen] Het huis is bewoond en niet toegankelijk voor publiek [M.Verhoeckx]

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

De oudste onderdelen van het huidige gebouw zijn van 1560, gewijzigd in 1620 en uitgebreid in 1769. Het Gebouw is een Rijksmonument. Het 18e-eeuwse poortgebouw is ee MIP object. Ook zijn er een aantal veldmonumenten. Het object komt niet voor op de AMK en er zijn ook geen archelogische waarnemingen aan verbonden in Archis.

Oudste vermelding
Datum: 21-06-1368
Bron: Bossche Protocollenboek 1368-69, p. 194

"'de Nuwe Hoeve gelegen achter het goed de Wamberch'."

[deze is geplaatst door Van der Wielen, maar dit is niet een eerste vermelding van het kasteel, want hier is het nog een Hoeve, waarvan pas in de 16e eeuw sprake is van een versterkt, bakstenen huis. M.Verhoeckx]

Bezitsgeschiedenis
Het kapittel van de St. Janskerk uit Den Bosch is de oudst bekende eigenaar van 'het goed de Wamberch'. In 1446 wordt familie van den Eijnden de volgende bezitter. Tussen 1512 en 1544 is het goed in eigendom van de familie van Erp, waarna de familie van Thienen het huis in bezit krijgt. De familie van Bergen is van 1586 tot 1668 eigenaar. Via de families van Lier, Buijsen en Ermers komt het goed in 1768 aan de familie van Rijckevorsel. Deels via vererving en deels via koop komt het gehele goed in 1813 in handen van de familie van Lanschot, die het huis als buitenverblijf gebruikt en er zelden verblijft. In 1887 komt het goed bij de dood van de laatste Van Lanschot weer terug bij de Van Rijckevorsels, die het gehele landgoed nog steeds in bezit hebben, op het kasteel na. Het kasteel met het terrein binnen de grachten werd 1973 verkocht aan een dochteronderneming van Philips, en in 1975 komt het huis aan Pieter Louwers. Na diens dood wordt het huis door de erven in 1986 verkocht aan J.G.M. Speetjens, notaris te St. Maarten [Van der Wielen].

Historische betekenis
Het kasteel was een van de speelhuizen die veelvuldig in en om Berlicum en Middelrode gebouwd werden [Van der Wielen].

Bouwgeschiedenis
Pachthoeve 'De Grote Wamberg' bestond al in 1360, maar in 1510 vind men in de schepenprotocollen van de stad 's-Hertogenbosch een 'manso maior' op het goed de Wamberch vermeld, wat inhoudt dat het kasteel toen al bestond. Het werd gewijzigd in 1620. In 1769 werd het huis uitgebreid, en rond 1920 nogmaals vergroot. In 1975 werd het huis grondig verbouwd, waarbij o.a. wijzigingen van de laatste verbouwing verwijderd werden. De toegangspoort is van 1800 [Van der Wielen].

Afbeeldingen
- Kadastrale minuut, 1811-1832, Gemeente Berlicum en Middelrode, Noord Brabant, Sectie A, blad 2, nr. 413 (http://watwaswaar.nl/#Xo-Lg-6-ed-1v-1-3Q92-1Tyi---1gE, geraadpleegd op 26-04-2011).- Foto, 1997, Berlicum, landhuis De Wamberg (Kolman 1997, 90).- Google Earth Foto, 2011, Locatie Wamberg (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Heijden, W. van der, 1987, De Wamberg te Berlicum. Het landgoed en zijn eigenaren, Berlicum.- Kolman, C., B.Olde Meierink, R.Stenvert, 1997, Monumenten in Nederland. Noord-Brabant, Zeist/Zwolle, 90-91.- Bax, W., 2010, 'vanuit Wamberg zicht op de Sint-', Brabants Dagblad, donderdag 09 September 2010 (http://www.brabantsdagblad.nl/regios/meierij/7259490/Vanuit-Wamberg-zicht-op-de-SintJan.ece, geraadpleegd op 26-04-2011). - Het Brabants Kasteel, 1982, 'Kastelen Varia: Berlicum: De Wamberg' (advertentie verkoop huis en plattegronden na verbouwing en restauratie), Jaargang 5, nr. 4, 15-17.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Monumentnummer: 9432
 ODB beschrijving (bron: www.kich.nl): 'Huis de Wamberg. In een park gelegen landhuis, gebouwd in 1560, gewijzigd in 1620, uitgebreid in 1769, nogmaals vergroot in het begin van deze eeuw. Het oudste deel is door twee trapgevels afgesloten en heeft een hardstenen deuromlijsting met bovenlicht; boven een der topgevels een 17e eeuws wapenleeuwtje. In de oostgevel drie venstertogen met natuursteenblokken. In de vleugel van 1769 een kamer met vaste glazenkast en gebroken fronton; op de verdieping een huisaltaarnis achter deuren waarvan de wanden bekleed met geschabloneerd linnen behang (omstreeks 1775); het altaar heeft een antependium uit dezelfde tijd. In de oudste vleugel een schouw met aan weerszijden een zitnis, 17e eeuw. Nederhuizing met jaarankers 1803. Op het erf een ronde hardstenen put (16e eeuw) en een hek met vier hardstenen pijlers en het jaartal 1779. De jongste aanbouw (omstreeks 1920) heeft een traptoren'.

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen/ Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 05-05-2003/26-04-2011

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
Hemkundekring De Plaets, Berlicum

Geomorfologische codering
2R7, Beekdalbodem met meanderruggen en geulen

Bodemkundige codering
pZg21-III*, Beekeerdgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand