Object
Hubert, Hooghuis op den

Locatie
Adres: Ruijschenberghstraat, ong.
Gemert
Gemeente Gemert-Bakel
Provincie Noord-Brabant

Archeologische opgravingen in 1995 wezen uit dat het Hooghuis op den Hubert gestaan heeft onder het huidige politiebureau in Gemert, op de hoek van de Ruijschenberghstraat/Kromweg.

Typologie

Archeologische opgravingen in 1995 wezen uit dat het Hooghuis op den Hubert gestaan heeft onder het huidige politiebureau in Gemert. De typologie van dit huis is vooralsnog onbekend.

Etymologie
Hooghuis duidt een hoog huis aan; 'hoog' kan uitgelegd worden als een fysiek hoog huis, een toren of iets dergelijks, of een huis wat hoog gelegen is of eventueel een dat in hoog aanzien stond. In dit geval zal het om een torenachtige bouw gegaan zijn [Van der Wielen].

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 18-07-2003

Van het kasteel is niets meer over, de plaats waar de diverse gebouwen gestaan moeten hebben zijn inmiddels volgebouwd [Van der Wielen].

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Er is geen middeleeuwse bebouwing meer zichtbaar. Op het kasteelterrein stond eerst een textielfabriek, die omstreeks 1995 plaats maakte voor het nieuwe politiebreau. Op dat moment is het terrein onderzocht. in 1905 werd er al melding gemaakt van zware houten constructies. De ROB heeft samen met de heemkundige kring 'De Kommanderij Gemert' het terrein onderzocht. Het terrein is niet opgenomen op de AMK.

Afmetingen
De afmetingen van het middeleeuwse huis zijn onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 1364
Bron: Bossche Protocollen

'dat hues van Ghemert...boven der valbruggen op den bergh...'. [Van der Wielen]

Bezitsgeschiedenis
Het Hooghuis was sinds 1366 een leengoed van de Duitse Orde. Diederik van Gemert krijgt dan het Hooghuis en een visgeweer in de Aa, het zogenaamde Gemerter Geweer in leen. Hierna volgen nog verschillende Diederikken van Gemert op het Hooghuis. De laatste Diederik komt in 1475 te overlijden zonder wettige erfgenamen na te laten. De erven dragen elk hun deel op aan Hendrik Celen van Helmond. Al in 1478 komt Hendrik te overlijden, en laat nogal wat onbetaalde rekeningen na, wat zorgt voor een strijd tussen de erfgenamen en de mensen die borg stonden. In 1484 koopt Goyart van Lancvelt een hoeve die gelegen was naast het slot en afkomstig was van wijlen Hendrik Celen van Helmond. Het Hooghuis zelf wordt niet meer genoemd. In 1485 koopt Leunis van de Velde huis, erf, hof, boomgaard en een 'visgeweer aan Gemonder geweer in die Aa bij die Serysbemden' van Jan Heym, een van de erfgenamen van Hendrik Celen. Waarschijnlijk gaat het bij dit transport om het Hooghuis of de resten daarvan. Als eigenaar van het Hofgoed komt ene Gerit Verhoeven voor. In 1547 worden de goederen van Tecla van Hout, weduwe van Gerit Verhoeven, omschreven als huis, hoef en erf gelegen omtrent de kerk, geheten 'dat Hoefgoed' [Van der Wielen].

Historische betekenis
Het Hooghuis was het stamhuis van de heren van Gemert, welke ook het dorp 'bezaten' [Van der Wielen]

Bouwgeschiedenis
Het huis wordt waarschijnlijk al in de twaalfde eeuw gebouwd als een mottekasteel. Na 1479 wordt het Hooghuis als zodanig niet meer genoemd. Een mogelijkheid is dat het leegstaande huis door de Geldersen is bezet, die later door de Bosschenaren weer werden verdreven, en dat het huis daarbij zwaar beschadigd is geraakt. Aan het eind van de vijftiende en in de zestiende eeuw raakt het goed versnipperd. De Hubert zelf blijft onafhankelijk leengoed en op de plaats van het oude Hofgoed wordt de Latijnse School gebouwd. In de zeventiende eeuw bestaat er nog steeds een hoeve met de naam 'Hofgoed' [Van der Wielen]

Afbeeldingen
- Kadastrale minuut, 1811-1832, Gemert, Noord Brabant. Sectie I, blad 2, 512-513(http://watwaswaar.nl/#b2-Iq-8-ed-1v-1-3iLg-1GB6---3kL, geraadpleegd op 26-10-2011).- Google Earth foto, 2011, locatie Hooghuis Hubert (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Aarts, B., 1995, 'Het Noord-Brabants kasteel en de archeologie', Het Brabants Kasteel, jaargang 18, nr. 1/2, 27-28.- Thelen, A., 2001, Het Hooghuis te Gemert, Gemert.- Timmers, J., 1985, 'Het Hooghuis', Het Brabants Kasteel, jaargang 8, nr. 3/4, 45-62.- Timmers, J., 1996, 'Omgrachte terreinen in de Middeleeuwen in Gemert', Het Brabants Kasteel, jaargang 19, nr. 2/3, 39-40.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen / Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 18-07-2003 / 26-10-2011

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
1995, samen met heemkundige kring opgraving op terrein van voormalig textielfabriek.

Overig onderzoek
1996 - P. Klei, onbekend (onderzoeksmelding 852)1997 - W. verwers, onbekend (onderzoeksmelding 1761)2006 - Afdeling Archeologie Gemeente Eindhoven, opgraving (onderzoeksmelding 18371)2011 - ADC ArcheoProjecten, bureauonderzoek (onderzoeksmelding 49018)

Geomorfologische codering
B, Bebouwing

Bodemkundige codering
|h Bebouwing