Object
Rijsingen, Klein

Locatie
Adres: Rijsingen/Ollandseweg
St. Oedenrode
Gemeente St. Oedenrode
Provincie Noord-Brabant

Klein Rijsingen stond direct ten westen van Groot Rijsingen, aan de gelijknamige straat, ten zuiden van de Ollandseweg. Volgens het artikel van W.Heesters (Heesters 1973, 35) is dit de locatie. Op de 19e-eeuwse kadastrale minuut is de locatie terug te vinden onder nummer 1358, alhoewel er toen waarschijnlijk al geen sprake meer was van een versterking.

Typologie
De typologie van het middeleeuwse huis is onbekend.

Etymologie
Genoemd naar de familie Van Rijsingen [Van der Wielen].

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 30-07-2003

Het huis dat pal aan de Ollandseweg lag is volledig verdwenen. Het kasteelterrein is een onregelmatig gevormd stuk grasland waar een sloot omheen loopt. Er staat een schuurtje op de grond. Verder zijn er drie woningen om het terrein gebouwd [Van der Wielen].

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:

Er is geen middeleeuwse bebouwing meer zichtbaar, waarschijnlijk is het geheel overbouwd door de huidige boerderij. Het is niet duidelijk of zich nog resten in de bodem bevinden. De ROB heeft in 1975 wel fundamenten gevonden, maar het is niet duidelijk of deze van Groot of Klein Rijsingen waren. Dat staat niet vermeld in de summiere omschrijving in het jaarverslag.

Afmetingen
De afmetingen van het middeleeuwse huis zijn onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 1611
Bron: Bron onduidelijk, maar literatuur: W. Heesters, 1973, 'Het Leengoed Rijsingen' in: Heemschild, jrg, 7, 39.

Het citaat uit de bron is niet duidelijk, omdat er in 1611 nooit sprake kan zijn geweest van het woord 'slotje' in de literatuur, maar het kan toch wel zodanig serieus worden genomen dat het op een versterking duidt. In het artikel staat in de lijst van eigenaren van Klein Rijsingen: '1611 - Arnold van Oetelaer bezit het goed dat omschreven wordt als een omwaterd slotje met een ophaalbrug, en een daarbij behorende hoeve met 18 lopense bouwland en 22 lopense hooi- en weiland.'.

Bezitsgeschiedenis
Het werd waarschijnlijk gebouwd door de familie Van Rijsingen. In de tweede helft van de vijftiende eeuw vinden we de familie Van der Laeck als eigenaar. Daarna volgen nog de families Van der Straeten, De Roeven en Roesmont [Van der Wielen].

Bouwgeschiedenis
In 1300 is het goed al in twee delen gesplitst, Groot-Rijsingen en Klein-Rijsingen. Bij Klein-Rijsingen stond in 1611 nog een huis, dat omschreven werd als een omwaterd slotje met een ophaalbrug en een daarbij behorende hoeve. Ook op Groot-Rijsingen werd een 'heerschapshuis' gebouwd. Een laatste restant hiervan stond later bekend als het Stenen Huisje of het Speykerken [Van der Wielen].

Afbeeldingen
- Tekening, 1832, Leengoed Rijsingen, Spykerken, Groot-Rysingen en Klein-Rysingen, door A.C. Brock (Brock 1832, 164-165).- Kadastrale minuut, 1811-1832, Sint Oedenrode, Noord Brabant. Sectie I, blad 4, nr. 1358(http://watwaswaar.nl/#Ya-Iq-7-ed-1v-1-3UAq-1HUG---Uk, geraadpleegd op 05-10-2011).- Google Earth foto, 2011, locatie Groot- en Klein Rijsingen (Documentatiecantrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Beex, G.A.C., 1975, St. Oedenrode - verslag van de provinciaal archeoloog van Noord-Brabant, Jaarverslag ROB 1975, 118.- Boven, M.M.A. van, 1982, Kastelen in Brabant. ‘Van Burcht tot Landhuis’, ’s-Hertogenbosch, 158.- Brock, A.C., 1832, Beschryving der Vryheid St. Oden-Rode. Manuscripten uit 1832 over de geschiedenis van Sint-Oedenrode, I 132, II 143-144, 146, 164.- Heesters, W. en C.S.M. Rademaker, 1972, Geschiedenis van Sint-Oedenrode. Bijdragen tot de geschiedenis van het zuiden van Nederland XXIV, Tilburg, 110.- Heesters, W., 1973, 'Het Leengoed Rijsingen', Heemschild, jaargang 7, nr. 3, 33-40.- Peters, S.A.L., 2004, 'sHertogenhuys 'huijs dat staet te Rode ane Sinte Oedekerke' Historische archeologie van een adellijke woning, Amsterdam, 71, 53.- Rooy, W. van, 1968, Sint-Oedenrode, het dorp van Mgr. Bekkers, Sint-Oedenrode, 162.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen / Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 30-07-2003 / 05-10-2011

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
Jaarverslag ROB 1975, 118: 'Met W. Heesters werd een bouwput bezocht waarin de funderingen van het voormalige kasteel Rijsingen aan het licht kwamen. Er konden slechts enkele summiere opmetingen worden verricht'. Het is geheel duidelijk of deze vermelding over Groot- of Klein Rijsingen gaat.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
2M13, Dekzandvlakte

Bodemkundige codering
cHn23-VI, Laarpodzolgronden; lemig fijn zand