Muilwijk / De Werken

BASISREGISTRATIE [?]

Object
Muilwijk / De Werken

Locatie
Adres: Dicht bij de kruising van de Zandsteeg en de Provinciale Weg
Werkendam
Gemeente Werkendam
Provincie Noord-Brabant

Het kasteel lag ten oosten van Werkendam en de Zandsteeg, ten noorden van de provinciale weg (Den Dekkerweg).

Typologie

Bij opgravingen kwamen de funderingen van een zware, middeleeuwse kasteeltoren bloot te liggen, welke aan alle zijden in het water heeft gelegen.

Etymologie
Het kasteel is genoemd naar voormalig dorp en rivier de Werken.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 27-06-2003

De resten van het kasteel liggen ondergronds bij de kruising van de Zandsteeg en de Provinciale Weg.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

De fundamenten van de woontoren werden in 1975 opgegraven en vastgelegd in tekening en foto. De resten van de voorburcht zullen nog wel begraven liggen onder het bouwland. De eigenaar hiervan weigerde in 1975 toestemming te geven tot nader onderzoek op zijn terrein. Het terrein is niet archeolgisch beschermd en staat ook niet op de AMK.

Afmetingen
De toren besloeg een niet geheel zuivere rechthoek van 11 x 11,75 meter. Onderzoek naar de voorburcht was niet mogelijk omdat de eigenaar van het aangrenzende bouwland hier geen toestemming toe gaf.

Oudste vermelding
Datum: 1441
Bron: Leenakten uit de vijftiende eeuw

"'het Huis De Werken'"

In 1441 geeft juffrouw Otte van Malsen met haar wettige echtgenoot Jan Glijmenszoone van Rijswijk over aan Johan van Schijnevelt het Huis De Werken met 52 mergen land in het gerecht van De Werken, oostwaarts Trijsenweer, aan de westzijde Jan Vrijsenkynderenland. Aanwezig zijn Johan van Hemert, Adriaen van Herlaer en Adriaen van Emmichove, ridders en Daemen van Nijspen en Jan Glijmenssoone als leenmannen.

Bezitsgeschiedenis
In 1441 draagt Otte van Malsen het huis met de bijbehorende gronden over aan Johan van Schijnvelt. In 1513 draagt Govert van Schijnevelt het leen over aan de Kruisbroeders van Woudrichem. Datzelfde jaar draagt de prior het leen over aan de heer van Horn en Altena. Anthonis en Hendrick Dircxsoon ontvangen in 1537 de52 mergen land, afkomstig van Jan van Schijnevelt. Het land gaat nog diverse keren in andere handen over; het huis wordt echter niet meer genoemd.

Bouwgeschiedenis
Het huis is waarschijnlijk gebouwd voor 1441. Het huis heeft tot ongeveer 1513 gestaan in een perceel land van 52 morgen, dat in 1548 opgesplitst werd in twee gelijke helften, later bekend als de Wolfaartshoeve, ook wel Johannisland, en nog later Het Landeke. Men neemt aan dat het huis in de vijftiende of zestiende eeuw tot op de fundamenten werd afgebroken; waarschijnlijk nadat de watervloed van 1532 ervoor zorgde dat een uitgebreid gebied rond werkendam drassig en nat bleef.

Afbeeldingen
- Niets te zien op kadastrale minuut. - Foto, 1975, opgraving Muilwijk (Bloemers 1981, 149). - Opgravingsplattegrond, 1977, Donjonfundering en de uit het water opgetrokken schildmuur, door R.O.B. (KNOB bulletin 1977, 137). - Google Earth foto, 2010, locatie Muilwijk (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Bloemers, J.H.F., et al., 1981, Verleden Land. Archeologische opgravingen in Nederland, Amsterdam, 149.- Halbertsma, H., 1977, 'Werkendam. Voormalig kasteel Muilwijk', KNOB BUlletin, jaargang 76, 1977, 136-138.- Hendriks, J., 1994, 'Hernieuwd onderzoek aan Kasteel Muilwijk (2): De Hoofdburcht',Terra Cognita 2 (1994)1, p. 23-29 [niet ingezien].- Hendricks, J.P.C.A., 1990, Archeologie en Bewoningsgeschiedenis van het Land van Heusden en Altena, 71.- Visser, Dr., Werkendam ontdekt Verleden, 20-23.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: P.J. van der Wielen / Maartje Verhoeckx
Beschrijving gemaakt: 27-06-2003

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
1975, opgraving ROB. (KNOB bulletin 1977, 136-138)

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
2M35, Vlakte van getij-afzettingen

Bodemkundige codering
Rn52A-VI, Kalkhoudende poldervaaggronden; zavel, profielverloop 2.

Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.